50°37′39″N 19°49′31″E/50,627500 19,825278Szczekociny
| ||||
| ||||
 Rynek w Szczekocinach | ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  śląskie
| |||
| Powiat | zawierciański | |||
| Gmina | Szczekociny | |||
| Prawa miejskie | 1398–1870, od 1 stycznia 1923 | |||
| Burmistrz | Jacek Lipa | |||
| Powierzchnia | 17,98 km² | |||
| Wysokość | 264 m n.p.m. | |||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
3713[1] w oparciu o dane GUS. 205,9 os./km² | |||
| Strefa numeracyjna | +48 34 | |||
| Kod pocztowy | 42-445 | |||
| Tablice rejestracyjne | SZA | |||
Położenie na mapie gminy Szczekociny  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego  | ||||
| 50°37′39″N 19°49′31″E/50,627500 19,825278
| ||||
| TERC (TERYT) | 2416084 | |||
| SIMC | 0932413 | |||
Urząd miejski ul. Senatorska 242-445 Szczekociny | ||||
| Strona internetowa | ||||
Szczekociny – miasto w Polsce w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Szczekociny. Miejscowość położona jest nad rzeką Pilicą na obszarze Niecki Włoszczowskiej, będącej częścią Niecki Nidziańskiej.
Według danych z 31 grudnia 2012 r. miasto miało 3772 mieszkańców.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Piramida wieku mieszkańców Szczekocin w 2014 r.[1]
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość była wzmiankowana w formach Schecocino (1307), Scecoczin (1350–51), Scecociny oraz Sczecoczicze (1366), Sczekoczino (1405), Sczekoczyny (1470–80), Szczekocin (1787), Szczekociny (1827). Jest to nazwa dzierżawcza od nazwy osobowej Szczekota[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Prawa miejskie nadano Szczekocinom w 1398 roku. W latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wymienia miejscowość jako własność Szczekockiego herbu Odrowąż.
W XVI w. istniał tu zbór braci polskich[3]. W 1595 roku miasto położone w powiecie lelowskim województwa krakowskiego było własnością Macieja Szczepanowskiego[4].
6 czerwca 1794 pod Szczekocinami (na polach wsi Wywła) rozegrała się jedna z największych bitew insurekcji kościuszkowskiej. Dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę wojska polskie zostały pokonane przez połączone siły rosyjsko-pruskie. W bitwie pod Szczekocinami zginęli generałowie Józef Wodzicki i Jan Grochowski, a śmiertelnie ranny został chłop, bohater spod Racławic, Bartosz Głowacki.
W dniu 1 stycznia 1923 Szczekociny odzyskały prawa miejskie[5], które straciły w 1871 roku.
Dwa dni po rozpoczęciu II wojny światowej, 3 września 1939 pod Szczekocinami zwycięską walkę z wojskami niemieckimi stoczył 8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego.
W 1942 roku około 1500 Żydów ze Szczekocin zostało wywiezionych do Treblinki i tam zamordowanych.
Historia przynależności administracyjnej[edytuj | edytuj kod]
- do 1795 – Korona Królestwa Polskiego, województwo krakowskie, powiat lelowski
- 1795–1807 – część lewobrzeżna – Królestwo Prus, Nowy Śląsk; część prawobrzeżna – Cesarstwo Austrii, Nowa Galicja
- 1807–1809 – część lewobrzeżna – Księstwo Warszawskie, departament kaliski, powiat lelowski; część prawobrzeżna – Cesarstwo Austrii, Nowa Galicja
- 1810–1815 – Księstwo Warszawskie, departament krakowski, powiat lelowski
- 1815–1816 – Cesarstwo Rosyjskie, Królestwo Kongresowe, departament krakowski, powiat lelowski
- 1816–1837 – Cesarstwo Rosyjskie, Królestwo Kongresowe, województwo krakowskie, obwód olkuski, powiat lelowski
- 1837–1841 – Cesarstwo Rosyjskie, Królestwo Kongresowe, gubernia krakowska
- 1841–1844 – Cesarstwo Rosyjskie, Królestwo Kongresowe, gubernia kielecka
- 1844–1866 – Cesarstwo Rosyjskie, Królestwo Kongresowe, gubernia radomska, powiat olkuski
- 1867–1915 – Cesarstwo Rosyjskie, Królestwo Kongresowe, gubernia kielecka, powiat włoszczowski
- 1915–1917 – Austro-Węgry, Generalne Gubernatorstwo Lubelskie, gubernia kielecka, powiat włoszczowski
- 1917–1918 – Królestwo Polskie (1917–1918) tzw. „aktu 5 listopada”, Generalne Gubernatorstwo Lubelskie, gubernia kielecka, powiat włoszczowski
- 1919–1939 – II Rzeczpospolita, województwo kieleckie, powiat włoszczowski
- 1939–1945 – Generalne Gubernatorstwo, dystrykt radomski, powiat jędrzejowski
- 1945–1975 – województwo kieleckie, powiat włoszczowski
- 1975–1998 – województwo częstochowskie
- od 1999 – województwo śląskie, powiat zawierciański
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Barokowo-klasycystyczny zespół z pałacem zbudowany w latach 70. XVIII w. przez Jana Ferdynanda Naxa, otoczony parkiem z końca XVIII w. (po II wojnie światowej w pałacu mieściło się liceum z internatem);
- Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, powstały ok. 1680 r., przebudowany w stylu wczesnoklasycystycznym w 1780 r. przez Urszulę Dembińską (ks. Jan Wiśniewski „W historycznym opisie kościołów” podaje, że kościół zbudowany był w 1450 r. przez Odrowąża ze Szczekocin, podkanclerza koronnego);
- Budynek dawnej plebanii przy placu Panny Marii 5 w miejscowości Szczekociny, zlokalizowany na działce nr 2464 (obręb 0001 Szczekociny); wpisany do rejestru zabytków 5 grudnia 2019 (nr rej. A/583/2019)[6].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
Przedszkola
- Przedszkole Publiczne, al. Jana Pawła II 5
Szkoły podstawowe
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki, ul. Senatorska 22
- Społeczna Szkoła Podstawowa, ul. Śląska 86
Szkoły ponadgimnazjalne
- Liceum Ogólnokształcące, ul. Spacerowa 12
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Zespole Szkół, ul. Spacerowa 12
- Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w formie zaocznej w Zespole Szkół, ul. Spacerowa 12
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
W mieście działa rzymskokatolicka parafia św. Bartłomieja Apostoła.
Sport i turystyka[edytuj | edytuj kod]
- Miejsko Gminny Ludowy Klub Sportowy Olimpijczyk
- Uczniowski Klub Sportowy LIDER
- Sparta Szczekociny
- Uczniowski Klub Sportowy TALENT
Szczekociny są punktem początkowym 
żółtego szlaku turystycznego prowadzącego do Moskorzewa.
Organizowane są również turystyczno-rekreacyjne spływy kajakowe po Pilicy, które są wielką atrakcją turystyczną dla mieszkańców Szczekocin i pobliskich miejscowości.
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Partyzancki (1983)[7]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Synagoga w Szczekocinach
- Stary cmentarz żydowski w Szczekocinach
- Nowy cmentarz żydowski w Szczekocinach
- Katastrofa kolejowa pod Szczekocinami
- Szczekociny (stacja kolejowa)
- Tramwaje w Szczekocinach
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Szczekociny w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2020-08-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967, s. 164.
- ↑ Czesław Tadeusz Zwolski, Ponidzie. Busko Zdrój Jędrzejów Kazimierza Wielka Pińczów Staszów. Przewodnik turystyczny, Warszawa 1971, s. 29.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 111.
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 95, poz. 876.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2020 r. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2019-12-24].
- ↑ Wykaz miejscowości wyróżnionych odznaczeniami państwowymi. W: Urszula Lewandowska, Krystyna Malik: Przewodnik po Polsce. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1991, s. 21. ISBN 83-217-2519-8. (pol.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Szczekociny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 837.
- Szczekociny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 640.
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonie | |
| Osada leśna | |
| Integralne części wsi |
|
