Zamek w Ełku

Zamek w Ełku

nr rej. A-844 z 12 września 1991
Front zamku
Państwo	Polska
Miejscowość	Ełk
Adres	ul. Zamkowa 1
Rozpoczęcie budowy	1398
Ukończenie budowy	1406
Ważniejsze przebudowy	1888
Zniszczono	1410, 1454
Odbudowano	1497
Właściciel	Piotr Basiewicz
Położenie na mapie Ełku Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie powiatu ełckiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa oryginalna = | plan budynku = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "sekundN", "stopniS", "sekundS", "minutS", "stopniW", "minutW", "sekundE", "stopniN", "sekundW", "minutE", "stopniE" oraz "minutN". Nieoczekiwana grafika: "miejscowość".

Zamek w Ełku – zamek krzyżacki mieszczący się w Ełku na półwyspie (w przeszłości wyspie) Jeziora Ełckiego przy ul. Zamkowej.

Teren zamku jest pod opieką Konserwatora Zabytków oraz wpisany do rejestru zabytków.

Historia

W źródłach XVI-wiecznych zamek jest datowany na 1273 r. W 1390 r. wzmiankowane są obwałowania w Ełku wzniesione dla Krzyżaków przez wielkiego księcia litewskiego Witolda. Dokumenty z XV w. wskazują, że murowany zamek powstał w latach 1398-1408. Wznieśli go komturowie Bałgi, (m.in. Ulrich von Jungingen). Początkowo zamek miał formę pojedynczego budynku murowanego, prostokątnej wieży, wzniesionej na wyspie na jeziorze Ełckim. Wyspę łączyły z lądem drewniane mosty. Zamek miał położenie strategiczne na przeprawie przez ciąg jezior, przede wszystkim jednak organizował akcję kolonizacyjną puszczy na okrajach państwa zakonnego. W 1422 Polska, Litwa i państwo krzyżackie podpisały pokój mełneński, ustalający granice polsko-krzyżacką i litewsko-krzyżacką. Potwierdzono status Ełku jako przygranicznej miejscowości, efektem czego wzrosło strategiczne znaczenie zamku. W 1454 podczas wojny trzynastoletniej warownia została doszczętnie zniszczona przez polskie oddziały. Po zakończeniu zmagań wojennych zamek od razu obudowano i poddano rozbudowie. Prawdopodobnie wówczas wzniesiono ufortyfikowane przedzamcze z obszernym gmachem ceglanym i murowane wieże strzegące mostów. W 1520 r. zamek nieskutecznie oblegał 2000 korpus wojsk mazowieckich. Po sekularyzacji zakonu w 1525 roku, ełcki zamek był siedzibą starosty, potem stał się także siedzibą sądów grodzkich. Utrata zagrożenia militarnego zaowocowała przebudową zamku w kierunku wygody i reprezentacyjności, która nastąpiła najpierw około poł. XVI w., a następnie na przełomie XVI i XVII w. W 1656 zamek posłużył ludności Ełku za schronienie przed Tatarami i pozostałumi wojskami hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego. Wówczas pod pobliskimi Prostkami klęski doznały wojska szwecko-brandenburskie, a miasto Ełk wraz z całą okolicą zostało całkowicie złupione. Jedynie zamek pozostał niezdobyty. Od 1751 w zamku mieścił się Urząd Sprawiedliwości, a od 1782 Powiatowa Komisja Sprawiedliwości. W 1807 po zajęciu Ełku przez wojska napoleońskie w zamku gościł marszałek Francji Michel Ney. W 1818 w zamku zorganizowano Sąd Powiatowy i Grodzki. Po dużym pożarze 25 czerwca 1833 roku pozostały tylko mury zamkowe. W 1879 utworzono w zamku Sąd Krajowy i Powiatowy. W 1888 kompleks zamkowy przebudowano i zamek zaczął funkcjonować jako zakład więzienny. W 1889 usypano groblę łączącą wyspę zamkową z zachodnim brzegiem jeziora. Wybudowano mur z wieżami strażniczymi w narożnikach. W 1910 wybudowano nowy most łączący półwysep zamkowy z główną częścią miasta. W 1970 roku zamknięto więzienie w zamku.

8 czerwca 2010 roku lokalny przedsiębiorca zakupił kompleks zamkowy od miasta za cenę 1,75 mln zł. Zgodnie z warunkami umowy ma zmodernizować zamek w ciągu pięciu lat od daty zakupu, z przeznaczeniem na kompleks hotelowy.

W latach 2011 i 2012 na wyspie zamkowej przeprowadzono wykopaliska archeologiczne.

Legenda o zamku

Legenda mówi, że zamek był połączony z miastem podziemnym tunelem, który biegł pod dnem jeziora Ełckiego … Były to czasy, kiedy wojska szwedzkie panoszyły się w Polsce, wspomagane m.in. przez najemników tatarskich. Po bitwie pod Prostkami Tatarzy zaatakowali Ełk. Miasto zostało splądrowane i spalone, a ludzi wzięto w jasyr. Część mieszkańców zdołała ukryć się na zamku ełckim, zanim Tatarzy przypuścili atak na miasto. Byli tam bezpieczni, ponieważ most wiodący do zamku spalono w obliczu zagrożenia, a innej możliwości dotarcia do zamku nie było. Nastał wieczór. Tatarzy rozbili obóz w lesie na pobliskim wzgórzu. Żołnierzom wydano świąteczne przydziały kumysu, zwycięstwo pod Prostkami i sukces odniesiony w Ełku należało uczcić. Po świętowaniu wszyscy zapadli w kamienny sen. Wtedy to podziemnym tunelem ruszyła z zamku pomoc dla ełczan wziętych w jasyr. Więźniów znaleźli tuż przy tatarskim obozie. Wyzwoleni ełczanie wrócili podziemnym przejściem do zamku, gdzie radowali się po szczęśliwym zakończeniu akcji oswobodzenia … a Tatarzy dotąd nie wiedzą jakim cudem udało się zbiec więźniom i opowiadają sobie legendy, jedna bardziej niesamowita od drugiej.

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

Galeria

• 
  Zamek wraz z murem okalającym od strony ul. Zamkowej
• 
  Podwórze
• 
  Widok z jeziora
• 
  Widok kompleksu zamkowego od strony zachodniej

Bibliografia

Radosław Herman, Zamek w Ełku. Tajemnice wydobyte z przeszłości, Ełk-Łódź 2015. ISBN 978-83-942446-2-0

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Linki zewnętrzne

• Zamek w Ełku (www.zamki.pl)