Wałach (nazwisko): Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
niepotwierdzona informacja= nie na wiki, dr. tech.
m Zmiana jednego z hiperłączy do strony o nazwie bezpośrednio odpowiadającej nazwie po Angielsku. (Nadal istnieje drugie hiperłącze do odpowiednika strony polskiej w słowie obok).
Linia 2: Linia 2:


== Etymologia i znaczenie nazwiska ==
== Etymologia i znaczenie nazwiska ==
Nazwisko pochodzi od etnonimów [[Wołosi|Wołoch]] i [[Wołosi|Vlach]] oraz [[Ślązacy|śląskiej]] grupy etnograficznej [[Wałasi|Wałasów]] nazywanymi również wprost [[Wałasi|Wałachami]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Wałach |data = 2023-09-22 |data dostępu = 2024-02-01 |opublikowany = Wiktionary, the free dictionary |url = https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Wa%C5%82ach&oldid=76182885 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Hieronim Woźniak |tytuł = Wołosi, pasterstwo i szałaśnictwo |url = http://www.tmzz.org.pl/wolosi-pasterstwo-i-szalasnictwo,1,34.html |język = pl}}</ref>''<ref>{{Cytuj |autor = Izabela Łuc |tytuł = Swoistość nazwisk mieszkańców południowego Śląska XIX wieku (rekonesans badawczy) |czasopismo = Prace Językoznawcze |wolumin = XIX |numer = 3 |data = 2017 |s = 185–188 |wydawca = Uniwersytet Śląski |język = pl |issn = 1509-5304 |url = https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/pj/article/view/5550}}</ref>''<ref>{{Cytuj |tytuł = Wallach Family History |opublikowany = Serwis Internetowy Ancestry |url = https://www.ancestry.com/name-origin?surname=wallach |język = en}}</ref>. Wałach lub Wlach znaczy tyle co [[Wołosi w Polsce|Wołoch]] lub [[Włosi|Italczyk]] (Włoch), prawdopodobnie [[Wałasi|Wałachowie]] przybyli do Księstwa Cieszyńskiego nie wprost z [[Włochy|Italii]], lecz po upływie pewnego czasu z [[Kolonia (starożytny Rzym)|Rzymskich Kolonii]] osadniczych i wojskowych wokół [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Krzysztof Nowak |tytuł = Na wołoskich rubieżach. Pochodzenie i stosunki etniczne ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii). |data = 2023-01-02 |s = 5, 12–13 |wydawca = Uniwersytet Śląski |doi = 10.31261/WSN.2022.22.14 |cytat = Cytat ze strony 5: Gospodarka pasterska prowadzona na wzór wałaski była jednak na tyle atrakcyjna dla miejscowych, że część z nich chętnie się nią zajmowała. W rezultacie pojęcie Wałach rozszerzyło się z czasem na wszystkie osoby z obszarów górskich prowadzące działalność pasterską, bez względu na ich pochodzenie etniczne Cytat ze stron 12-13: Oddzielną uwagę należy zwrócić na opublikowany przez Davídka fragment urbarza z 1755 roku (zob. fot. 1). W tekście tym umieszczono bowiem informację urzędnika kameralnego w Cieszynie Franza Heymanna o Wałachach: Słowo Wałach lub Wlach znaczy tyle co Wołoch lub Italczyk (Włoch), jest całkiem prawdopodobne, że tutejsi Wałachowie przybyli do Księstwa Cieszyńskiego wprawdzie nie wprost z Italii, lecz po upływie pewnego czasu z kolonii rzymskich wokół Siedmiogrodu. |język = pl}}</ref>. Przez prowadzenie gospodarki [[Pasterstwo|pasterskiej]] w stylu Wałaskim słowo Wałach na obszarze [[Beskid Śląski|Beskidu Śląskiego]] i [[Pogórze Śląskie|Pogórza Śląskiego]] zyskało znaczenie zawodu [[Baca|bacy]] lub pomocnika bacy, [[Juhas|juhasa]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Władysław Migdał, Jozef Golian, Slavomír Marcinčák, Martin Král, Maria Walczycka, Jacek Domagała, Dorota Najgebauer-Lejko, Łukasz Migdał |tytuł = Wpływ Wołochów na kulturę pasterską i kuchnię Karpat |czasopismo = Przegląd Hodowlany |numer = 4 |data = 2020 |język = pl |url = https://foodheritage.urk.edu.pl/zasoby/206/Migdal-Przeglad-Hodowlany.pdf}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Władysław Migdał, Slavomír Marcinčák, Maria Walczycka, Jacek Domagała, Agnieszka Pluta-Kubica, Magda Filipczak-Fiutak, Anna Migdał, Łukasz Migdał |tytuł = Traditional smoking of wallachian cheeses and could cuts in Polish and Slovak parts of the Carpathian Mountains |data = 2023-08-10 |czasopismo = Research Square |data dostępu = 2024-01-27 |doi = 10.21203/rs.3.rs-3095094/v1}}</ref><ref name=":1" /><ref>{{Cytuj |autor = Maciej Rak |redaktor = Mirosław Skarżyński |tytuł = Biblioteka LingVariów Tom 19, Kulturemy Podhalańskie. |data = 2015 |s = 85–87 |opublikowany = Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki |url = https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/15647/rak_kulturemy_podhalanskie.pdf?sequence=1&isAllowed=y |język = pl}}</ref>.
Nazwisko pochodzi od etnonimów [[Wołosi|Wołoch]] i [[:en:Vlachs|Vlach]] oraz [[Ślązacy|śląskiej]] grupy etnograficznej [[Wałasi|Wałasów]] nazywanymi również wprost [[Wałasi|Wałachami]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Wałach |data = 2023-09-22 |data dostępu = 2024-02-01 |opublikowany = Wiktionary, the free dictionary |url = https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Wa%C5%82ach&oldid=76182885 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Hieronim Woźniak |tytuł = Wołosi, pasterstwo i szałaśnictwo |url = http://www.tmzz.org.pl/wolosi-pasterstwo-i-szalasnictwo,1,34.html |język = pl}}</ref>''<ref>{{Cytuj |autor = Izabela Łuc |tytuł = Swoistość nazwisk mieszkańców południowego Śląska XIX wieku (rekonesans badawczy) |czasopismo = Prace Językoznawcze |wolumin = XIX |numer = 3 |data = 2017 |s = 185–188 |wydawca = Uniwersytet Śląski |język = pl |issn = 1509-5304 |url = https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/pj/article/view/5550}}</ref>''<ref>{{Cytuj |tytuł = Wallach Family History |opublikowany = Serwis Internetowy Ancestry |url = https://www.ancestry.com/name-origin?surname=wallach |język = en}}</ref>. Wałach lub Wlach znaczy tyle co [[Wołosi w Polsce|Wołoch]] lub [[Włosi|Italczyk]] (Włoch), prawdopodobnie [[Wałasi|Wałachowie]] przybyli do Księstwa Cieszyńskiego nie wprost z [[Włochy|Italii]], lecz po upływie pewnego czasu z [[Kolonia (starożytny Rzym)|Rzymskich Kolonii]] osadniczych i wojskowych wokół [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Krzysztof Nowak |tytuł = Na wołoskich rubieżach. Pochodzenie i stosunki etniczne ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii). |data = 2023-01-02 |s = 5, 12–13 |wydawca = Uniwersytet Śląski |doi = 10.31261/WSN.2022.22.14 |cytat = Cytat ze strony 5: Gospodarka pasterska prowadzona na wzór wałaski była jednak na tyle atrakcyjna dla miejscowych, że część z nich chętnie się nią zajmowała. W rezultacie pojęcie Wałach rozszerzyło się z czasem na wszystkie osoby z obszarów górskich prowadzące działalność pasterską, bez względu na ich pochodzenie etniczne Cytat ze stron 12-13: Oddzielną uwagę należy zwrócić na opublikowany przez Davídka fragment urbarza z 1755 roku (zob. fot. 1). W tekście tym umieszczono bowiem informację urzędnika kameralnego w Cieszynie Franza Heymanna o Wałachach: Słowo Wałach lub Wlach znaczy tyle co Wołoch lub Italczyk (Włoch), jest całkiem prawdopodobne, że tutejsi Wałachowie przybyli do Księstwa Cieszyńskiego wprawdzie nie wprost z Italii, lecz po upływie pewnego czasu z kolonii rzymskich wokół Siedmiogrodu. |język = pl}}</ref>. Przez prowadzenie gospodarki [[Pasterstwo|pasterskiej]] w stylu Wałaskim słowo Wałach na obszarze [[Beskid Śląski|Beskidu Śląskiego]] i [[Pogórze Śląskie|Pogórza Śląskiego]] zyskało znaczenie zawodu [[Baca|bacy]] lub pomocnika bacy, [[Juhas|juhasa]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Władysław Migdał, Jozef Golian, Slavomír Marcinčák, Martin Král, Maria Walczycka, Jacek Domagała, Dorota Najgebauer-Lejko, Łukasz Migdał |tytuł = Wpływ Wołochów na kulturę pasterską i kuchnię Karpat |czasopismo = Przegląd Hodowlany |numer = 4 |data = 2020 |język = pl |url = https://foodheritage.urk.edu.pl/zasoby/206/Migdal-Przeglad-Hodowlany.pdf}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Władysław Migdał, Slavomír Marcinčák, Maria Walczycka, Jacek Domagała, Agnieszka Pluta-Kubica, Magda Filipczak-Fiutak, Anna Migdał, Łukasz Migdał |tytuł = Traditional smoking of wallachian cheeses and could cuts in Polish and Slovak parts of the Carpathian Mountains |data = 2023-08-10 |czasopismo = Research Square |data dostępu = 2024-01-27 |doi = 10.21203/rs.3.rs-3095094/v1}}</ref><ref name=":1" /><ref>{{Cytuj |autor = Maciej Rak |redaktor = Mirosław Skarżyński |tytuł = Biblioteka LingVariów Tom 19, Kulturemy Podhalańskie. |data = 2015 |s = 85–87 |opublikowany = Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki |url = https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/15647/rak_kulturemy_podhalanskie.pdf?sequence=1&isAllowed=y |język = pl}}</ref>.


== Szlachectwo i herb ==
== Szlachectwo i herb ==

Wersja z 23:02, 13 maj 2024

Wałach (forma żeńska: Wałach, Wałas, Wałachowa, Wałachówna; liczba mnoga: Wałachowie, Wałasi)[1] – polskie nazwisko. Według bazy PESEL nazwisko to nosi 1956 Polaków. Większość osób o nazwisku Wałach zamieszkuje obszary południowego śląska, w szczególności powiaty Rybnicki, Raciborski i Cieszyński[2][3]. Nazwisko to po raz pierwszy pojawiało się na ziemi śląskiej na przełomie XVII i XVIII wieku[4][5].

Etymologia i znaczenie nazwiska

Nazwisko pochodzi od etnonimów Wołoch i Vlach oraz śląskiej grupy etnograficznej Wałasów nazywanymi również wprost Wałachami[6][7][8][9]. Wałach lub Wlach znaczy tyle co Wołoch lub Italczyk (Włoch), prawdopodobnie Wałachowie przybyli do Księstwa Cieszyńskiego nie wprost z Italii, lecz po upływie pewnego czasu z Rzymskich Kolonii osadniczych i wojskowych wokół Siedmiogrodu[10]. Przez prowadzenie gospodarki pasterskiej w stylu Wałaskim słowo Wałach na obszarze Beskidu Śląskiego i Pogórza Śląskiego zyskało znaczenie zawodu bacy lub pomocnika bacy, juhasa[11][12][10][13].

Szlachectwo i herb

Nazwisko Wałach zostało wymienione między innymi w „Herbarzu polskim” Adama Bonieckiego, osoby pochodzenia szlacheckiego o nazwisku Wałach nosiły herb Trzaska[14].

Osoby noszące to nazwisko

Przypisy

  1. ↑ Anna Borucka-Szotkowska, Kapela „Wałasi” z Istebnej [online], Nagroda imienia Oskara Kolberga [dostęp 2024-05-13] (pol.).
  2. ↑ Rozkład występowania nazwisk w powiatach. [online], Actaforte (pol.).
  3. ↑ Nazwiska w Polsce - Wałach [online], Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk [dostęp 2024-05-03] (pol.).
  4. ↑ Poszukiwania genealogiczne na Śląsku Cieszyńskim / Genealogical Research in Cieszyn Silesia, Wałach – genealogia [online], Przodkowie z Cieszyna, 24 stycznia 2015 (pol.).
  5. ↑ GENETEKA Genealogiczna kartoteka - baza urodzeń, małżeństw i zgonów [online], Polskie Towarzystwo Genealogiczne [dostęp 2024-05-03] (pol.).
  6. ↑ Wałach [online], Wiktionary, the free dictionary, 22 września 2023 [dostęp 2024-02-01] (ang.).
  7. ↑ Hieronim Woźniak, Wołosi, pasterstwo i szałaśnictwo [online] (pol.).
  8. ↑ Izabela Łuc, Swoistość nazwisk mieszkańców południowego Śląska XIX wieku (rekonesans badawczy), „Prace Językoznawcze”, XIX (3), Uniwersytet Śląski, 2017, s. 185–188, ISSN 1509-5304 (pol.).
  9. ↑ Wallach Family History [online], Serwis Internetowy Ancestry (ang.).
  10. ↑ a b Krzysztof Nowak, Na wołoskich rubieżach. Pochodzenie i stosunki etniczne ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii)., Uniwersytet Śląski, 2 stycznia 2023, s. 5, 12–13, DOI: 10.31261/WSN.2022.22.14, Cytat: Cytat ze strony 5: Gospodarka pasterska prowadzona na wzór wałaski była jednak na tyle atrakcyjna dla miejscowych, że część z nich chętnie się nią zajmowała. W rezultacie pojęcie Wałach rozszerzyło się z czasem na wszystkie osoby z obszarów górskich prowadzące działalność pasterską, bez względu na ich pochodzenie etniczne Cytat ze stron 12-13: Oddzielną uwagę należy zwrócić na opublikowany przez Davídka fragment urbarza z 1755 roku (zob. fot. 1). W tekście tym umieszczono bowiem informację urzędnika kameralnego w Cieszynie Franza Heymanna o Wałachach: Słowo Wałach lub Wlach znaczy tyle co Wołoch lub Italczyk (Włoch), jest całkiem prawdopodobne, że tutejsi Wałachowie przybyli do Księstwa Cieszyńskiego wprawdzie nie wprost z Italii, lecz po upływie pewnego czasu z kolonii rzymskich wokół Siedmiogrodu. (pol.).
  11. ↑ Władysław Migdał i inni, Wpływ Wołochów na kulturę pasterską i kuchnię Karpat, „Przegląd Hodowlany” (4), 2020 (pol.).
  12. ↑ Władysław Migdał i inni, Traditional smoking of wallachian cheeses and could cuts in Polish and Slovak parts of the Carpathian Mountains, „Research Square”, 2023, DOI: 10.21203/rs.3.rs-3095094/v1 [dostęp 2024-01-27].
  13. ↑ Maciej Rak, Biblioteka LingVariów Tom 19, Kulturemy Podhalańskie. Mirosław Skarżyński (red.) [online], Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, 2015, s. 85–87 (pol.).
  14. ↑ Adam Boniecki, Władysław Semkowicz, Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie T. 2, t. 2, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne (Lwów), 1910, s. 7 [dostęp 2024-05-13] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wałach_(nazwisko)&oldid=73770264”