Podagrycznik pospolity

Podagrycznik pospolity

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	astrowe
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	podagrycznik
Gatunek	podagrycznik pospolity
Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} L. Sp. pl. 1:265. 1753

{{Takson infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = | synonimy = | grafika = | nazwa łacińska = | opis grafiki = Nieznane pola: "obrazek", "systematyka_ref" oraz "łacina".

Podagrycznik pospolity często występuje przy ogrodzeniach

Liść

Odmiana ozdobna 'Variegatum'

Przekrój ogonka liściowego i spodnia strona liści

Kwiatostan i chrząszcze wyjadające pyłek

Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. Nazwa polska pochodzi od tego, że dawniej leczono nim chorobę dna moczanowa, potocznie zwaną podagrą((r|cincura}}.

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzimy obszar jego występowania to Europa i Azja Zachodnia. Rozprzestrzenił się jednak i obecnie jako gatunek zawleczony występuje pospolicie na terenie USA i Kanady w Ameryce Północnej, w Azji poprzez obszary Rosji sięga po wyspy japońskie, zawleczony został także do Australii i Nowej Zelandii. W Polsce jest rośliną bardzo pospolitą. Status we florze Polski: gatunek rodzimy.

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, górą rozgałęziająca się, naga lub krótko owłosiona, w środku pusta (dęta) i bruzdowana. Osiąga wysokość 50-100 cm. Pod ziemią czołgające się, silne kłącze o zgrubiałych węzłach, wytwarzające liczne rozłogi.

Liście

Odziomkowe i dolne łodygowe są długoogonkowe, podwójnie trójlistkowe; środkowy listek jest największy. Poszczególne listki są niesymetrycznie jajowate, zaostrzone, pojedynczo lub podwójnie piłkowane, ogonkowe. Dolne liście pochwiasto osadzone na łodydze. Liście górne są pojedynczo trójdzielne. Charakterystyczną cechą gatunkową pozwalającą na rozróżnienie tego gatunku od innych, podobnych gatunków jest budowa ogonków liściowych. Na przekroju poprzecznym mają proste, lub słabo na zewnątrz wysklepione brzegi, rdzeń w środku i zawsze są gładkie.

Kwiaty

Drobne kwiaty tworzą duże, baldachy złożone, 12–13 szypułkowe, bez pokryw i pokrywek. W poszczególnych baldaszkach jest 12–20 pojedynczych kwiatów na równej długości szorstkich szypułkach. Kwiaty są obupłciowe lub męskie. Płatki korony białe lub jasnoróżowe, o wierzchołkach zagiętych do środka.

Owoc

Rozłupnia rozpadająca się łatwo na dwie rozłupki o długości 3–5 mm i szerokości 1,2 mm. Mają one brunatną barwę i dwa, jaśniejsze żebra.

Biologia i ekologia

Rozwój

Bylina, geofit i hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do lipca, [[kwiaty przedprątne, owadopylne. Silnie rozmnaża się wegetatywnie za pomocą kłączy. Nasiona kiełkują słabo. Masa 1000 owoców wynosi 2,4 g. Na jednej roślinie wyrasta średnio 2800 owoców.

Siedlisko

Wilgotne i świeże zarośla, lasy liściaste, ogrody, przydroża, nad brzegami wód. Często rośnie przy płotach. W uprawach rolniczych i ogródkach jest uporczywym chwastem, gdyż odtwarza się nawet z niewielkich fragmentów kłącza. Odznacza się przy tym ogromną siłą konkurencyjną w stosunku do innych gatunków, dzięki czemu szybko opanowuje teren. Często tworzy całe łany. Jest gatunkiem wskaźnikowym gleb bogatych w próchnicę i azot. Lubi miejsca zacienione. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Querco-Fagetea i All. Aegopodion podagrariae.

Genetyka

Liczba chromosomów 2n=22 (rzadko), 42, 44.

Korelacje międzygatunkowe

Na podagryczniku pospolitym pasożytują niektóre gatunki grzybów: Erysiphe heraclei powodujący chorobę zwaną mączniakiem prawdziwym, Mycosphaerella podagrariae wywołujący plamistość liści, szpetczak Protomyces macrosporus powodujący zniekształcenie liści, grzybopodobny lęgniowiec Plasmopara crustosa wywołujący mączniaka rzekomego i Puccinia aegopodii wywołująca rdzę. Na nadziemnych pędach żeruje pluskwiak Cavariella aegopodii, chrząszcze Chrysolina oricalcia, Phaedon tumidulus i Oomorphus concolor, liście minowane są przez larwy muchówek Phytomyza obscurella i Cryptaciura rotundiventris, w korzeniach żeruje larwa chrząszcza Liophloeus tessulatus.

Zastosowanie i znaczenie

Roślina ozdobna

Gatunek czasami uprawiany, głównie jako roślina okrywowa. Używa się do tego celu przeważnie odmian ogrodowych o ozdobnych, plamistych liściach. Dzięki bardzo ekspansywnemu wzrostowi szybko pokrywa teren, utrudniając rozwój chwastów.

Roślina jadalna

Jako pożywienie wykorzystywali go starożytni Rzymianie, zjadany był w Szecji, Szwajcarii, także w Polsce. Z młodych liści można na wiosnę sporządzać sałatkę o aromatycznym, nieprzyjemnym i gorzkim smaku, ale zawierającą cenne witaminy. Starsze liście można gotować. Według Łukasza Łuczaja nadaje się do spożycia tylko w ostateczności.

Roślina kosmetyczna

Ze świeżego ziela można sporządzać oczyszczające maseczki kosmetyczne. Działają one rozgrzewająco i poprawiają oddychanie skóry.

Roślina lecznicza

Dawniej leczono zielem dnę moczanową. Okładano nim także rany.

• Surowiec: ziele i korzeń zawierające m.in.: białka, tłuszcze, prowitaminę A, witaminę C.
• Działanie i zastosowanie: Roślina posiada działanie słabe uspokajające, moczopędne, przeciwzapalne. Herbata z suszonych liści podagrycznika (1 łyżeczka na 1 szklankę wrzątku, parzyć pod przykryciem przez 15 minut, przecedzić i w razie potrzeby pić 3-4 razy dziennie po 2/3 szklanki) to lek zalecany w kuracji podagry, żylaków odbytu, stanów zapalnych nerek i pęcherza, pomocniczo w kamicy nerkowej oraz na poprawę przemiany materii. Świeże liście przykładane na rany powodują szybsze ich gojenie się. Sokiem wyciśniętym z nich można nacierać miejsca ukąszeń przez owady.

Roślina paszowa

Pasza z tej rośliny jest nieszkodliwa dla zwierząt, jednak mało pożywna i wodnista. Bydło zjada ją niechętnie.

Chwast

Podagrycznik jest trudnym do zwalczenia chwastem w cienistych ogrodach. Rozplenia się szybko za pomocą kłączy i rozłogów. Plewienie jest mało skuteczne, gdyż kłącza są łamliwe i łatwo odrastają z nich nowe rośliny.

Uprawa

Podagrycznik pospolity może być uprawiany pod drzewami, jako roślina okrywowa. Uprawia się go też na rabatach, nie należy jednak sadzić go w ziemi w sąsiedztwie innych roślin ozdobnych, gdyż ze względu na swój ekspansywny wzrost łatwo zagłuszy je, a za pomocą kłączy szybko rozprzestrzenia się i wkrótce może zająć całą działkę. Z tego względu zaleca się uprawianie go na miejscach, gdzie nie zagraża innym roślinom (np. pod drzewami), uprawę w pojemnikach, a jeśli w ziemi to na odrębnych rabatach, lub odizolowanie go od innych roślin zakopanymi w glebie pasami izolującymi. Jest bardzo łatwy w uprawie, ale stosowanie go w roli rośliny okrywowej wymaga dużej rozwagi, łatwiej bowiem założyć jego uprawę, niż ją zlikwidować. Usuwanie go jest czasochłonne, wymaga dwukrotnego przekopania grządki (w odstępie 2 tygodni) i dokładnego wybrania wszystkich fragmentów kłączy. Wymaga raczej wilgotnego podłoża, nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Rozmnaża się łatwo poprzez podział i kłącza.

Przypisy

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.