Bodzanowice
50°54′45″N 18°37′34″E/50,912500 18,626111| wieś | |
 Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
968[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
46-312[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OOL |
| SIMC |
0139880 |
Położenie na mapie gminy Olesno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oleskiego  | |
| 50°54′45″N 18°37′34″E/50,912500 18,626111[1]
| |
| Strona internetowa | |
Bodzanowice (niem. Botzanowitz[4]; Grunsruh (1938-1945)[5]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Olesno.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą Bodzanowice oraz nazwą zgermanizowaną Bodsanowitz[6]. Polską nazwę Bodzanowice w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[7].
Ze względu na słowiańskie pochodzenie nazwy, w okresie narodowo-socjalistycznym administracja tzw. III Rzeszy, należąca do NSDAP zmieniła zgermanizowaną nazwę, na nowo nadaną niemiecką – Grunsruh[4]. W 1946 r. Rzeczpospolita Polska nadała nazwę Bodzanowice[8].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Bodzanowice leżą na Górnym Śląsku, przy granicy z historyczną Małopolską, którą wyznacza bieg rzeki Liswarty, oraz województwami opolskim i śląskim. Największa wieś Gminy Olesno.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0139910 | Granicznik | przysiółek |
| 0139927 | Kiki | przysiółek |
| 0139933 | Obłąki | przysiółek |
| 0139896 | Paprotna | część wsi |
| 0139904 | Piaski | część wsi |
| 0139940 | Pustkowie | przysiółek |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1447. W 1753 Bodzanowice kupił szlachcic Heinrich Leopold Reichenbach. Po nim wieś odziedziczył jego syn – Karl Heinrich Fabian Reichenbach. Sprzedał ją w 1780 za 80 tys. talarów. Po dawnych właścicielach wsi pozostał dwór. Około 1850 zbudowano w Bodzanowicach dwa wielkie piece, wydobywano rudę żelaza i wapień.
Region wieluński i częstochowski były terenami granicznymi zachodniej Polski od schyłku XIV wieku, a linię graniczną stanowiły rzeki Prosna i Liswarta. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, granica niemiecko-polska na Liswarcie została ustalona w 1918 r. i potwierdzona traktatem wersalskim 28 czerwca 1919 roku. Do 1945 r. na terenie wsi znajdowało się polsko-niemieckie przejście graniczne. We wsi istnieją budynki straży granicznej (II RP) (dzisiaj znajdują się w nich mieszkania).
Około połowy sierpnia 1939 r. w rejon Wichrowa i Bodzanowic przegrupowano 4 Dywizję Pancerną pod dowództwem Georga-Hansa Reinhardta. Dywizja liczyła ok. 15 tysięcy żołnierzy, 308 czołgów, 38 samochodów pancernych oraz sprzęt logistyczny. Rozpoczęły się akcje dywersyjne, ostrzeliwane były polskie patrole i placówki straży granicznej. 26 sierpnia 1939 o godzinie 9.30 w Przystajni patrol Straży Granicznej odparł atak żołnierzy niemieckich, którzy przedostali się na stronę polską. W przededniu wojny na terenach przygranicznych zostały rozmieszczenie na rozkaz władz polskich jednostki 7 Dywizji Piechoty. Ich głównym zadaniem była obrona rejonu częstochowskiego na odcinku około 40 km Krzepice – Lubliniec. 31 sierpnia 1939 r. w Bodzanowicach żołnierze niemieccy skończyli budować most pontonowy, który w nocy przerzucili przez rzekę Liswartę.
Plebiscyt i powstanie
W 1910 roku 1135 mieszkańców mówiło w języku polskim, 1 w językach polskim i niemieckim, natomiast 102 osób posługiwało się jedynie językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku 125 głosów oddano na kandydatów z list polskich, którzy zdobyli łącznie 11 z 18 mandatów. Podczas plebiscytu w 1921 roku we wsi uprawnionych do głosowania było 988 mieszkańców (w tym 282 emigrantów). Za Polską głosowało 241 osób, za Niemcami 718 osób. W 1919 r. mieszkańcy założyli tu komórkę Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Komórka wywiadowcza RP w marcu 1920 miała tu dwa posterunki. [11].
Przez Bodzanowice przebiegała postulowana w marcu 1921 linia Korfantego. Miejsce walk w III powstaniu śląskim opanowali tu miejscowi powstańcy w nocy z 3 na 4 maja 1921. 10 maja biuletyn dowództwa Grupy "Wschód" podał, że na skutek porozumienia się NKWP z władzami koalicyjnymi zaprzestano prowadzenia walk i ustalono linię demarkacyjną, przebiegającą m.in. przez Bodzanowice.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bodzanowice.
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Bodzanowicach (ul. Szkolna 1)
- Publiczne Przedszkole w Bodzanowicach (ul. Szkolna 1)
Parafia[edytuj | edytuj kod]
We wsi działa Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny erygowana w 1447.
Znane osoby związane z Bodzanowicami[edytuj | edytuj kod]
- Jan Wieczorek – biskup gliwicki
- Helmuth von Pannwitz – generał Wehrmachtu i SS oraz ataman kozacki
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 7513
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 71 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 28.
- ↑ Konstanty Prus: Spis nazw miejscowości Śląska Opolskiego. Katowice: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, 1939, s. 19.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 52.
- ↑ Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 28.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 49, hasło „Bodzanowice”.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona wsi. bodzanowice.olesno.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-28)].
- PUBLICZNA SZKOŁA PODSTAWOWA W BODZANOWICACH-OFICJALNA STRONA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W BODZANOWICACH,46-312 BODZANOWICE,UL.SZKOLNA 1. pspbodzanowice.strona.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-02)].
- Bodzanowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 273.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osada leśne | |
| Integralne części wsi |
|
