Kaplica Trójcy Świętej w Lublinie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
merytoryczne, źródła/przypisy |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|kondygnacje = |
|kondygnacje = |
||
|powierzchnia użytkowa = |
|powierzchnia użytkowa = |
||
|rozpoczęcie budowy = XIV |
|rozpoczęcie budowy = połowa XIV wieku |
||
|ukończenie budowy = |
|ukończenie budowy = |
||
|przebudowy = 1407 |
|przebudowy = 1407 |
||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
'''Kaplica Trójcy Świętej w Lublinie''' (pot. ''Kaplica Zamkowa'') – kaplica znajdująca się na dziedzińcu [[Zamek w Lublinie|zamkowym w Lublinie]], połączona z częścią muzealną zamku. Kaplica stanowi integralną część obiektu. |
'''Kaplica Trójcy Świętej w Lublinie''' (pot. ''Kaplica Zamkowa'') – kaplica znajdująca się na dziedzińcu [[Zamek w Lublinie|zamkowym w Lublinie]], połączona z częścią muzealną zamku. Kaplica stanowi integralną część obiektu. |
||
Wersja z 09:18, 8 maj 2018
 nr rej. A/161 z 24.05.1956, 21.06.1961 i z 25.01.1967
| |
 Kaplica Trójcy świętej podczas Nocy Kultury 2008 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
Kaplica |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
połowa XIV wieku |
| Ważniejsze przebudowy |
1407 |
Położenie na mapie Lublina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
 51°15′01,14″N 22°34′23,20″E/51,250317 22,573111
| |
Kaplica Trójcy Świętej w Lublinie (pot. Kaplica Zamkowa) – kaplica znajdująca się na dziedzińcu zamkowym w Lublinie, połączona z częścią muzealną zamku. Kaplica stanowi integralną część obiektu.
Historia
Kaplica została zbudowana pomiędzy latami 1341 a 1370[1] w czasach panowania Kazimierza Wielkiego. Mury całej kaplicy - nawy i prezbiterium, w obu ich poziomach - powstały wg jednej koncepcji[1]. Posiadała nawę oraz wielokątne prezbiterium, do którego, przypuszczalnie krótko po rozpoczęciu budowy, dostawiono z obu stron zamkowe mury obwodowe[1]. Z inicjatywy Władysława Jagiełły kaplica została przed 1418 rokiem ozdobiona malowidłami bizantyjskimi[2][3]. W bryle kościoła dominowały dwa strome, schodkowe szczyty, które przetrwały do lat pięćdziesiątych XVII wieku. Dolną kondygnację przeznaczono na kryptę dla zmarłych kapelanów i miejscowych dostojników, zaś górną dla potrzeb religijnych. Wieloboczne prezbiterium oraz kwadratowa nawa sklepione były żebrowo. Sklepienie nawy podtrzymywał centralnie osadzony filar. Ten element konstrukcyjny był typowy dla architektury sakralnej i świeckiej w okresie panowania Kazimierza Wielkiego. W okresie renesansu kościół miał nadal charakter gotycki, chociaż wejście umieszczono na poziomie pierwszego piętra i ujęto je w nowy renesansowy portal, wykonany w warsztacie kamieniarskim Komasków. Dopiero w XVII wieku fasada świątyni była już zwieńczona szczytem w stylu renesansu lubelskiego.
W drugim dziesięcioleciu XV wieku podjęte zostały prace malarskie we wnętrzu kościoła. Wykonał je anonimowy zespół malarzy ruskich pod kierownictwem mistrza Andrzeja. Ściany i sklepienie pokryte zostały polichromią w stylu rusko-bizantyńskim. Malowidła ukończono w 1418 roku, co zostało utrwalone cyrylicą na tablicy fundacyjnej w łuku tęczowym kościoła. Poza scenami religijnymi zdobiącymi wnętrze kościoła znajdują się tu dwa portrety Władysława Jagiełły. Polichromię wykonano różnymi technikami: na suchym i na mokrym tynku, farbami temperowymi.
Podczas prac nad nową budowlą więzienną, w latach 1823–1826, kościół został połączony z zabudowaniami neogotyckimi i stał się kaplicą więzienną. Z zewnątrz i od wewnątrz otynkowano go, przez co zniszczono bezcenne malowidła. W końcu XIX wieku kaplica więzienna uległa niewielkim przeobrażeniom: zdemontowano zewnętrzne schody, a portal przekształcono w okno. W 1897 roku Józef Smoliński odkrył fragmenty XV-wiecznej polichromii. W latach 1917–1918 odsłonięto dalsze partie malowideł.
Renowacja i prace zabezpieczające
W latach 50. XX wieku, po przeznaczeniu zamku na cele kultury, rozpoczęto gruntowną renowację kościoła. Około 1970 roku usunięto z dachu kaplicy dachówkę ceramiczną i położono w to miejsce blachę. Zdjęto zewnętrzne tynki oraz zrekonstruowano zabytkowe freski. Renowacja malowideł zakończona została w latach dziewięćdziesiątych.
W sierpniu 2007 trwały prace mające na celu zalepienie pęknięć ścian prezbiterium. Pod fundamenty kaplicy zostały podłożone masywne podpory betonowe. Pęknięcia, mające nawet do 1 cm szerokości, spowodowała deszczówka, która wypłukiwała grunt spod fundamentów. Możliwe, że uszkodzenia powstały ponad sto lat wcześniej. Wstrzykiwano w nie ponad 2 tysiące litrów substancji klejącej, mieszaniny białego cementu i ciasta wapiennego. Na sklepieniu prezbiterium ułożono wzmacniającą siatkę z włókna węglowego zatapianej w matrycy mineralnej. Nad sklepieniem zainstalowano stalową opaskę, utrzymująca całą konstrukcję. Na wiosnę 2008 odbyła się ostatnia faza prac: usunięto ślady pęknięć i przykryto je zrekonstruowanymi freskami.
Freski
Wśród fresków bizantyjsko-ruskich, zamówionych przez króla Władysława Jagiełłę, znajdują się sceny z życia Chrystusa i Maryi, figury aniołów i proroków a także dwa portrety króla-fundatora. Jeden z nich ukazuje Jagiełłę podtrzymywanego przez świętego Mikołaja. Król klęczy przed Matką Bożą, na której kolanach spoczywa Zbawiciel. Drugi, umieszczony w górnej części arkady tęczowej, prezentuje konny wizerunek monarchy, któremu anioł nakłada koronę oraz wręcza włócznię zakończoną krzyżem. Freski ukończone zostały już w roku 1418 pod kierunkiem mistrza Andrzeja. Drugi portret króla stworzył prawdopodobnie uczeń mistrza Andrzeja-Juszka (Juraszka).[4]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Maria Brykowska, Architektura królewskiej kaplicy św. Trójcy na zamku w Lublinie, [w:] Sztuka około 1400. Materiały sesji SHS, Poznań, XI 1995, red. - Teresa Hrankowska, Warszawa 1996, „Arx Regia” - Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie, t. 1, s. 127-145
- ↑ A.Różycka-Bryzek, Uwagi o referacie T. M. Trajdosa pt. „Treści ideowe wizerunków Jagiełły w kaplicy św. Trójcy na zamku lubelskim”,„Biuletyn Historii Sztuki” 1980, t. 42, s. 438
- ↑ A. Różycka-Bryzek, Freski bizantyńsko-ruskie fundacji Jagiełły w kaplicy zamku lubelskiego, Lublin 2000, s. 17
- ↑ Andrzej Nowak, Dzieje Polski. Tom III. "Królestwo zwycięskiego orła", str.354, 2017.
Bibliografia
- Michał Walicki, Polichromia kościoła św. Trójcy na zamku w Lublinie, "Ochrona Zabytków", 7 (1954), nr 3 (26), s. 183-188 [1].
- Tomasz Stawecki, Cudowne ocalenie, Kurier Lubelski, nr 198 (13 324), s. 5.
- Anna Różycka-Bryzek, Freski. Bizantyńsko-ruskie fundacji Jagiełły w kaplicy Zamku Lubelskiego, Lublin 2000. ISBN 83-227-1592-7
- Kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim. Historia, teologia, sztuka, konserwacja, Lublin 1999. ISBN 83-901842-7-3
- Maria Brykowska, Architektura królewskiej kaplicy św. Trójcy na zamku w Lublinie, [w:] Sztuka około 1400. Materiały sesji SHS, Poznań, XI 1995, red. - Teresa Hrankowska, Warszawa 1996, „Arx Regia” - Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie, t. 1, s. 127-145
