4 Armia (RFSRR)

4 Armia RFSRR (4 Armia Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej) – jedna z armii radzieckich okresu wojny domowej w Rosji 1917-1921, w tym wojny polsko-bolszewickiej. Wchodziła w skład bolszewickiego Frontu Zachodniego.

Utworzona po raz pierwszy w czerwcu 1918 na Kaukazie. Walczyła na Froncie Wschodnim. W sierpniu 1919 1 i 4 Armia weszły w skład utworzonego wówczas Frontu Turkiestańskiego pod dowództwem Michaiła W. Frunzego pod Samarą, Kujbyszewem i Uralskiem. 20 kwietnia przemianowana na 2 Rewolucyjna Armię Robotniczą. W maju 1920 sformowano ponownie 4 Armię i wysłano na Front Zachodni Tuchaczewskiego. Dowodził nią w tym czasie J. Siergiejew.

W czasie ofensywy lipcowej 1920 4 Armia otrzymała rozkaz skierowania głównego uderzenia na północ od jeziora Wielkie Jelno i wkroczenia 5 lipca w rejon Szarkowszczyzna-Łużki. Kawaleria miała być rzucona na lewy brzeg Dźwiny oraz w kierunku Swięcian. W bitwie nad Autą 4 – 6 lipca 1920 przełamała front polski, ale nie zdołała rozbić polskiej 1 Armii. 7 lipca 1920 4 Armia otrzymała rozkaz dotarcia 9 lipca w rejonie Twerecz-Goduciszki-Koma, a 10 lipca zająć rejon stacji Mołodeczno. Odniosła wiele sukcesów i doszła do dolnej Wisły. Na skutek opóźnionego odwrotu (polskie wojska zdobyły jej radiostację) nie zdołała wycofać się na wschód, poniosła ciężkie straty i gros sił wycofało się z frontu polsko-sowieckiego na teren Prus Wschodnich, gdzie została internowana. W końcu sierpnia 1920 z resztek Grupy Mozyrskiej i oddziałów ściągniętych z głębi Rosji sformowano trzecią 4 Armię pod dowództwem Aleksandra Szuwajewa. We wrześniu-październiku walczyła ona z Polakami na Białorusi i poniosła wiele porażek. W 1921 rozformowana.

Dowódcy

• Gaspar Woskanow (październik 1919 – kwiecień 1920)
• Jewgienij Siergiejew (kwiecień – sierpień 1920),
• Aleksandr Dmitriewicz Szuwajew (od sierpnia – października 1920).

Skład 4 lipca 1920

• 12 Dywizja Strzelców
• 18 Dywizja Strzelców
• 48 Dywizja Strzelców
• 53 Dywizja Strzelców
• 164 Brygada Strzelców
• 3 Korpus Kawalerii
  • 10 Dywizja Kawalerii
  • 15 Dywizja Kawalerii

Skład w sierpniu 1920

• 12 Dywizja Strzelców
• 53 Dywizja Strzelców
• 54 Dywizja Strzelców
• 81 Dywizja Strzelców
• 3 Korpus Kawalerii Gaja
• 143 i 164 Brygada Strzelców z 18 Dywizji Strzelców

Bibliografia

• Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Mieczysław Wrzosek, Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920, Koszalin 1990.
• J. Odziemkowski, Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920, wyd. RYTM Warszawa 2004.