Józef Prądzyński (duchowny)

Józef Prądzyński

Data i miejsce urodzenia	2 marca 1877 Żołędowo
Data i miejsce śmierci	27 czerwca 1942 Dachau
Senator I kadencji RP
Okres sprawowania	1926–1927
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1901
Odznaczenia

Józef Prądzyński (ur. 2 marca 1877 w Żołędowie, zm. 27 czerwca 1942 w obozie koncentracyjnym w Dachau) – ksiądz prałat, senator RP, organizator życia społeczno-gospodarczego i katolickiego w Wielkopolsce, współzałożyciel w 1939 konspiracyjnej organizacji „Ojczyzna”. Filister hc i duszpasterz Korporacji Studentów Uniwersytetu Poznańskiego Baltia, senator I kadencji w II RP, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Życiorys

Ukończył gimnazjum w Chełmnie. W 1897 roku wstąpił do Seminarium Duchownego w Gnieźnie. W grudniu 1901 roku otrzymał święcenia kapłańskie. W 1902 roku sprawował posługę duszpasterską, jako kapelan w Potulicach, a następnie do 1912 roku był wikariuszem w Strzelnie. Jednocześnie prowadził intensywną działalność polityczną i społeczną, należał między innymi do Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej oraz Towarzystwa Przemysłowców. Był członkiem Ligi Narodowej przed 1914 rokiem. Przez pewien czas kierował poznańską Księgarnią św. Wojciecha. W latach 1912–1917 sprawował posługę duszpasterską w Gnieźnie. Zasiadał wówczas w kierownictwie dziennika „Lech” i był współredaktorem tygodnika „Wiadomości Parafialne”. Od 1917 roku pełnił funkcję prałata poznańskiej Kolegiaty pw. św. Marii Magdaleny.

Podejmował działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości, które kontynuował w czasie powstania wielkopolskiego. W latach 1918–1919 należał do Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, w której odpowiadał za Wydział Prasy i Propagandy.

25 czerwca 1919 roku, za zgodą arcybiskupa gnieźnieńsko-poznańskiego księdza Edmunda Dalbora i biskupa polowego Wojska Polskiego Stanisława Galla, został mianowany przez Naczelną Radę Ludową dziekanem generalnym Wojsk Polskich w byłym zaborze pruskim. Z funkcji tej został zwolniony na własną prośbę z dniem 1 stycznia 1920 roku. Za organizację duszpasterstwa wojskowego uzyskał pochwałę dowódcy Frontu Wielkopolskiego, gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego i biskupa Wojska Polskiego, Stanisława Galla.

W 1921 roku na łamach „Wiadomości dla duchowieństwa” twierdził, że w Polsce planowany jest przewrót polityczny i religijny którego dokonać mieli Żydzi i masoni.

W II RP działał w Obozie Wielkiej Polski i Stronnictwie Narodowym, z jego ramienia zasiadał w parlamencie jako senator I kadencji (w latach 1926–1927). W latach 1917–1925 był sekretarzem generalnym Związku Kapłanów „Unitas”, a od 1925 roku jego prezesem. Był redaktorem organu prasowego Związku pod tytułem „Wiadomości dla Duchowieństwa”. Opracował statut dla Ligi Katolickiej, powstałej na zjeździe episkopatu w dniach 26–30 sierpnia 1919 roku w Gnieźnie, a od 1922 roku był jej sekretarzem generalnym. Od 1925 roku sprawował funkcję duszpasterza akademickiego Uniwersytetu Poznańskiego.

Po klęsce w wojnie obronnej w 1939, w październiku tego roku współtworzył w Poznaniu wraz z Kiryłem Sosnowskim i hrabią Adolfem Bnińskim konspiracyjną organizację o charakterze narodowym „Ojczyzna”. Aresztowany 3 maja 1941 roku przez gestapo, został osadzony w Forcie VII w Poznaniu, a następnie w obozie koncentracyjnym w Dachau, gdzie został stracony 27 czerwca 1942 roku. Pośmiertnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari.

Bibliografia

• Z. Kaczmarek, Prądzyński Józef, [w:] Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918–1919, red. nauk. A. Czubiński, B. Polak, Poznań 2002, s. 292–293.
• G. Mazur, Prądzyński Józef, [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. nauk. J.M. Majchrowski, Warszawa 1994, s. 540.