Ostróg (miasto)

Przedwojenny herb

Zamek w Ostrogu

Ulica miasta

Kościół w Ostrogu

Ostróg (ukr. Острог - Ostroh) - miasto na Ukrainie (obwód rówieński), nad rzeką Horyń przy ujściu Wilii, dawna rezydencja ksążąt Ostrogskich.

Historia

Stary gród ruski, wzmiankowany już w 1100; od drugiej połowy XII wieku w Księstwie Wołyńskim; w XIV wieku był przedmiotem walk pomiędzy wojskami polskimi a litewskimi; 1386 przyłączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego; własność m.in. Ostrogskich, Zasławskich, Wiśniowieckich, Sanguszków, Jabłonowskich. Ostróg prawa miejskie otrzymał w 1528 roku. Od XV wieku liczne skupisko Żydów, jedna z 4 gmin żydowskich Wołynia posiadająca przedstawicieli w Sejmie Żydów Korony. Żydzi w XVI wieku zbudowali w mieście murowaną synagogę z renesansową attyką. Na przełomie XVI i XVII wieku ważny ośrodek kulturalny, m.in. w 1576 roku została założona Akademia Ostrogska, zniszczona przez Kozaków w latach 40. XVII wieku. W latach 1609–1753 ośrodek ordynacji. W 1648 roku miasto i cerkiew zostały spalone przez Kozaków. Od 1793 w zaborze rosyjskim, siedziba powiatu ostrogskiego.

W latach 1919–39 ponownie w granicach Polski, w ówczesnym pow. zdołbunowskim, w dawnym województwie wołyńskim. Miasto było garnizonem macierzystym Batalionu KOP "Ostróg" i 19. Pułku Ułanów Wołyńskich. Podczas II wojny światowej, we wrześniu 1939 zajęty przez ZSRR i włączony następnie w składzie Ukrainy Zachodniej do ZSRR. Wiele rodzin polskich i żydowskich (w 1939 ok. 10.500 Żydów czyli około 61% mieszkańców) wywiezionych zostało na Syberię. W latach 1941–44 pod okupacją niemiecką (1941–42 rozstrzelano około 8500 Żydów, a także przeprowadzono pacyfikację wielu polskich wsi/kolonii: przykładem są Borszczówka i Lidawka. W Borszczówce niemieckie komando SS zamordowało 115 osób, w Lidawce zlikwidowano całą kolonię. W Ostrogu nad Horyniem o. Remigiusz Kranc zorganizował obronę kilkunastu tysięcy ludności polskiej przed atakami UPA,z plutonem "Borszczówka" pod przywództwem Tadeusza Koblańskiego, który przybył do Ostroga, posiadał broń i doświadczenie bojowe. Ludność polska w Ostrogu została zgromadzona w dwóch miejscach: w klasztorze i więzieniu. W momencie największego ataku dnia 17 I 1944 przybył z odsieczą o. dr Gabriel Banaś, administrator parafii w Ożeninie. I on także powołał do życia polską samoobronę. W innej okolicy Ostroga, w Mizoczu, o. Honorat Jedliński bronił polskiej ludności przed Ukraińcami i opiekował się wszystkimi bez względu na przynależność narodową. Dlatego Ukraińcy nie odważyli się na stracenie staruszka. Powiesili go za nogę u żyrandola w kościele. Rano wierni odratowali swego opiekuna. Polacy oblężeni w Ostrogu złożyli broń w ręce Armii Czerwonej, która wkroczyła do miasta. O. Remigiusz Kranc ofiarował wtedy okryty chwałą sztandar Armii Polskiej. Uroczyste przekazanie sztandaru w ręce zastępcy dowódcy AP w ZSRR gen. dywizji Karola Świerczewskiego odbyło się 17 IV 1944. O. Remigiusz Kranc w nagrodę za patriotyczną i społeczną postawę został mianowany przez władze radzieckie zastępcą przewodniczącego MRN miasta Ostroga, na następnie zesłany na katorgę do łagrów Kołymy. W latach 1945–1991 w Ukraińskiej SRR, następnie na Ukrainie.

Od 2005 r. Ostróg jest miastem partnerskim Sandomierza.

Przemysł

Przemysł spożywczy (mleczarski, cukrowniczy, rozlewnia wód mineralnych), materiałów budowlanych, fabryka mebli.

Zabytki

• zamek książąt Ostrogskich (XV, XVI wiek)
• cerkiew zamkowa Bogojawleńska, pierwotnie gotycka z XVI w., przebudowana w stylu rosyjskim po 1891 roku, dzwonnica powstała w 1905 roku na miejscu dawnej bramy wjazdowej
• kościół farny (początkowo Dominikanów) (XV, XVII, XVIII wiek), XIX wiek;
• fragment murów miejskich z XVI wiek);
• kościół Kapucynów (XVIII wiek) - obecnie cerkiew pw. św. Fedora na terenie Uniwersytetu Narodowego "Akademia Ostrogska"
• kaplica Niepokalanego Poczęcia NMP (odbudowana w latach 90.XX wieku)
• Muzeum krajoznawcze
• Brama Łucka z XVI wieku - obecnie Muzeum Książki i Drukarstwa
• Brama Tatarska z XVI wieku
• synagoga żydowska z XVII w., renesansowa (dawniej z attyką)
• cmentarz żydowski na ul. Papanina
• cmentarz tatarski

Niezachowane:

• kościół Jezuitów z 1624 r., fundacji Anny Chodkiewiczowej — zburzony w 1875 roku
• dwór Jabłonowskich (XVIII wiek) — nie zachowany.
• kościół i klasztor karmelitów z 1779 r., rokokowy - zburzony w poł. XIX wieku
• koszary KOP

Zobacz też

• Akademia Ostrogska
• Uniccy (greckokatoliccy) biskupi łucko-ostrogscy
• Batalion KOP "Ostróg"
• Ostrogscy
• Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrogu
• Elżbieta Ostrogska (Halszka z Ostroga)

Pobliskie miejscowości

• Międzyrzecz Ostrogski

Linki zewnętrzne

• Wydawnictwo "Wołanie z Wołynia" - parafia rzymskokatolicka w Ostrogu
• Sowiecka mapa topograficzna.
• Zdjęcia z Ostroga
• Ostróg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 682 .