Uznam

Uznam

Prowincja	Niż Środkowoeuropejski
Podprowincja	Pobrzeża Południowobałtyckie
Makroregion	Pobrzeże Szczecińskie
Mezoregion	Uznam i Wolin
Mikroregion(y)	Uznam
Zajmowane jednostki administracyjne	Polska: województwo zachodniopomorskie: powiat grodzki Świnoujście Niemcy: Meklemburgia-Pomorze Przednie: powiat Vorpommern-Greifswald

Uznam

{{{nazwa oryginalna}}}

{{{opis zdjęcia}}}
Kontynent	Europa
Państwo	Niemcy Polska
Akwen	{{{akwen}}}
Archipelag	{{{archipelag}}}
Powierzchnia	{{{powierzchnia}}} km²
Długość linii brzegowej	{{{długość brzegu}}}
Najwyższy punkt	{{{najwyższy punkt}}} m n.p.m.
Populacja  • liczba ludności • gęstość	{{{liczba ludności}}} {{{gęstość zaludnienia}}} os./km²
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Niemiec Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}
[[Plik:{{{mapa wyspy}}}|240x240px|alt=Mapa wyspy|]] {{{opis mapy wyspy}}}

{{Wyspa infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | gęstość zaludnienia = | commons = | opis mapy wyspy = | powierzchnia = | nazwa oryginalna = | długość brzegu = | akwen = | archipelag = | najwyższy punkt = | współrzędne = | liczba ludności = | opis zdjęcia = | mapa wyspy = Nieznane pola: "populacja", "sekundN", "opis_zdjęcia", "morze", "galeria_commons", "gęstość", "stopniN", "stopniE", "minutE", "mapa_wyspy", "minutN", "sekundE" oraz "wielkość".

Mapa powiatu Usedom-Wollin z r. 1905
(niem. Landkreis Usedom-Wollin)

Uznam (przed 1945 Orzna, Uzna, niem. Usedom) – wyspa przybrzeżna na Bałtyku na pograniczu Polski (powiat grodzki Świnoujście, województwo zachodniopomorskie) i Niemiec (powiat Vorpommern-Greifswald, Meklemburgia-Pomorze Przednie), zamykająca od północnego zachodu Zalew Szczeciński.

Powierzchnia 445 km², z czego w Polsce około 72 km²; silnie rozczłonkowana, z licznymi półwyspami. Od lądu stałego oddziela wyspę cieśnina Piana, od wyspy Wolin – Świna, natomiast od końca XIX wieku sztucznie wykonany Kanał Piastowski oddzielił od Uznamu wyspę Karsibór. Najwyższym szczytem jest Golm (69 m n.p.m.), położony przy granicy po niemieckiej stronie, tuż przy świnoujskiej dzielnicy Paprotno.

Powstanie wyspy

Materiał, z którego powstała wyspa, został przywleczony ze Skandynawii przez lądolód. Lodowcom wyspa zawdzięcza też swoje ukształtowanie – jeziora, wyspy, urwiska i wzgórza morenowe. Są tu też utwory z końcowego okresu zlodowacenia – płaskie niziny i faliste wzgórza, obecnie pokryte urodzajnymi glebami. Innym czynnikiem kształtującym wyspę były wody – rzeki transportujące i osadzające materiał skalny.

Przed ok. 12 tys. laty powstało Morze Bałtyckie, początkowo jego poziom był ok. 20 m niższy od obecnego. Uznam był wtedy półwyspem porośniętym tundrą. Wtedy też zostały przez wiatr ukształtowane wydmy, których pozostałości istnieją do dziś.

6 tys. lat temu poziom wód podniósł się znacznie; powstał wtedy Zalew Szczeciński. Jego połączenie z Bałtykiem było bardzo szerokie, lecz przez następne tysiąclecia zjawiska akumulacyjne spowodowały powstanie wysepek, następnie mierzei i innych składników obecnej wyspy.

Prehistoria

Obecność człowieka stwierdzono na Uznamie już w młodszej epoce kamiennej (4000 p.n.e.-1800 p.n.e.) – z tego okresu pochodzi 11 znalezionych kamiennych grobów. W epoce brązu (1800 p.n.e.-800 p.n.e.) wyspa była już stosunkowo gęsto zasiedlona – świadczy o tym prawie 100 odkrytych osad i grodzisko w rejonie góry Golm. Zamieszkująca tu ludność pochodzenia germańskiego z niejasnych przyczyn opuszcza wyspę ok. roku 400 n.e., a na jej miejsce napływają Słowianie.

Historia

W roku 1128 władający wyspą pomorski książę Warcisław I przyjął chrzest z rąk Ottona z Bambergu. Ok. 1155 powstał norbertański klasztor w miejscowości Grobe (zob. Klasztor Grobe), który w 1309 został przeniesiony do wsi Pudagla. Istniał także klasztor w Crummin. W krótkim czasie dobra klasztorne objęły prawie całą wyspę i stan taki trwał do czasów reformacji, kiedy to zostały przejęte przez książąt pomorskich.

Burzliwe losy przeżywał Uznam w czasie wojny trzydziestoletniej – 26 czerwca 1630 w Peenemünde u ujścia rzeki Piany wylądował król szwedzki Gustaw Adolf, a po wojnie wyspa dostała się pod panowanie szwedzkie. Po zakończeniu III wojny północnej w roku 1720 za kwotę 2 mln talarów odkupił ją Fryderyk Wilhelm I. W roku 1740 Fryderyk II Wielki rozbudował świnoujski port.

Przed II wojną światową w Peenemünde został zbudowany poligon doświadczalny służący do badań nad pociskami V-1, później także V-2 (zob. de:Heeresversuchsanstalt Peenemünde).

Polską nazwę Uznam wprowadzono urzędowo rozporządzeniem w 1949 roku.

Park Natury Wyspa Uznam

Park Natury Wyspa Uznam (niem. Naturpark Insel Usedom) znajduje się w niemieckiej części Uznamu. Obejmuje tereny wyspy, stałego lądu i wód Piany. W jego skład wchodzi 9 rezerwatów o powierzchni ponad 3 km²:

• Mümmelkenmoor (głębokie torfowisko)
• Halbinsel Gnitz (brzeg klifowy i wydmy)
• Insel Böhmke und Werder (kolonie mewy śmieszki i rybitwy zwyczajnej)
• Wockinsee (jezioro przybrzeżne i torfowiska)
• Gothensee und Thurbruch (pastwisko z suchoroślami)
• Halbinsel Cosim (wydmy, trzcinowiska, lasy olchowe)
• Peenemünder Haken, Struck und Insel Ruden (słone łąki i wydmy, miejsce wylęgu i wypoczynku ptaków)
• Großer Wotig (słonawe łąki, torfowiska wysokie, lęgowisko ptaków morskich)
• Golm (morena czołowa, klif porośnięty buczyną)

Turystyka

Na wyspie Uznam znajdują się miejscowości wypoczynkowe i uzdrowiskowe, m.in. Świnoujście, Seebad Ahlbeck, Seebad Bansin, Seebad Heringsdorf. Znajduje się tu wiele ośrodków wypoczynkowych i sanatoriów. Walory turystyczne podnoszą mola i wieże widokowe. Są doskonałe warunki i infrastruktura do uprawiania turystyki rowerowej. Powstało kilka placów zabaw dla dzieci z miniaturami statków pirackich itp. Komunikację zapewniają:

• port lotniczy Heringsdorf w pobliżu wsi Zirchow i Garz
• sieć linii autobusowych
• lokalna kolej – Usedomer Bäderbahn
• droga krajowa nr 93
• drogi krajowe nr 110 i 111.

W 2007 oddano do użytku przejście graniczne Świnoujście-Garz. Zakończono już prace związane z przedłużeniem linii UBB do Świnoujścia oraz wybudowaniem stacji Świnoujście Centrum. 20 września 2008 roku oficjalnie otworzono nowy odcinek i rozpoczęto przewozy pasażerskie. (zob. Świnoujście).

Linki zewnętrzne

• Strona o wyspie Uznam