Bitwa nad Sommą

Bitwa nad Sommą

UWAGA: Błąd parametru {{{epoka}}}=historia najnowsza Ten parametr może przyjmować jedynie wartości: czasy najnowsze nowożytność średniowiecze starożytność fikcyjna
I wojna światowa, Front zachodni
{{{opis grafiki}}}
Czas	{{{czas}}}
Miejsce	nad rzeką Sommą, Pikardia
Terytorium	Francja
Przyczyna	ofensywa ententy 1916 r.
Wynik	pyrrusowe zwycięstwo wojsk Ententy
Strony konfliktu
Wielka Brytania (4. Armia i część 3. Armii brytyjskiej) Francja (6. Armia francuska) Kanada Australia Nowa Zelandia Południowa Afryka Indie Brytyjskie Cesarstwo Niemieckie (2. Armia)
Dowódcy
Douglas Haig Ferdynand Foch Fritz von Below Max von Gallwitz
Siły
19 dywizji (początkowo), ostatecznie 51 dywizji 10,5 dywizji (początkowo), ostatecznie 50 dywizji
Straty
401 tysięcy + 199 tysięcy (pierwszego dnia zginęło 20 tys. Brytyjczyków) 450 tysięcy
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Wojna infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | czas = | współrzędne = | opis grafiki = Nieznane pola: "data" oraz "opis".

Okopy brytyjskie, lipiec 1916

Teren bitwy

Bitwa nad Sommą (1 lipca - 18 listopada 1916) – największa bitwa I wojny światowej, która pochłonęła ponad milion ofiar.

Bitwa rozegrała się między siłami brytyjskimi i niemieckimi nad rzeką Sommą w północnej Francji (Pikardia).

Geneza

Na konferencji w Chantilly w grudniu 1915 r. dowódcy sił alianckich zadecydowali, że latem następnego roku należy przeprowadzić ofensywy równocześnie na wszystkich najważniejszych frontach. Na froncie zachodnim nad rzeką Sommą mieli zaatakować Brytyjczycy i Francuzi. Ich plany pokrzyżowało jednak natarcie Niemców pod Verdun. W związku z tym główny ciężar przygotowania operacji nad Sommą spadł na Brytyjczyków.

Brytyjski głównodowodzący gen. Douglas Haig zamierzał zaatakować siłami swojej 4. Armii (d-ca gen. Henry Rawlinson) i częścią 3. Armii (d-ca gen. Edmund Allenby) pozycje niemieckiej 2. Armii (d-ca gen. Fritz von Below) na odcinku Serre-Curlu – dalej wspierać miało Brytyjczyków natarcie francuskiej 6. Armii (d-ca gen. Marie Émile Fayolle). Brytyjczycy planowali w ciągu kilkudniowego bombardowania artyleryjskiego zniszczyć niemieckie umocnienia, które potem – jak sądzono – zajęłaby bez większego oporu piechota. Oczekiwane przełamanie pozycji przeciwnika miała następnie wykorzystać kawaleria, nacierając na Cambrai i Douai. Jednym z celów bitwy było też „wykrwawienie” przeciwnika i odciągnięcie jego sił z innych frontów.

Przebieg bitwy

Ostatecznie ze względu na trudną sytuację sojuszników gen. Haig przyspieszył ofensywę. 24 czerwca 1916 r. Brytyjczycy rozpoczęli ostrzał artyleryjski pozycji niemieckich (wystrzelono ponad 1,5 miliona pocisków). Ośmiodniowe bombardowanie okazało się jednak niewystarczająco skuteczne. Fortyfikacje niemieckie były mocniejsze i lepiej zamaskowane niż przypuszczali to Brytyjczycy, ponadto pojawiały się problemy z zaopatrzeniem, a sprzęt (amunicja) był niejednokrotnie wadliwy. Przede wszystkim jednak utracono element zaskoczenia. 1 lipca wysadzono kilkanaście min pod niemieckimi umocnieniami a ostrzał został przesunięty na dalsze linie. Tymczasem Niemcy opuścili ocalałe schrony i zajęli stanowiska bojowe. Siły brytyjskie, które rozpoczęły szturm na pierwszą linię, zostały zdziesiątkowane ogniem broni maszynowej. W czasie pierwszego dnia szturmu Brytyjczycy stracili blisko 60 tys. ludzi (zwłaszcza z jednostek ochotniczych sformowanych w Wielkiej Brytanii na fali wojennego entuzjazmu). Bardziej skuteczny okazał się atak francuskiej 6. Armii (w okolicy Peronne), która zdołała osiągnąć większość celów.

Pomimo niepowodzenia w pierwszym dniu natarcie było kontynuowane. Kolejne miesiące przyniosły szereg ciężkich walk dających atakującym jedynie nieznaczne zyski terenowe. Niemcy zmuszeni zostali do reorganizacji swoich sił i ściągnięcia posiłków m.in. spod Verdun. Haig mimo braku znaczących sukcesów zamierzał wywierać stałą presję na Niemców, licząc na to, że w końcu wyczerpią oni swoje rezerwy. W lipcu Brytyjczycy opanowali Poziéres, Contalmaison i las Mametz, w sierpniu ich postępy były jeszcze mniejsze, mimo zażartych walk m.in. pod Guillemont.

Włączenie czołgów do walki

Sytuacja zaczęła się poprawiać we wrześniu. 15 września po raz pierwszy w wojnie użyto czołgów (po stronie brytyjskiej). Wtedy też szala zwycięstwa w walkach pod Courcelette, Martinpuich i Flers przechyliła się na stronę Brytyjczyków, Niemcy zostali zdziesiątkowani przez silny brytyjski ostrzał artyleryjski jak również przez czołgi. Raz jeszcze nową broń zastosowano w bojach o Thiepval, Combles i Gueudecourt. Kolejne ataki podejmowane w październiku i w pierwszej połowie listopada (głównie nad rzeką Ancre) nieznacznie tylko zmieniły linię frontu. Pogarszająca się pogoda wymusiła na gen. Haigu wstrzymanie ofensywy.

Wynik bitwy i straty

Bitwa skończyła się 18 listopada 1916 r. Po ponad czterech miesiącach walk wojska ententy przesunęły front o 12 km na odcinku 40 km. Straty po obu stronach były ogromne: Brytyjczycy – ponad 400 tys. ludzi, Francuzi – ok. 200 tys., Niemcy – ponad 400 tys. Cel ofensywy – wykrwawienie armii niemieckiej i odciążenie sojuszników – został częściowo osiągnięty, ale za cenę wysokich strat własnych.

Najdłużej żyjącym weteranem bitwy był Henry Allingham zm. 18 lipca 2009.