Języczka syberyjska: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ort. |
|||
Linia 29: | Linia 29: | ||
== Morfologia == |
== Morfologia == |
||
; Pokrój: Cała roślina jest naga lub rzadko tylko owłosiona, osiąga wysokość |
; Pokrój: Cała roślina jest naga lub rzadko tylko owłosiona, osiąga wysokość 50–150 cm. Tworzy kępy<ref name=mirek>{{Cytuj książkę |imię=Halina |nazwisko=Pięknoś-Mirkowa |imię2=Zbigniew |nazwisko2=Mirek |tytuł=Rośliny chronione|wydawca=Multico Oficyna Wyd. |miejsce=Warszawa |rok=2006 |isbn = 978-83-7073-444-2}}</ref>. |
||
; [[Łodyga]]: Nierozgałęziona, słabo owłosiona, o barwie czerwono-brunatnej. Pod ziemią grube kłącze wytwarzające [[korzenie przybyszowe]]<ref name=mirek/>. |
; [[Łodyga]]: Nierozgałęziona, słabo owłosiona, o barwie czerwono-brunatnej. Pod ziemią grube kłącze wytwarzające [[korzenie przybyszowe]]<ref name=mirek/>. |
||
; [[Liście]]: [[Ulistnienie]] skrętoległe. Dolne liście łodygowe o sercowatym kształcie, ząbkowane, długoogonkowe, ogonki oskrzydlone, górne są coraz mniejsze i swoimi szeroko oskrzydlonymi ogonkami obejmują łodygę, najwyższe liście są siedzące. Wszystkie są ciemnozielone, lekko połyskujące<ref name=mirek/>. |
; [[Liście]]: [[Ulistnienie]] skrętoległe. Dolne liście łodygowe o sercowatym kształcie, ząbkowane, długoogonkowe, ogonki oskrzydlone, górne są coraz mniejsze i swoimi szeroko oskrzydlonymi ogonkami obejmują łodygę, najwyższe liście są siedzące. Wszystkie są ciemnozielone, lekko połyskujące<ref name=mirek/>. |
||
; [[Kwiaty]]: Żółte kwiaty zebrane w [[koszyczek|koszyczki]] o średnicy |
; [[Kwiaty]]: Żółte kwiaty zebrane w [[koszyczek|koszyczki]] o średnicy 2–4 cm. Koszyczków tych na jednej roślinie jest do 30. Składają się z [[kwiat rurkowaty|kwiatów rurkowatych]] (wewnątrz) i [[kwiat języczkowy|kwiatów języczkowatych]] (na zewnątrz, długości ok. 15 mm). Kwiaty rurkowe są obupłciowe. Kwiatów języczkowych jest 8. [[Okrywa]] koszyczka składa się z 8 żółtopomarańczowych łusek<ref name=mirek/>. |
||
; [[Owoc]]: O długości ok. 4 mm z [[puch kielichowy|puchem kielichowym]]<ref name=mirek/>. |
; [[Owoc]]: O długości ok. 4 mm z [[puch kielichowy|puchem kielichowym]]<ref name=mirek/>. |
||
Linia 39: | Linia 39: | ||
== Zagrożenia i ochrona == |
== Zagrożenia i ochrona == |
||
Roślina objęta w Polsce [[Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce|ścisłą ochroną gatunkową]]. Objęta jest także [[Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk| |
Roślina objęta w Polsce [[Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce|ścisłą ochroną gatunkową]]. Objęta jest także [[Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk|konwencją berneńską]] i [[Dyrektywa siedliskowa|dyrektywą siedliskową]]<ref name=mirek/>. |
||
Kategorie zagrożenia: |
Kategorie zagrożenia: |
||
* Kategoria zagrożenia w Polsce według [[Czerwona lista roślin i grzybów Polski|Czerwonej listy roślin i grzybów Polski]] (2006)<ref>{{cytuj książkę|tytuł=Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski|inni=Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.)|wydawca=Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk|miejsce=Kraków |rok=2006 |isbn = 83-89648-38-5}}</ref>: '''E''' (wymierający); 2016: '''EN''' ([[gatunek zagrożony|zagrożony]])<ref>{{Cytuj książkę | autor =Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.| tytuł =Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants | wydawca =Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk | miejsce =Kraków | rok =2016 | strony = | isbn =978-83-61191-88-9 }}</ref>. |
* Kategoria zagrożenia w Polsce według [[Czerwona lista roślin i grzybów Polski|Czerwonej listy roślin i grzybów Polski]] (2006)<ref>{{cytuj książkę|tytuł=Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski|inni=Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.)|wydawca=Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk|miejsce=Kraków |rok=2006 |isbn = 83-89648-38-5}}</ref>: '''E''' (wymierający); 2016: '''EN''' ([[gatunek zagrożony|zagrożony]])<ref>{{Cytuj książkę | autor =Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.| tytuł =Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants | wydawca =Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk | miejsce =Kraków | rok =2016 | strony = | isbn =978-83-61191-88-9 }}</ref>. |
||
* Kategoria zagrożenia w Polsce według [[Polska |
* Kategoria zagrożenia w Polsce według [[Polska czerwona księga roślin|Polskiej czerwonej księgi roślin]] (2001): '''CR''' (''critical'', krytycznie zagrożony); 2014: '''EN''' (zagrożony)<ref>{{cytuj książkę |autor = Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z. |tytuł=Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone |rok=2014 |wydawca=Instytut Ochrony Przyrody PAN |miejsce=Kraków |isbn = 978-83-61191-72-8}}</ref>. |
||
* Według klasyfikacji [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] gatunek krytycznie zagrożony w Karpatach polskich (Kategoria CR). |
* Według klasyfikacji [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] gatunek krytycznie zagrożony w Karpatach polskich (Kategoria CR). |
||
Wersja z 03:02, 17 lis 2017
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Klad | |
Klad | |
Klad | |
Klasa | |
Klad | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
języczka syberyjska |
Nazwa systematyczna | |
{{{nazwa łacińska}}} (L.) Cass. Dict. Sci. Nat., ed. 2. [F. Cuvier] 26: 402. 1823[1] |
Języczka syberyjska[3] (Ligularia sibirica (L.) Cass.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Azji (Chiny, Kazachstan) i w środkowej i wschodniej Europie[4]. W Polsce jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, ginącym i obecnie występuje na 6 tylko stanowiskach; w ostoi siedliskowej Suchy Młyn koło Szczekocin, w Pakosławiu koło Iłży, w okolicach Buska-Zdroju, na Lubelszczyźnie koło Zawadówki, w rezerwacie przyrody Bagno Serebryjskie i na Polanie Biały Potok w Rowie Kościeliskim (jest to jedyne stanowisko tego gatunku w polskich Karpatach)[5].
Morfologia
- Pokrój
- Cała roślina jest naga lub rzadko tylko owłosiona, osiąga wysokość 50–150 cm. Tworzy kępy[6].
- Łodyga
- Nierozgałęziona, słabo owłosiona, o barwie czerwono-brunatnej. Pod ziemią grube kłącze wytwarzające korzenie przybyszowe[6].
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Dolne liście łodygowe o sercowatym kształcie, ząbkowane, długoogonkowe, ogonki oskrzydlone, górne są coraz mniejsze i swoimi szeroko oskrzydlonymi ogonkami obejmują łodygę, najwyższe liście są siedzące. Wszystkie są ciemnozielone, lekko połyskujące[6].
- Kwiaty
- Żółte kwiaty zebrane w koszyczki o średnicy 2–4 cm. Koszyczków tych na jednej roślinie jest do 30. Składają się z kwiatów rurkowatych (wewnątrz) i kwiatów języczkowatych (na zewnątrz, długości ok. 15 mm). Kwiaty rurkowe są obupłciowe. Kwiatów języczkowych jest 8. Okrywa koszyczka składa się z 8 żółtopomarańczowych łusek[6].
- Owoc
- O długości ok. 4 mm z puchem kielichowym[6].
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Nasiona rozsiewane są przez wiatr jesienią i zimą. Siedlisko: torfowiska, podmokłe olszyny, źródliska, brzegi górskich potoków[5]. Liczba chromosomów 2n= 60[7].
Zagrożenia i ochrona
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Objęta jest także konwencją berneńską i dyrektywą siedliskową[6].
Kategorie zagrożenia:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[8]: E (wymierający); 2016: EN (zagrożony)[9].
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin (2001): CR (critical, krytycznie zagrożony); 2014: EN (zagrożony)[10].
- Według klasyfikacji Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek krytycznie zagrożony w Karpatach polskich (Kategoria CR).
W Polsce największa jego populacja w Pakosławiu w 2006 r. liczyła ponad 1000 kwitnących osobników. Głównym czynnikiem zagrożenia dla gatunku jest zmiana stosunków wodnych. Zagraża mu także zarastanie i zacienianie w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej jego siedlisk przez olszyny[6]. Niewielka populacja na polanie Biały Potok w Rowie Kościeliskim jest zagrożona przez wypas owiec – przegon i zgryzanie pędów. Zagraża jej także rozrastajacy się las[5].
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-03-13].
- ↑ P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-04-15]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
- ↑ a b c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b c d e f g Halina Pięknoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.