Języczka syberyjska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofano edycje użytkownika 88.156.131.146 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Wargo32.exe.
Selso (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
188 987 edycji
uzupełnienie i szczególowe uźródłowienie
Linia 17: Linia 17:
|łacina = Ligularia sibirica
|łacina = Ligularia sibirica
|autor= ([[Karol Linneusz|L.]]) [[Alexandre Henri Gabriel de Cassini|Cass.]]
|autor= ([[Karol Linneusz|L.]]) [[Alexandre Henri Gabriel de Cassini|Cass.]]
|cytat = ''Dict. Sci. Nat., ed. 2. [F. Cuvier] 26: 402. 1823''<ref name=tpl>{{Cytuj stronę | tytuł = The Plant List | url = http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/gcc-50651| data dostępu = 2017-03-13}}</ref>
|cytat = F. Cuvier, Dict. sci. nat. 26:401. 1823
|status CzK = CR
|status CzK = CR
|synonim = ''Cineraria sibirica'' (L.) L..<br />''Senecio ligularia'' Hook. f.,<br />''Senecio sibiricus'' (L.) L. f.<ref name=grin/>
|synonim = ''Cineraria sibirica'' (L.) L..<br />''Senecio cacaliifolius''  Sch.Bip.<ref name=tpl/>
|commons = Category:Ligularia sibirica
|commons = Category:Ligularia sibirica
|wikispecies = Ligularia sibirica
|wikispecies = Ligularia sibirica
}}
}}
'''Języczka syberyjska''' (''Ligularia sibirica'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] rośliny z rodziny [[astrowate|astrowatych]].
'''Języczka syberyjska'''<ref name="checklist2002">{{VascularPlantsPoland|2002}}</ref> ''Ligularia sibirica'' (L.) Cass. – [[gatunek (biologia)|gatunek]] rośliny z rodziny [[astrowate|astrowatych]].


== Rozmieszczenie geograficzne ==
== Rozmieszczenie geograficzne ==
Występuje w Azji (Chiny, Kazachstan) i w środkowej i wschodniej Europie<ref name=grin>{{Cytuj stronę |url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/taxonomysearch.aspx?language=en |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|data dostępu = 2010-06-15}}</ref>. W Polsce jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, ginącym i obecnie występuje na 6 tylko stanowiskach; w ostoi siedliskowej Suchy Młyn koło [[Szczekociny|Szczekocin]], w [[Pakosław (województwo mazowieckie)|Pakosławiu]] koło [[Iłża|Iłży]], w okolicach [[Busko-Zdrój|Buska-Zdroju]], na [[Lubelszczyzna|Lubelszczyźnie]] koło [[Zawadówka (gmina Chełm)|Zawadówki]], w [[Rezerwat przyrody Bagno Serebryjskie|rezerwacie przyrody Bagno Serebryjskie]] i na [[Polana Biały Potok|Polanie Biały Potok]] w [[Rów Kościeliski|Rowie Kościeliskim]]<ref name=K>{{Cytuj książkę |imię=Zbigniew |nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |tytuł=Czerwona księga Karpat Polskich |wydawca=Instytut Botaniki PAN |miejsce=Kraków |data=2008 |isbn =978-83-89648-71-6}}</ref>.
Występuje w Azji (Chiny, Kazachstan) i w środkowej i wschodniej Europie<ref name=grin>{{Cytuj stronę |url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/taxonomysearch.aspx?language=en |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|data dostępu = 2010-06-15}}</ref>. W Polsce jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, ginącym i obecnie występuje na 6 tylko stanowiskach; w ostoi siedliskowej Suchy Młyn koło [[Szczekociny|Szczekocin]], w [[Pakosław (województwo mazowieckie)|Pakosławiu]] koło [[Iłża|Iłży]], w okolicach [[Busko-Zdrój|Buska-Zdroju]], na [[Lubelszczyzna|Lubelszczyźnie]] koło [[Zawadówka (gmina Chełm)|Zawadówki]], w [[Rezerwat przyrody Bagno Serebryjskie|rezerwacie przyrody Bagno Serebryjskie]] i na [[Polana Biały Potok|Polanie Biały Potok]] w [[Rów Kościeliski|Rowie Kościeliskim]] (jest to jedyne stanowisko tego gatunku w polskich Karpatach)<ref name=K>{{Cytuj książkę |imię=Zbigniew |nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |tytuł=Czerwona księga Karpat Polskich |wydawca=Instytut Botaniki PAN |miejsce=Kraków |data=2008 |isbn =978-83-89648-71-6}}</ref>.


== Morfologia ==
== Morfologia ==
; Pokrój: Cała roślina jest naga lub rzadko tylko owłosiona, osiąga wysokość do 2 m, zazwyczaj tylko 50-150 cm.
; Pokrój: Cała roślina jest naga lub rzadko tylko owłosiona, osiąga wysokość 50-150 cm. Tworzy kępy<ref name=mirek>{{Cytuj książkę |imię=Halina |nazwisko=Pięknoś-Mirkowa |imię2=Zbigniew |nazwisko2=Mirek |tytuł=Rośliny chronione|wydawca=Multico Oficyna Wyd. |miejsce=Warszawa |rok=2006 |isbn = 978-83-7073-444-2}}</ref>.
; [[Łodyga]]: Nierozgałęziona, słabo owłosiona.
; [[Łodyga]]: Nierozgałęziona, słabo owłosiona, o barwie czerwono-brunatnej. Pod ziemią grube kłącze wytwarzające [[korzenie przybyszowe]]<ref name=mirek/>.
; [[Liście]]: Dolne liście łodygowe o sercowatym kształcie, ząbkowane, długoogonkowe, ogonki oskrzydlone, górne są coraz mniejsze i swoimi szeroko oskrzydlonymi ogonkami obejmują łodygę, najwyższe liście są siedzące. Wszystkie są ciemnozielone, lekko połyskujące,
; [[Liście]]: [[Ulistnienie]] skrętoległe. Dolne liście łodygowe o sercowatym kształcie, ząbkowane, długoogonkowe, ogonki oskrzydlone, górne są coraz mniejsze i swoimi szeroko oskrzydlonymi ogonkami obejmują łodygę, najwyższe liście są siedzące. Wszystkie są ciemnozielone, lekko połyskujące<ref name=mirek/>.
; [[Kwiaty]]: Żółte kwiaty zebrane w groniasty kwiatostan zwany [[koszyczek|koszyczkiem]] (''pseudantium''), który składa się z [[kwiat rurkowaty|kwiatów rurkowatych]] (wewnątrz) i [[kwiat języczkowy|kwiatów języczkowatych]] (na zewnątrz, długości ok. 15 mm). Kwiatów języczkowych jest 8, również [[okrywa]] koszyczka składa się z 8 łusek.
; [[Kwiaty]]: Żółte kwiaty zebrane w [[koszyczek|koszyczki]] o średnicy 2-4 cm. Koszyczków tych na jednej roślinie jest do 30. Składają się z [[kwiat rurkowaty|kwiatów rurkowatych]] (wewnątrz) i [[kwiat języczkowy|kwiatów języczkowatych]] (na zewnątrz, długości ok. 15 mm). Kwiaty rurkowe są obupłciowe. Kwiatów języczkowych jest 8. [[Okrywa]] koszyczka składa się z 8 żółtopomarańczowych łusek<ref name=mirek/>.
; [[Owoc]]: O długości ok. 4 mm z [[puch kielichowy|puchem kielichowym]].
; [[Owoc]]: O długości ok. 4 mm z [[puch kielichowy|puchem kielichowym]]<ref name=mirek/>.


== Biologia i ekologia ==
== Biologia i ekologia ==
[[Bylina (botanika)|Bylina]], [[hemikryptofit]]. Kwitnie w lipcu i sierpniu. [[Siedlisko (biologia)|Siedlisko]]: torfowiska, podmokłe olszyny, źródliska, brzegi górskich potoków. Liczba [[chromosom]]ów 2n= 60<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Rutkowski |imię=Lucjan |tytuł= Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN |miejsce= Warszawa |isbn= 83-01-14342-8}}</ref>.
[[Bylina (botanika)|Bylina]], [[hemikryptofit]]. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Nasiona rozsiewane są przez wiatr jesienią i zimą. [[Siedlisko (biologia)|Siedlisko]]: torfowiska, podmokłe olszyny, źródliska, brzegi górskich potoków<ref name=K/>. Liczba [[chromosom]]ów 2n= 60<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Rutkowski |imię=Lucjan |tytuł= Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN |miejsce= Warszawa |isbn= 83-01-14342-8}}</ref>.


== Zagrożenia i ochrona ==
== Zagrożenia i ochrona ==
Roślina objęta w Polsce [[Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce|ścisłą ochroną gatunkową]]. Objęta jest także [[Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk|Konwencją Berneńską]] i [[Dyrektywa siedliskowa|dyrektywą siedliskową]]. W Polsce największa jego populacja w Pakosławiu w 2006 liczyła ok. 1000 osobników.
Roślina objęta w Polsce [[Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce|ścisłą ochroną gatunkową]]. Objęta jest także [[Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk|Konwencją Berneńską]] i [[Dyrektywa siedliskowa|dyrektywą siedliskową]]<ref name=mirek/>.


Kategorie zagrożenia:
Kategorie zagrożenia:
Linia 46: Linia 46:
* Według klasyfikacji [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] gatunek krytycznie zagrożony w Karpatach polskich (Kategoria CR).
* Według klasyfikacji [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] gatunek krytycznie zagrożony w Karpatach polskich (Kategoria CR).


Głównym czynnikiem zagrożenia dla gatunku jest zmiana stosunków wodnych. Zagraża mu także zarastanie i zacienianie w wyniku naturalnej [[sukcesja ekologiczna|sukcesji ekologicznej]] jego siedlisk przez olszyny.
W Polsce największa jego populacja w Pakosławiu w 2006 r. liczyła ponad 1000 kwitnących osobników. Głównym czynnikiem zagrożenia dla gatunku jest zmiana stosunków wodnych. Zagraża mu także zarastanie i zacienianie w wyniku naturalnej [[sukcesja ekologiczna|sukcesji ekologicznej]] jego siedlisk przez olszyny<ref name=mirek/>. Niewielka populacja na polanie Biały Potok w Rowie Kościeliskim jest zagrożona przez wypas owiec – przegon i zgryzanie pędów. Zagraża jej także rozrastajacy się las<ref name=K/>.
⚫
{{Przypisy}}


⚫
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
# {{Cytuj książkę |imię=Halina |nazwisko=Pięknoś-Mirkowa |imię2=Zbigniew |nazwisko2=Mirek |tytuł=Rośliny chronione|wydawca=Multico Oficyna Wyd. |miejsce=Warszawa |rok=2006 |isbn = 978-83-7073-444-2}}
# ''Świat roślin, skał i minerałów'', Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1990. Wydanie IV. {{ISBN|83-09-00462-1}}
# [http://natura2000.gdos.gov.pl/uploads/download/323 http://natura2000.gdos.gov.pl/]


[[Kategoria:Asteroideae]]
[[Kategoria:Asteroideae]]

Wersja z 09:57, 14 mar 2017

Języczka syberyjska
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Klad

rośliny naczyniowe

Klad

Euphyllophyta

Klad

rośliny nasienne

Klasa

okrytonasienne

Klad

astrowe

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

języczka

Gatunek

języczka syberyjska

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} (L.) Cass.
Dict. Sci. Nat., ed. 2. [F. Cuvier] 26: 402. 1823[1]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Języczka syberyjska[3] Ligularia sibirica (L.) Cass. – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Azji (Chiny, Kazachstan) i w środkowej i wschodniej Europie[4]. W Polsce jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, ginącym i obecnie występuje na 6 tylko stanowiskach; w ostoi siedliskowej Suchy Młyn koło Szczekocin, w Pakosławiu koło Iłży, w okolicach Buska-Zdroju, na Lubelszczyźnie koło Zawadówki, w rezerwacie przyrody Bagno Serebryjskie i na Polanie Biały Potok w Rowie Kościeliskim (jest to jedyne stanowisko tego gatunku w polskich Karpatach)[5].

Morfologia

Pokrój
Cała roślina jest naga lub rzadko tylko owłosiona, osiąga wysokość 50-150 cm. Tworzy kępy[6].
Łodyga
Nierozgałęziona, słabo owłosiona, o barwie czerwono-brunatnej. Pod ziemią grube kłącze wytwarzające korzenie przybyszowe[6].
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Dolne liście łodygowe o sercowatym kształcie, ząbkowane, długoogonkowe, ogonki oskrzydlone, górne są coraz mniejsze i swoimi szeroko oskrzydlonymi ogonkami obejmują łodygę, najwyższe liście są siedzące. Wszystkie są ciemnozielone, lekko połyskujące[6].
Kwiaty
Żółte kwiaty zebrane w koszyczki o średnicy 2-4 cm. Koszyczków tych na jednej roślinie jest do 30. Składają się z kwiatów rurkowatych (wewnątrz) i kwiatów języczkowatych (na zewnątrz, długości ok. 15 mm). Kwiaty rurkowe są obupłciowe. Kwiatów języczkowych jest 8. Okrywa koszyczka składa się z 8 żółtopomarańczowych łusek[6].
Owoc
O długości ok. 4 mm z puchem kielichowym[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Nasiona rozsiewane są przez wiatr jesienią i zimą. Siedlisko: torfowiska, podmokłe olszyny, źródliska, brzegi górskich potoków[5]. Liczba chromosomów 2n= 60[7].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Objęta jest także Konwencją Berneńską i dyrektywą siedliskową[6].

Kategorie zagrożenia:

W Polsce największa jego populacja w Pakosławiu w 2006 r. liczyła ponad 1000 kwitnących osobników. Głównym czynnikiem zagrożenia dla gatunku jest zmiana stosunków wodnych. Zagraża mu także zarastanie i zacienianie w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej jego siedlisk przez olszyny[6]. Niewielka populacja na polanie Biały Potok w Rowie Kościeliskim jest zagrożona przez wypas owiec – przegon i zgryzanie pędów. Zagraża jej także rozrastajacy się las[5].

  1. ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-03-13].
  2. ↑ P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-04-15]. (ang.).
  3. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
  5. ↑ a b c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  6. ↑ a b c d e f g Halina Pięknoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  7. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  8. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  9. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Języczka_syberyjska&oldid=48802228”