Bodzanowice: Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 
50°54′24″N 18°37′23″E/50,906667 18,623056
50°54′24″N 18°37′23″E/50,906667 18,623056| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
tekst o parafii przeniesiony do parafii |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Dopracować|styl, to nie jest historia parafii = 2019-12}} |
|||
{{Polska miejscowość infobox |
{{Polska miejscowość infobox |
||
|nazwa = Bodzanowice |
|nazwa = Bodzanowice |
||
| Linia 26: | Linia 25: | ||
== Nazwa == |
== Nazwa == |
||
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą ''Bodzanowice'' oraz nazwą [[germanizacja|zgermanizowaną]] ''Bodsanowitz''{{odn|Johann Knie|1830|s=52}}. Polską nazwę ''Bodzanowice'' w książce |
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą ''Bodzanowice'' oraz nazwą [[germanizacja|zgermanizowaną]] ''Bodsanowitz''{{odn|Johann Knie|1830|s=52}}. Polską nazwę ''Bodzanowice'' w książce ''Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej'' wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]]<ref>[[Józef Lompa]], ''Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej'', Głogówek 1847, s. 28.</ref>. |
||
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie [[Narodowy socjalizm|reżimu hitlerowskiego]] w latach 1930–1945 [[Narodowy socjalizm|nazistowska]] administracja [[III Rzesza|III Rzeszy]] zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką – ''Grunsruh''<ref name=autonazwa1 />. Od 1946 Bodzanowice<ref name="MP">Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski|1946|142|262}}).</ref>. |
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie [[Narodowy socjalizm|reżimu hitlerowskiego]] w latach 1930–1945 [[Narodowy socjalizm|nazistowska]] administracja [[III Rzesza|III Rzeszy]] zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką – ''Grunsruh''<ref name=autonazwa1 />. Od 1946 Bodzanowice<ref name="MP">Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski|1946|142|262}}).</ref>. |
||
| Linia 57: | Linia 56: | ||
Region [[wieluń]]ski i [[Częstochowa|częstochowski]] były terenami granicznymi zachodniej Polski od schyłku [[XIV wiek|XIV]] wieku, a linię graniczną stanowiły rzeki [[Prosna]] i [[Liswarta]]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, granica polsko-niemiecka na Liswarcie została ustalona w 1918 i potwierdzona [[traktat wersalski|traktatem wersalskim]] 28 czerwca 1919. Do 1945 na terenie wsi znajdowało się polsko-niemieckie przejście graniczne. We wsi istnieją budynki straży granicznej (dzisiaj znajdują się w nich mieszkania). |
Region [[wieluń]]ski i [[Częstochowa|częstochowski]] były terenami granicznymi zachodniej Polski od schyłku [[XIV wiek|XIV]] wieku, a linię graniczną stanowiły rzeki [[Prosna]] i [[Liswarta]]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, granica polsko-niemiecka na Liswarcie została ustalona w 1918 i potwierdzona [[traktat wersalski|traktatem wersalskim]] 28 czerwca 1919. Do 1945 na terenie wsi znajdowało się polsko-niemieckie przejście graniczne. We wsi istnieją budynki straży granicznej (dzisiaj znajdują się w nich mieszkania). |
||
Około połowy sierpnia 1939 w rejon Wichrowa i Bodzanowic przegrupowano 4 Dywizję Pancerną pod dowództwem [[Hans Reinhardt|Hansa Reinhardta]]. Dywizja liczyła ok. 15 tysięcy żołnierzy, 308 [[czołg]]ów, 38 samochodów pancernych oraz sprzęt logistyczny. Rozpoczęły się akcje dywersyjne, ostrzeliwane były polskie patrole i placówki straży granicznej. 26 sierpnia 1939 o godzinie 9.30 w [[Przystajń|Przystajni]] patrol [[Straż Graniczna (Polska)|Straży Granicznej]] odparł atak żołnierzy niemieckich, którzy przedostali się na stronę polską. W przededniu wojny na terenach przygranicznych zostały rozmieszczenie na rozkaz władz polskich jednostki [[7 Dywizja Piechoty (II RP)|7 Dywizji Piechoty]]. Ich głównym zadaniem była obrona rejonu częstochowskiego na odcinku około 40 km [[Krzepice]] – [[Lubliniec]]. 31 sierpnia 1939 w Bodzanowicach żołnierze niemieccy skończyli budować [[most pontonowy]], który w nocy przerzucili przez rzekę Liswartę. |
Około połowy sierpnia 1939 w rejon Wichrowa i Bodzanowic przegrupowano [[4 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|4 Dywizję Pancerną]] pod dowództwem [[Georg-Hans Reinhardt|Georga-Hansa Reinhardta]]. Dywizja liczyła ok. 15 tysięcy żołnierzy, 308 [[czołg]]ów, 38 samochodów pancernych oraz sprzęt logistyczny. Rozpoczęły się akcje dywersyjne, ostrzeliwane były polskie patrole i placówki straży granicznej. 26 sierpnia 1939 o godzinie 9.30 w [[Przystajń|Przystajni]] patrol [[Straż Graniczna (Polska)|Straży Granicznej]] odparł atak żołnierzy niemieckich, którzy przedostali się na stronę polską. W przededniu wojny na terenach przygranicznych zostały rozmieszczenie na rozkaz władz polskich jednostki [[7 Dywizja Piechoty (II RP)|7 Dywizji Piechoty]]. Ich głównym zadaniem była obrona rejonu częstochowskiego na odcinku około 40 km [[Krzepice]] – [[Lubliniec]]. 31 sierpnia 1939 w Bodzanowicach żołnierze niemieccy skończyli budować [[most pontonowy]], który w nocy przerzucili przez rzekę Liswartę. |
||
== Edukacja == |
== Edukacja == |
||
| Linia 64: | Linia 63: | ||
== Parafia == |
== Parafia == |
||
We wsi działa [[Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Bodzanowicach|Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny]] erygowana w 1447. |
|||
Do [[parafia|Parafii]] Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Bodzanowicach należą wioski: Bodzanowice, Karmonki, Kucoby oraz Wichrów. Kościół Narodzenia NMP wspomniany jest w rejestrze świętopietrza z archiprezbiteriatu oleskiego z 1447. Najstarszy zachowany dokument pochodzi z 1666 i jest to [[pergamin]] zawierający akt nadania roli, łąk i lasu Kościołowi przez hrabiego Jerzego Adama Gaszynę. Probostwo prowadziło działalność rolniczą do [[1954]]. Do dziś ziemie należące kiedyś do probostwa nazywa się zwyczajowo jako „farskie”. |
|||
{{Osobny artykuł|Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Bodzanowicach|Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Bodzanowicach}} |
|||
Drewniany kościół zbudowany w 1447 spalono wraz z zabudowaniami w czasie wojny trzydziestoletniej. W [[1655]] (wg Roczników Diecezji Opolskiej) o. Jakub Ślimański odbudował kościół, który został poświęcony w [[1679]]. Ponieważ nie istniały kroniki parafialne, ok. [[1758]] ks. Piotr Paweł Koss, proboszcz ([[1723]]–[[1761]]) bodzanowickiej parafii, spisał dzieje parafii w języku [[łacina|łacińskim]] i datował odbudowę na rok [[1648]] (wg Instrumentum Benedictianis wydanym we [[Wrocław]]iu w [[1649]]). |
|||
| ⚫ | |||
Kościół zbudowany we wsi w 1679 r. pod wezwaniem Narodzenia Najśw.Marii Panny, co potwierdzają protokoły wizytacyjne z lat 1679 i 1687, w czasie, gdy proboszczem był tam “Franciscus Slimonski”; protokół z 1679 r. podaje wymiary kościoła w łokciach: 30 × 15 (= 18,84 × 9,42 rn); protokół następny opisuje kościół dokladniej: |
|||
{{Cytat|…po zmurszałyrn starym zbudowany na nowo przed ośmiu laty (…) nie jest konsekrowany, a jedynie pobłogosławiony. Jest cały drewniany, dość przestronny i jasny, przekrycie jest z desek całe w forrnie sklepienia, podłoga w prezbiterium ceglana, w nawie z belek (…) zakrystia drewniana, dosyć jasna (…) galeria 1 w nawie, kościół wewnątrz niemalowany (…) jest jedna krypta grobowa sklepiona, luteranie są grzebani w starym kościele (…) dzwonnica drewniana stara, stoi osobno z 2 dzwonarni, trzeci jest w wieżyczce nad kościołem…}} |
|||
W roku 1934 przeniesiony do Ciasnej; zwrócony prezbiterium ku południu; zrębowy, na podmurowanlu ceglanym. Wieża słupowa; nawa prostokątna; prezbiteriurn 3-bocznie zamknięte wewnątrz sklepienia; w połowie długości nawy belka z wypisanymi datami budowy i przenosin. Wyposażenie kościoła odnowione w XX wieku: ołtarz główny barokowy (II poł. XVTI w.) z rzeźbarni 2 świętych i z obrazem św.Trójcy; 2 ołtarze boczne (XVII w.); ambona barokowa (XVII w.); chrzcielnica drewniana barokowa (II poł. XVII w.); Stacje Drogi Krzyżowej (prawdopodobnie I połowa. XIX w.). Kościół spłonął w 1985 roku. |
|||
W 1906 r. powstała w Bodzanowicach placówka [[Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej|sióstr służebniczek NMP]]. Budynek klasztorny znajdował się w obecnym Ośrodku Zdrowia. W 1934 z inicjatywy proboszcza ks. Izydora Przybysza wybudowano murowany kościół w stylu wiejskiego [[barok]]u oraz probostwo. Fundatorami [[Dzwon kościelny|dzwonów]] byli mieszkańcy Wichrowa. Kościół został poświęcony w [[1935]] przez delegata [[biskup]]a wrocławskiego ks. prałata Kubisa. |
|||
W dniu 20 stycznia 1945 r. przeszedł przez teren parafii front, a Bodzanowice włączono do państwa polskiego jako [[Ziemie Odzyskane|ziemie odzyskane]]. W 1948 odmalowano kościół. W 1954 na dwa lata parafię przejął ks. Karol Wypiór. Za jego proboszczostwa wprowadzono dodatkowe lekcje religii, rekolekcje wielkopostne, oraz jako nowość kazania pasyjne głoszone po Gorzkich Żalach. Również w 1954 wysiedlono decyzją władz siostry służebniczki. Zostały one wywiezione do miejscowości Wieliczka. W 1955 wybudowano i poświęcono w kościele organy. W 1956 powrócił do parafii ks. Izydor Przybysz oraz siostry służebniczki NMP. W dniu 6 czerwca 1965 siostry służebniczki NMP zostały przymusowo przeniesione ze swego domu zakonnego z centrum Bodzanowic na peryferie do zabudowań tzw. „Jegrowni”. W 1975 proboszczem parafii został ks. Marian Lubas. W 1977 ks. biskup [[Alfons Nossol]] poświęcił nowe dzwony, które powstały w firmie Eugeniusza Felczyńskiego w [[Przemyśl]]u (poprzednie zagrabiono w czasie wojny). Ks. Lubas założył ogrzewanie na probostwie, w kościele oraz nowym domu katechetycznym (zakonnym), który powstał na bazie byłych zabudowań gospodarczych probostwa. W domu tym zamieszkały w 1981 [[Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej|siostry służebniczki]]. W 1984 zmarł ks. Izydor Przybysz. W marcu 1990 parafia została właścicielem zdewastowanego kościółka [[protestantyzm|protestanckiego]] znajdującego się na terenie parafii. Ze względu na zły stan techniczny obiektu został on rozebrany, a z odzyskanego materiału powstała kaplica cmentarna. Kaplicę poświęcił w 1996 ks. biskup [[Jan Bagiński (biskup)|Jan Bagiński]]. |
|||
W 1990 wichura zerwała połowę górnego dachu kościoła (dach został pokryty blachą [[miedź|miedzianą]]). |
|||
W kościele parafialnym znajdują się liczne zabytki. Do najcenniejszych należą: |
|||
* [[ołtarz]] – [[tryptyk]] z pięcioma figurami pochodzącymi z końca [[XV wiek|XV w.]] szkoły Wita Stwosza |
|||
* [[chrzcielnica]] i pieta z 1650 także szkoły Wita Stwosza. |
|||
Własnością parafii była także pochodząca z 1380 Madonna Królująca, która została przekazana w latach 80. do [[Muzeum Opolskie]]go. |
|||
Parafia Bodzanowice może poszczycić się wieloma powołaniami zarówno kapłańskimi, jak i zakonnymi. Po wojnie księżmi zostali: ks. Edmund Kwapis, ks. Henryk Maj, ks. Norbert Dragon, ks. Franciszek Jędrak, ks. Alojzy Nowak, ks. Joachim Augustyniok, ks. Sylwester Pruski i o. Waldemar Stanuch. W 1958 księdzem został obecny ks. biskup ordynariusz diecezji gliwickiej [[Jan Wieczorek (biskup)|Jan Wieczorek]] (sakra biskupia w 1981). Z parafii wyszło również 39 sióstr zakonnych w pięciu zgromadzeniach. Obecnie proboszczem parafii jest ks. Jacek Kuczma. |
|||
| ⚫ | |||
* [[Jan Wieczorek (biskup)|Jan Wieczorek]] – biskup gliwicki. |
* [[Jan Wieczorek (biskup)|Jan Wieczorek]] – biskup gliwicki. |
||
* [[Helmuth von Pannwitz]] – ataman kozacki |
* [[Helmuth von Pannwitz]] – generał Wehrmachtu i SS oraz ataman kozacki, |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 20:48, 7 gru 2019
| Artykuł |
50°54′24″N 18°37′23″E |
|---|---|
| - błąd |
39 m |
| WD |
50°55'0"N, 18°37'0"E, 50°54'45.22"N, 18°37'38.96"E |
| - błąd |
39 m |
| Odległość |
1267 m |
| wieś | |
 Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.2013) |
995[1] |
| Strefa numeracyjna |
0-34 |
| Kod pocztowy |
46-312[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OOL |
| SIMC |
0139880 |
Położenie na mapie gminy Olesno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oleskiego  | |
| 50°54′24″N 18°37′23″E/50,906667 18,623056
| |
| Strona internetowa | |
Bodzanowice (niem. Botzanowitz[3]; Grunsruh (1938-1945)[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Olesno.
Nazwa
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą Bodzanowice oraz nazwą zgermanizowaną Bodsanowitz[5]. Polską nazwę Bodzanowice w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[6].
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie reżimu hitlerowskiego w latach 1930–1945 nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką – Grunsruh[3]. Od 1946 Bodzanowice[7].
Położenie
Bodzanowice leżą na Górnym Śląsku, przy granicy z historyczną Małopolską, którą wyznacza bieg rzeki Liswarty, oraz województwami opolskim i śląskim. Jest to największa wieś w gminie Olesno.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0139910 | Granicznik | przysiółek |
| 0139927 | Kiki | przysiółek |
| 0139933 | Obłąki | przysiółek |
| 0139896 | Paprotna | część wsi |
| 0139904 | Piaski | część wsi |
| 0139940 | Pustkowie | przysiółek |
Historia
Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1447. W 1753 Bodzanowice kupił szlachcic Henryk Leopold Reichenbach. Po nim wieś odziedziczył jego syn – Karol Henryk Fabian. Sprzedał ją w 1780 za 80 tys. talarów. Po dawnych właścicielach wsi pozostał dworek. Około 1850 zbudowano w Bodzanowicach dwa wielkie piece, wydobywano rudę żelaza i wapień.
Region wieluński i częstochowski były terenami granicznymi zachodniej Polski od schyłku XIV wieku, a linię graniczną stanowiły rzeki Prosna i Liswarta. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, granica polsko-niemiecka na Liswarcie została ustalona w 1918 i potwierdzona traktatem wersalskim 28 czerwca 1919. Do 1945 na terenie wsi znajdowało się polsko-niemieckie przejście graniczne. We wsi istnieją budynki straży granicznej (dzisiaj znajdują się w nich mieszkania).
Około połowy sierpnia 1939 w rejon Wichrowa i Bodzanowic przegrupowano 4 Dywizję Pancerną pod dowództwem Georga-Hansa Reinhardta. Dywizja liczyła ok. 15 tysięcy żołnierzy, 308 czołgów, 38 samochodów pancernych oraz sprzęt logistyczny. Rozpoczęły się akcje dywersyjne, ostrzeliwane były polskie patrole i placówki straży granicznej. 26 sierpnia 1939 o godzinie 9.30 w Przystajni patrol Straży Granicznej odparł atak żołnierzy niemieckich, którzy przedostali się na stronę polską. W przededniu wojny na terenach przygranicznych zostały rozmieszczenie na rozkaz władz polskich jednostki 7 Dywizji Piechoty. Ich głównym zadaniem była obrona rejonu częstochowskiego na odcinku około 40 km Krzepice – Lubliniec. 31 sierpnia 1939 w Bodzanowicach żołnierze niemieccy skończyli budować most pontonowy, który w nocy przerzucili przez rzekę Liswartę.
Edukacja
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Bodzanowicach (ul. Szkolna 1)
- Publiczne Przedszkole w Bodzanowicach (ul. Szkolna 1)
Parafia
We wsi działa Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny erygowana w 1447.
Znane osoby związane z Bodzanowicami
- Jan Wieczorek – biskup gliwicki.
- Helmuth von Pannwitz – generał Wehrmachtu i SS oraz ataman kozacki,
Przypisy
- ↑ Miasto i gmina w liczbach. Urząd Miejski w Oleśnie. [dostęp 2014-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-06)].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ a b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 28.
- ↑ Konstanty Prus: Spis nazw miejscowości Śląska Opolskiego. Katowice: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, 1939, s. 19.
- ↑ Johann Knie 1830 ↓, s. 52.
- ↑ Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 28.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
Bibliografia
- Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen... Breslau: Barth und Comp., 1830.
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona wsi
- http://www.pspbodzanowice.strona.pl
- Bodzanowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 273.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osada leśne | |
| Integralne części wsi |
|
