Humanizm renesansowy: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
Puszczanin (dyskusja | edycje) →Charakterystyka: szablon |
||
Linia 13: | Linia 13: | ||
Humanizm stawiał jednostkę w centrum zainteresowania, kładąc podstawy pod nowożytny [[indywidualizm]]. Koncentrował uwagę na sprawach ludzkich, [[Godność człowieka|godności]] człowieka i jego [[wolność|wolności]]. Propagował rozwój fizyczny, psychiczny i intelektualny oraz harmonijne współżycie w społeczeństwie, podkreślał możliwości ludzkiego rozumu, oraz wartość wiedzy o świecie i możliwość jej zdobycia. |
Humanizm stawiał jednostkę w centrum zainteresowania, kładąc podstawy pod nowożytny [[indywidualizm]]. Koncentrował uwagę na sprawach ludzkich, [[Godność człowieka|godności]] człowieka i jego [[wolność|wolności]]. Propagował rozwój fizyczny, psychiczny i intelektualny oraz harmonijne współżycie w społeczeństwie, podkreślał możliwości ludzkiego rozumu, oraz wartość wiedzy o świecie i możliwość jej zdobycia. |
||
Humanizm epoki odrodzenia swoim antropocentryzmem przeciwstawiał się niektórym tendencjom [[filozofia średniowieczna|średniowiecza]] (szczególnie [[teocentryzm]]owi), w związku z czym nawiązywał do idei [[starożytność|starożytności]]. Naczelne hasło humanizmu zaczerpnięte zostało z rzymskiego utworu komediopisarza [[Terencjusz]]a [[II wiek p.n.e.|II w. p.n.e.]] pt. ''Sam siebie karząc'' (''Samoudręczyciel''). Hasłem humanizmu stała się maksyma Terencjusza: |
Humanizm epoki odrodzenia swoim antropocentryzmem przeciwstawiał się niektórym tendencjom [[filozofia średniowieczna|średniowiecza]] (szczególnie [[teocentryzm]]owi), w związku z czym nawiązywał do idei [[starożytność|starożytności]]. Naczelne hasło humanizmu zaczerpnięte zostało z rzymskiego utworu komediopisarza [[Terencjusz]]a [[II wiek p.n.e.|II w. p.n.e.]] pt. ''Sam siebie karząc'' (''Samoudręczyciel''). Hasłem humanizmu stała się{{fakt}} maksyma Terencjusza: {{cytat w tekście|Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce}} ({{Łac.|homo sum et nihil humani a me alienum esse puto}}). Popularne jest też stwierdzenie [[Protagoras]]a ''[[Człowiek jest miarą wszechrzeczy]]'', jak i zawarte w słynnej „Mowie o godności człowieka” [[Giovanni Pico della Mirandola|Giovanniego Pico della Mirandoli]] słowa: {{cytat w tekście|Człowiek jest kowalem swojego losu}} ({{Łac.|Homo fortunae suae ipse faber}}). |
||
Znanymi reprezentantami humanizmu renesansowego byli m.in. holenderski teolog [[Erazm z Rotterdamu]], angielski autor (i [[Święty|święty kościoła katolickiego]]) [[Tomasz More|Thomas More]], francuski pisarz [[François Rabelais]], włoski poeta Petrarka, filozof Giovanni Pico della Mirandola, czy [[Leonardo da Vinci]]. |
Znanymi reprezentantami humanizmu renesansowego byli m.in. holenderski teolog [[Erazm z Rotterdamu]], angielski autor (i [[Święty|święty kościoła katolickiego]]) [[Tomasz More|Thomas More]], francuski pisarz [[François Rabelais]], włoski poeta Petrarka, filozof Giovanni Pico della Mirandola, czy [[Leonardo da Vinci]]. |
Wersja z 14:38, 28 lut 2023
Humanizm renesansowy – główny prąd intelektualny epoki renesansu; ruch filozoficzny, kulturowy i moralny powstały w XV wieku we Włoszech, a tak zarysowujący się już w XIV wieku i wielu aspektach kultury średniowiecznej, zmierzający do odrodzenia znajomości literatury i języków klasycznych. Pomimo, że z humanizmu renesansowego wywodzi się wiele współczesnych postaw światopoglądowych, nie należy go utożsamiać z humanitaryzmem, ani współczesnymi postaciami humanizmu, takimi jak obecne w egzystencjalizmie i personalizmie.
Geneza nazwy
Termin humanizm powstał w XIX wieku, kiedy niemiecki uczony Friedrich Immanuel Niethammer użył go jako określenia wykształcenia literackiego opartego na znajomości łaciny i greki oraz literatury powstałej w tych językach, a także humanizmu włoskiego[1][2]. Wywodzi się ono z rzymskiego pojęcia „cultus atque humanitas” analizowanego przez Cycerona, który stał się patronem duchowym humanistów.
Charakterystyka
Humanizm był najbardziej charakterystycznym nurtem renesansu, decydując o odrębności epoki wobec średniowiecza. Rozwinął się w XV i XVI w. we Włoszech, skąd jego wpływy rozprzestrzeniły się na całą Europę. Swój właściwy początek miał we Florencji w ostatnich dziesięcioleciach XIV wieku, np. w twórczości Petrarki.
Nurt ten miał dwie charakterystyczne cechy: fascynację kulturą starożytnej Grecji i Rzymu, oraz antropocentryzm. Filozofia uprawiana przez humanistów, w odróżnieniu od filozofii scholastycznej, przestaje być służebnicą teologii[3]. Najbardziej znanym rysem humanizmu było zainteresowanie kulturą antyczną[4]. Silne przywiązanie do kultury antycznej, odróżnia z kolei renesansową postać humanizmu od innych nurtów określanych tym mianem. Humanizm ożywił studia klasycznej łaciny i greki, co spowodowało odnowę nauki i filozofii starożytnej, a także klasycznej poezji i sztuki. Wypracował wzorzec „człowieka renesansu”, który swoją kreatywność rozwija w wielu różnych dziedzinach, osiągając w ten sposób pełnię człowieczeństwa.
Humanizm stawiał jednostkę w centrum zainteresowania, kładąc podstawy pod nowożytny indywidualizm. Koncentrował uwagę na sprawach ludzkich, godności człowieka i jego wolności. Propagował rozwój fizyczny, psychiczny i intelektualny oraz harmonijne współżycie w społeczeństwie, podkreślał możliwości ludzkiego rozumu, oraz wartość wiedzy o świecie i możliwość jej zdobycia.
Humanizm epoki odrodzenia swoim antropocentryzmem przeciwstawiał się niektórym tendencjom średniowiecza (szczególnie teocentryzmowi), w związku z czym nawiązywał do idei starożytności. Naczelne hasło humanizmu zaczerpnięte zostało z rzymskiego utworu komediopisarza Terencjusza II w. p.n.e. pt. Sam siebie karząc (Samoudręczyciel). Hasłem humanizmu stała się[potrzebny przypis] maksyma Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce
(łac. homo sum et nihil humani a me alienum esse puto). Popularne jest też stwierdzenie Protagorasa Człowiek jest miarą wszechrzeczy, jak i zawarte w słynnej „Mowie o godności człowieka” Giovanniego Pico della Mirandoli słowa: Człowiek jest kowalem swojego losu
(łac. Homo fortunae suae ipse faber).
Znanymi reprezentantami humanizmu renesansowego byli m.in. holenderski teolog Erazm z Rotterdamu, angielski autor (i święty kościoła katolickiego) Thomas More, francuski pisarz François Rabelais, włoski poeta Petrarka, filozof Giovanni Pico della Mirandola, czy Leonardo da Vinci.
Przypisy
- ↑ Andrzej Borowski: Renesans. Warszawa: 1992, s. 71–73.
- ↑ humanizm. W: Mirosław Korolko: Słownik kultury śródziemnomorskiej w Polsce. Warszawa: 2004.
- ↑ Sokołow 1969 ↓, s. 141.
- ↑ Kuzniecow 1980 ↓, s. 221.
Bibliografia
- Boris Kuzniecow: Styl i tendencje myśli filozoficznej Odrodzenia. W: Borys Kuzniecow: Historia filozofii dla fizyków i matematyków. Z ros. przeł. Zygmunt Simbierowicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 201–233. (pol.).
- Wasilij Sokołow: Filozofia w krajach Europy Zachodniej w okresie przechodzenia od feudalizmu do kapitalizmu (XV w. — początek XVII w.). W: Krótki zarys historii filozofii. Pod redakcją M.T. Jowczuka, T.I. Ojzermana, I.J. Szczipanowa. Przeł. Marian Drużkowski i in.. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Warszawa: Książka i Wiedza, listopad 1969, s. 136–155. (pol.).