Marszrutka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 21:54, 30 sie 2013

Marszrutka (właściwie Marszrutnoje taksi, ros. Маршрутное такси, w skrócie маршрутка) – taksówka zbiorowa, rodzaj miejskiego lub międzymiastowego transportu zbiorowego bardzo popularny w krajach byłego Związku Radzieckiego. Dosłowne tłumaczenie słowa „Marszrutnoje taksi” oznacza „taksówkę poruszającą się po ustalonej marszrucie (trasie)”. Faktycznie jest to mikrobus z kilkunastoma miejscami siedzącymi, który jeżdżąc po ustalonej trasie zatrzymuje się na każde żądanie pasażerów (wsiadających lub wysiadających)^[1]. W przeciwieństwie do normalnych taksówek, w których o cenie decyduje taksometr, w marszrutce cena biletu jest stała, niezależna od długości przejechanej trasy. Jednocześnie cena za przejazd jest niższa od zwykłych taksówek, ale nieco wyższa od masowego transportu zbiorowego (autobusów). Zależnie od miasta i od długości trasy jest to równowartość od 1 do 3 złotych.

Pomimo że przepisy pozwalają na przewożenie pasażerów jedynie na miejscach siedzących, powszechne jest przewożenie pasażerów stojących.

Historia

Pierwsze marszrutki

Jako pierwsze marszrutki wprowadzono w Moskwie w 1938 roku. Linie te obsługiwane były przez luksusowe limuzyny ZiS-101 i głównie łączyły dworce i były przeznaczone dla ruchu turystycznego^[2]. W 1939 roku marszrutki kursowały także w mieście Gorki. Trasę pomiędzy Placem Radzieckim (ob. Minina i Pożarskiego) w tym mieście a miejscowością Sormowo (dzisiaj lotnisko) można było przejechać za kwotę 3½ rubla, przy cenie 1 rubel za przejazd tej trasy autobusem lub 50 kopiejek tramwajem^[3].

W czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej większość samochodów została zmobilizowana przez armię. Po wojnie, już od 1945 roku taki system transportu powrócił na ulice miast ZSRR^[2]. W 1947 roku weszły do użytku nowe limuzyny ZiS-110, a w latach 50. zaczęły być używane także w transporcie międzymiastowym (z Moskwy do miast takich, jak Symferopol, Charków, Włodzimierz (Rosja), Tuła, Riazań)^[1]. Następnie weszły do użytku samochody GAZ-M20 Pobieda, GAZ-21 Wołga i GAZ-12 ZIM^[1]. W okresie ZSRR brak było odpłatnego transportu prywatnego i także marszrutki były eksploatowane przez państwowe parki taksówkowe.

W latach 60. XX wieku nastąpił rozwój systemu marszrutek, związany z wprowadzeniem większych samochodów^[4]. Jako marszrutki jeździły wówczas przede wszystkim minibusy RAF-977 (popularnie zwany „Rafik”). Ich trasy były ustalane na poziomie władz miasta. Różnica w cenach pomiędzy innymi środkami transportu zmalała. Na przykład w Moskwie przejazd autobusem kosztował 5 kopiejek, a marszrutką 15 kopiejek, w Gorkim odpowiednio 6 i 10 kopiejek. Od połowy lat 70. stopniowo wyparły je mikrobusy RAF-2203^[1].

Marszrutkowy boom (1992–2000)

Wraz z wprowadzeniem gospodarki rynkowej nastąpił boom prywatnego transportu marszrutkami w krajach byłego ZSRR. Podupadły i niewydolny państwowy transport miejski nie był w stanie obsłużyć zapotrzebowania obywateli^[1]. Do pracy przystosowano istniejące busy, takie jak Ikarus, LAZ, PAZ, RAF, KAwZ. Dopiero w 1996 roku fabryka GAZ wprowadziła do swojej oferty samochody marki GAZ-322132 Gazela specjalnie z myślą o tym rodzaju transportu^[3]. Samochody te okazały się hitem, tanie, łatwe w naprawie. Miały 12 miejsc siedzących i kosztowały około 8000 dolarów (co zwracało się po około roku pracy). Samochody bardzo łatwo było także przerobić na gaz. Wszystkie te atuty spowodowały, że bardzo wielu przedsiębiorczych obywateli zainwestowało w swój własny samochód rozpoczynając prywatny biznes.

Obecnie (po 2000)

Z czasem władze miejskie zaczęły zaostrzać przepisy bezpieczeństwa oraz udzielać licencji dla kierowców marszrutek. Przyznawały także pozwolenia na daną trasę (mniej lub bardziej lukratywną). Rezultatem działań władz był podział rynku, który został zdominowany przez duże firmy lub zrzeszenia kierowców.

Znacznie powiększyła się także oferta producentów samochodów. Nowe modele, specjalnie pod wykorzystanie jako marszrutki zostały wprowadzone przez zakłady PAZ, KAZ czy KrAZ.

GAZ-3221 Gazela w typowym fabrycznym żółtym kolorze dla marszrutek^[3] w mieście Pietrozawodsk
BAZ-2215 jako marszrutka w Kijowie (Ukraina)
Mercedes-Benz T2 marszrutka w Petersburgu (Rosja)
Marszrutki BAZ-A079 Etalon (z przodu) i Bogdan A091 (z tyłu). Zdjęcie wykonane przed Dworcem Kijów Centralny (Ukraina)
Środek typowej marszrutki w ukraińskim samochodzie Bogdan
Marszrutka Mercedes-Benz T1 – centralna Azja
Marszrutka nr 149 w Biszkeku (Kirgistan)
Citroёn Jumper jako marszrutka w Sofii (Bułgaria)
Marszrutki przy dworcu kolejowym w Niżnym Tagiłinie (Rosja)

Zobacz też

Taksówka zbiorowa

↑ ^a ^b ^c ^d ^e RAF-977DM..., s. 6-7.
↑ ^a ^b RAF-977DM..., s. 4-5.
↑ ^a ^b ^c RAF-977DM..., s. 14.
↑ RAF-977DM..., s. 10-13.

Bibliografia

RAF-977DM marszrutnoje taksi, „Awtomobil Na Służbie”, Nr 28, DeAgostini, 2012, ISSN 2223-0440 (ros.)

[raf977-6-1] RAF-977DM..., s. 6-7.

[raf977-4-2] RAF-977DM..., s. 4-5.

[raf977-14-3] RAF-977DM..., s. 14.

[raf977-10-4] RAF-977DM..., s. 10-13.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Marszrutka''' (właściwie '''Marszrutnoje taksi''', [[język rosyjski|ros.]] ''Маршрутное такси'', w skrócie ''маршрутка'') - [[taksówka zbiorowa]], rodzaj miejskiego lub międzymiastowego transportu zbiorowego bardzo popularny w krajach byłego [[ZSRR|Związku Radzieckiego]]. Dosłowne tłumaczenie słowa "Marszrutnoje taksi" oznacza "taksówkę poruszającą się po ustalonej [[Droga marszu|marszrucie]] (trasie)". Faktycznie jest to [[mikrobus]] z kilkunastoma miejscami siedzącymi, który jeżdżąc po ustalonej trasie zatrzymuje się na każde żądanie pasażerów (wsiadających lub wysiadających)<ref name=raf977-6/>. W przeciwieństwie do normalnych taksówek, w których o cenie decyduje taksometr, w marszrutce cena biletu jest stała, niezależna od długości przejechanej trasy. Jednocześnie cena za przejazd jest niższa od zwykłych taksówek, ale nieco wyższa od masowego transportu zbiorowego (autobusów). Zależnie od miasta i od długości trasy jest to równowartość od 1 do 3 złotych.
+'''Marszrutka''' (właściwie '''Marszrutnoje taksi''', [[język rosyjski|ros.]] ''Маршрутное такси'', w skrócie ''маршрутка'') – [[taksówka zbiorowa]], rodzaj miejskiego lub międzymiastowego transportu zbiorowego bardzo popularny w krajach byłego [[ZSRR|Związku Radzieckiego]]. Dosłowne tłumaczenie słowa „Marszrutnoje taksi” oznacza „taksówkę poruszającą się po ustalonej [[Droga marszu|marszrucie]] (trasie)”. Faktycznie jest to [[mikrobus]] z kilkunastoma miejscami siedzącymi, który jeżdżąc po ustalonej trasie zatrzymuje się na każde żądanie pasażerów (wsiadających lub wysiadających)<ref name=raf977-6 />. W przeciwieństwie do normalnych taksówek, w których o cenie decyduje taksometr, w marszrutce cena biletu jest stała, niezależna od długości przejechanej trasy. Jednocześnie cena za przejazd jest niższa od zwykłych taksówek, ale nieco wyższa od masowego transportu zbiorowego (autobusów). Zależnie od miasta i od długości trasy jest to równowartość od 1 do 3 złotych.
-Pomimo, że przepisy pozwalają na przewożenie pasażerów jedynie na miejscach siedzących, powszechne jest przewożenie pasażerów stojących.
+Pomimo że przepisy pozwalają na przewożenie pasażerów jedynie na miejscach siedzących, powszechne jest przewożenie pasażerów stojących.
 == Historia ==
 === Pierwsze marszrutki ===
-Jako pierwsze marszrutki wprowadzono w [[Moskwa|Moskwie]] w [[1938]] roku. Linie te obsługiwane były przez luksusowe limuzyny [[ZiS-101]] i głównie łączyły dworce i były przeznaczone dla ruchu turystycznego<ref name=raf977-4>''RAF-977DM...'', ss.4-5</ref>. W 1939 roku marszrutki kursowały także w mieście [[Niżny Nowogród|Gorki]]. Trasę pomiędzy Placem Radzieckim (ob. Minina i Pożarskiego) w tym mieście a miejscowością Sormowo (dzisiaj lotnisko) można było przejechać za kwotę 3½ rubla, przy cenie 1 rubel za przejazd tej trasy autobusem lub 50 kopiejek tramwajem<ref name=raf977-14>''RAF-977DM...'', s.14</ref>.
+Jako pierwsze marszrutki wprowadzono w [[Moskwa|Moskwie]] w 1938 roku. Linie te obsługiwane były przez luksusowe limuzyny [[ZiS-101]] i głównie łączyły dworce i były przeznaczone dla ruchu turystycznego<ref name=raf977-4>''RAF-977DM...'', s. 4-5.</ref>. W 1939 roku marszrutki kursowały także w mieście [[Niżny Nowogród|Gorki]]. Trasę pomiędzy Placem Radzieckim (ob. Minina i Pożarskiego) w tym mieście a miejscowością Sormowo (dzisiaj lotnisko) można było przejechać za kwotę 3½ rubla, przy cenie 1 rubel za przejazd tej trasy autobusem lub 50 kopiejek tramwajem<ref name=raf977-14>''RAF-977DM...'', s. 14.</ref>.
-W czasie [[Wielka Wojna Ojczyźniana|Wielkiej Wojny Ojczyźnianej]] większość samochodów została zmobilizowana przez armię. Po wojnie, już od 1945 roku taki system transportu powrócił na ulice miast [[ZSRR]]<ref name=raf977-4/>. W 1947 roku weszły do użytku nowe limuzyny [[ZiS-110]], a w latach 50. zaczęły być używane także w transporcie międzymiastowym (z Moskwy do miast takich, jak [[Symferopol]], [[Charków]], [[Włodzimierz (Rosja)]], [[Tuła]], [[Riazań]])<ref name=raf977-6>''RAF-977DM...'', ss.6-7</ref>. Następnie weszły do użytku samochody [[GAZ-M20 Pobieda]], [[GAZ-21 Wołga]] i [[GAZ-12 ZIM]]<ref name=raf977-6/>. W okresie ZSRR brak było odpłatnego transportu prywatnego i także marszrutki były eksploatowane przez państwowe parki taksówkowe.
+W czasie [[Wielka Wojna Ojczyźniana|Wielkiej Wojny Ojczyźnianej]] większość samochodów została zmobilizowana przez armię. Po wojnie, już od 1945 roku taki system transportu powrócił na ulice miast [[ZSRR]]<ref name=raf977-4 />. W 1947 roku weszły do użytku nowe limuzyny [[ZiS-110]], a w latach 50. zaczęły być używane także w transporcie międzymiastowym (z Moskwy do miast takich, jak [[Symferopol]], [[Charków]], [[Włodzimierz (Rosja)]], [[Tuła]], [[Riazań]])<ref name=raf977-6>''RAF-977DM...'', s. 6-7.</ref>. Następnie weszły do użytku samochody [[GAZ-M20 Pobieda]], [[GAZ-21 Wołga]] i [[GAZ-12 ZIM]]<ref name=raf977-6 />. W okresie ZSRR brak było odpłatnego transportu prywatnego i także marszrutki były eksploatowane przez państwowe parki taksówkowe.
-W latach 60. XX wieku nastąpił rozwój systemu marszrutek, związany z wprowadzeniem większych samochodów<ref name=raf977-10>''RAF-977DM...'', ss.10-13</ref>. Jako marszrutki jeździły wówczas przede wszystkim minibusy [[RAF-977]] (popularnie zwany "Rafik")<!-- i małe busy [[PAZ]]-652 - do weryfikacji-->. Ich trasy były ustalane na poziomie władz miasta. Różnica w cenach pomiędzy innymi środkami transportu zmalała. Na przykład w [[Moskwa|Moskwie]] przejazd autobusem kosztował 5 kopiejek, a marszrutką 15 kopiejek, w [[Niżny Nowogród|Gorkim]] odpowiednio 6 i 10 kopiejek. Od połowy lat 70. stopniowo wyparły je mikrobusy [[RAF-2203]]<ref name=raf977-6/>.
+W latach 60. XX wieku nastąpił rozwój systemu marszrutek, związany z wprowadzeniem większych samochodów<ref name=raf977-10>''RAF-977DM...'', s. 10-13.</ref>. Jako marszrutki jeździły wówczas przede wszystkim minibusy [[RAF-977]] (popularnie zwany „Rafik”)<!-- i małe busy [[PAZ]]-652 – do weryfikacji-->. Ich trasy były ustalane na poziomie władz miasta. Różnica w cenach pomiędzy innymi środkami transportu zmalała. Na przykład w [[Moskwa|Moskwie]] przejazd autobusem kosztował 5 kopiejek, a marszrutką 15 kopiejek, w [[Niżny Nowogród|Gorkim]] odpowiednio 6 i 10 kopiejek. Od połowy lat 70. stopniowo wyparły je mikrobusy [[RAF-2203]]<ref name=raf977-6 />.
 === Marszrutkowy boom (1992–2000) ===
-Wraz z wprowadzeniem gospodarki rynkowej nastąpił boom prywatnego transportu marszrutkami w krajach byłego ZSRR. Podupadły i niewydolny państwowy transport miejski nie był w stanie obsłużyć zapotrzebowania obywateli<ref name=raf977-6/>. Do pracy przystosowano istniejące busy, takie jak [[Ikarus]], [[LAZ]], [[PAZ]], [[Rīgas Autobusu Fabrika|RAF]], [[KAwZ]]. Dopiero w 1996 roku fabryka [[GAZ]] wprowadziła do swojej oferty samochody marki GAZ-322132 [[GAZ Gazela|Gazela]] specjalnie z myślą o tym rodzaju transportu<ref name=raf977-14/>. Samochody te okazały się hitem, tanie, łatwe w naprawie. Miały 12 miejsc siedzących i kosztowały około 8000 dolarów (co zwracało się po około roku pracy). Samochody bardzo łatwo było także przerobić na [[LPG|gaz]]. Wszystkie te atuty spowodowały, że bardzo wielu przedsiębiorczych obywateli zainwestowało w swój własny samochód rozpoczynając prywatny biznes.
+Wraz z wprowadzeniem gospodarki rynkowej nastąpił boom prywatnego transportu marszrutkami w krajach byłego ZSRR. Podupadły i niewydolny państwowy transport miejski nie był w stanie obsłużyć zapotrzebowania obywateli<ref name=raf977-6 />. Do pracy przystosowano istniejące busy, takie jak [[Ikarus]], [[LAZ]], [[PAZ]], [[Rīgas Autobusu Fabrika|RAF]], [[KAwZ]]. Dopiero w 1996 roku fabryka [[GAZ]] wprowadziła do swojej oferty samochody marki GAZ-322132 [[GAZ Gazela|Gazela]] specjalnie z myślą o tym rodzaju transportu<ref name=raf977-14 />. Samochody te okazały się hitem, tanie, łatwe w naprawie. Miały 12 miejsc siedzących i kosztowały około 8000 dolarów (co zwracało się po około roku pracy). Samochody bardzo łatwo było także przerobić na [[LPG|gaz]]. Wszystkie te atuty spowodowały, że bardzo wielu przedsiębiorczych obywateli zainwestowało w swój własny samochód rozpoczynając prywatny biznes.
 === Obecnie (po 2000) ===
 Z czasem władze miejskie zaczęły zaostrzać przepisy bezpieczeństwa oraz udzielać licencji dla kierowców marszrutek. Przyznawały także pozwolenia na daną trasę (mniej lub bardziej lukratywną). Rezultatem działań władz był podział rynku, który został zdominowany przez duże firmy lub zrzeszenia kierowców.
 Znacznie powiększyła się także oferta producentów samochodów. Nowe modele, specjalnie pod wykorzystanie jako marszrutki zostały wprowadzone przez zakłady PAZ, [[KAZ]] czy [[KrAZ]].
-<div align="center"><Gallery>
+<div align="center"><gallery>
-Plik:Petrozavodsk traffic microbus.jpg| GAZ-3221 Gazela w typowym fabrycznym żółtym kolorze dla marszrutek<ref name=raf977-14/> w mieście [[Pietrozawodsk]]
+Plik:Petrozavodsk traffic microbus.jpg| GAZ-3221 Gazela w typowym fabrycznym żółtym kolorze dla marszrutek<ref name=raf977-14 /> w mieście [[Pietrozawodsk]]
 Plik:Shevchenko University.jpg| BAZ-2215 jako marszrutka w [[Kijów|Kijowie]] ([[Ukraina]])
 Plik:Marshrutka.JPG| Mercedes-Benz T2 marszrutka w [[Petersburg]]u ([[Rosja]])
 Plik:Marshrutka kiev.jpg| Marszrutki BAZ-A079 Etalon (z przodu) i [[Bogdan (marka samochodu)|Bogdan]] A091 (z tyłu). Zdjęcie wykonane przed [[Kijów Centralny|Dworcem Kijów Centralny]] ([[Ukraina]])
 Plik:Marshrutka kiev 2.jpg| Środek typowej marszrutki w ukraińskim samochodzie [[Bogdan (marka samochodu)|Bogdan]]
-Plik:A typical Central Asian marshrutka.jpg| Marszrutka Mercedes-Benz T1 - centralna Azja
+Plik:A typical Central Asian marshrutka.jpg| Marszrutka Mercedes-Benz T1 – centralna Azja
 Plik:Bishkek marshrutka 149.jpg| Marszrutka nr 149 w [[Biszkek]]u ([[Kirgistan]])
 Plik:Marshrutka on Vasil Levski Boulevard, Sofia, Bulgaria.jpg|  Citroёn Jumper jako marszrutka w [[Sofia|Sofii]] ([[Bułgaria]])
 Plik:Nishnytagil-trainstation-20070128.jpg| Marszrutki przy dworcu kolejowym w [[Niżny Tagił|Niżnym Tagiłinie]] ([[Rosja]])
-</Gallery>
+</gallery>
 </div>
-{{Przypisy}}
-==Bibliografia==
-*''RAF-977DM marszrutnoje taksi'', "Awtomobil Na Służbie", Nr 28, DeAgostini, 2012, ISSN 2223-0440 (ros.)
 == Zobacz też ==
 * [[Taksówka zbiorowa]]
+{{Przypisy}}
-[[Kategoria:Komunikacja miejska]]
-[[Kategoria:ZSRR]]
+== Bibliografia ==
+* ''RAF-977DM marszrutnoje taksi'', „Awtomobil Na Służbie”, Nr 28, DeAgostini, 2012, ISSN 2223-0440 (ros.)
+[[Kategoria:Transport publiczny]]
 [[Kategoria:Wspólnota Niepodległych Państw]]
 [[Kategoria:Transport na Ukrainie]]