Przejdź do zawartości

Antonio Vivaldi: Różnice pomiędzy wersjami

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
?
Znacznik: Anulowanie edycji
Nie podano opisu zmian
Znaczniki: Wycofane usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor
Linia 1: Linia 1:
{{inne znaczenia||[[Antonio Vivaldi (brydżysta)|Antonio Vivaldi – brydżysta]]}}
{{Artysta muzyczny infobox
|nazwa = Antonio Vivaldi
|nazwa oryginalna =
|zdjęcie = Vivaldi.jpg
|opis zdjęcia =
|alt zdjęcia =
|imię i nazwisko = Antonio Lucio Vivaldi
|pseudonim = Il Prete Rosso (Rudy Ksiądz)
|data urodzenia = [[4 marca]] [[1678]]
|miejsce urodzenia = [[Wenecja]]
|pochodzenie = [[Włosi|włoskie]]
|data śmierci = [[28 lipca]] [[1741]]
|miejsce śmierci = [[Wiedeń]]
|instrument = [[skrzypce]]
|typ głosu =
|gatunek = [[muzyka barokowa]]
|zawód =
|aktywność =
|wydawnictwo =
|powiązania =
|współpracownicy =
|wyróżniony instrument =
|zespół =
|odznaczenia =
|faksymile = nie
|opis faksymile =
|commons = Antonio Vivaldi
|wikicytaty = Antonio Vivaldi
|www =
}}
{{Duchowny infobox
|imię i nazwisko =
|imię i nazwisko org =
|tytuł =
|grafika = Antonio Vivaldi.jpg
|opis grafiki = Antonio Vivaldi (1725)
|alt grafiki =
|herb =
|dewiza =
|dewiza - j. polski =
|kraj działania = [[Republika Wenecka]]
|data urodzenia = [[4 marca]] [[1678]]
|miejsce urodzenia = [[Wenecja]]
|data śmierci = [[28 lipca]] [[1741]]
|miejsce śmierci = [[Wiedeń]]
|miejsce pochówku =
|1. funkcja =
|1. funkcja - okres =
|2. funkcja =
|2. funkcja - okres =
|wyznanie = [[katolicyzm]]
|kościół = [[kościół łaciński|rzymskokatolicki]]
|inkardynacja = [[Patriarchat Wenecji]]
|data ślubów zakonnych =
|data diakonatu =
|data ordynacji =
|data święceń = 23 marca 1703
|data nominacji =
|data sakry =
|data patriarchatu =
|data kreacji =
|papież kreujący =
|kościół tytularny =
|faksymile =
|opis faksymile =
|odznaczenia =
|commons =
|wikiźródła =
|wikicytaty =
|wikinews =
|www =
}}
'''Antonio Lucio Vivaldi''', zwany ''Il Prete Rosso'' (pol. „Rudy Ksiądz”) (ur. [[4 marca]] [[1678]] w [[Wenecja|Wenecji]], zm. [[28 lipca]] [[1741]] w [[Wiedeń|Wiedniu]]) – [[Republika Wenecka|wenecki]] [[kompozytor]], skrzypek i [[Duchowieństwo|duchowny]] [[kościół łaciński|rzymskokatolicki]]. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych kompozytorów [[Muzyka barokowa|epoki baroku]]<ref>''Mała encyklopedia muzyki'', PWN, Warszawa 1970.</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.gim.kargowa.pl/almanach/kompozytorzy.htm |tytuł = Słynni kompozytorzy |archiwum = https://web.archive.org/web/20181012090357/http://www.gim.kargowa.pl/almanach/kompozytorzy.htm |zarchiwizowano = 2018-10-12 |data dostępu = 2018-12-21}}</ref>.


Antonio Vivaldi urodził się w [[Wenecja|Wenecji]]. Jego ojciec, początkowo [[cyrulik]] z zamiłowaniem muzycznym, był skrzypkiem, który ostatecznie znalazł zatrudnienie w orkiestrze [[Bazylika św. Marka w Wenecji|bazyliki św. Marka]]. To od niego młody Vivaldi uczył się gry na tym instrumencie.


W wieku 25 lat otrzymał [[Sakrament święceń|święcenia kapłańskie]]. Pół roku później we wrześniu 1703 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel gry na skrzypcach w sierocińcu dla dziewcząt [[Ospedale della Pietà]], dla którego komponował do końca życia. W 1705 r. został opublikowany jego pierwszy zbiór [[sonata|sonat]] a tre<ref>{{Cytuj |autor = Elżbieta Dziębowska |tytuł = Encyklopedia Muzyczna PWM |data = 2009}}</ref>, a cztery lata później nowa seria sonat skrzypcowych. W 1713 roku Vivaldi napisał swoją pierwszą [[Opera|operę]] ''[[Ottone in villa]]''. W roku 1718 udał się do [[Mantua|Mantui]], gdzie pozostał przez dwa lata, dyrygując muzyką świecką na dworze księcia Filipa. Po powrocie do Wenecji, w 1727 r. opublikował ''[[Il cimento dell'armonia e dell'inventione]]'' ze słynnym zbiorem ''[[Cztery pory roku (Vivaldi)|Le quattro stagioni]]'' (''Cztery pory roku'').


W ostatnich latach życia podróżował po [[Europa|Europie]], dyrygując wykonaniami swoich dzieł. W 1740 wyruszył do Wiednia, gdzie rok później zmarł na nierozpoznaną do końca chorobę.

== Życiorys ==
=== Rodzina ===
Dziadek kompozytora, Agostino Vivaldi mieszkał w Brescii. Miał dwóch synów Agostina (ur. ok. 1643) i Giovanniego (ok. 1655-1736). Po śmierci Agostina seniora w 1665 rodzina przeniosła się do [[Wenecja|Wenecji]]; 11 czerwca 1676 ojciec kompozytora Giovanni Battista Vivaldi ożenił się z Camillą Calicchio, córką krawca. Z zawodu był fryzjerem, jednak już w metryce chrztu kompozytora występuje jako „instrumentalista”, a od 1685 pracował jako skrzypek w bazylice świętego Marka. Z faktu, że był angażowany jako „Giambattista Rossi” lub „Giambattista Vivaldi detto Rossetto”, przypuszcza się, że odznaczał się rudym kolorem włosów, którą to cechę przekazał najstarszemu synowi. Z małżeństwa Giambattisty i Camilli przyszło na świat sześcioro dzieci: Antonio Lucio (4 marca 1678), Margarita Gabriela (1680), Cecilia Maria (1683), Bonaventura Tomaso (1685), Zanetta Anna (1687) i Francesco Gaetano (1700)<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Vivaldi |nazwisko r = Talbot |imię r = Michael |strony = 38–41}}</ref>.

=== Wczesne lata ===
[[Plik:Chiesa di San Giovanni in Bragora - Venezia.jpg|thumb|240px|[[Kościół San Giovanni Battista in Bragora]], Wenecja]]
Antonio, urodzony 4 marca 1678, został ochrzczony ''in casa pericoli di morte''<ref>Tj. w obliczu zagrożenia śmiercią.</ref>. 6 maja został przyniesiony do [[kościół San Giovanni Battista in Bragora|kościoła San Giovanni Battista in Bragora]] i zapisany w tamtejszej księdze parafialnej. Nie jest znany charakter choroby, która stała się przyczyną chrztu w niebezpieczeństwie śmierci. Być może była nią astma, która przez całe życie gnębiła kompozytora. W liście z 1737 pisał: ''Z tego powodu niemal stale przebywam w domu i wyruszam jedynie płynąc w gondoli lub jadąc karetą''<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Vivaldi |nazwisko r = Talbot |imię r = Michael |strony = 42}}</ref>.

Naukę gry na skrzypcach pobierał u swego ojca. Możliwe, że nauczył się też trochę grać na [[klawesyn]]ie. Jako najstarszy syn został przeznaczony do stanu duchownego. Kształcił się w szkołach dzielnicowych należących do kościołów San Giovanni in Oleo i San Geminiano. 18 września 1693 przyjął tonsurę; we wrześniu 1696 ostatnie ze święceń niższych (akolitat)<ref>{{Cytuj |autor = Franco Martina |tytuł = Gloria e Magnificat a Monte per il “Serenissimo’’ Vivaldi |data = 2017-06-09 |data dostępu = 2023-02-04 |opublikowany = Giornalemio.it |url = https://giornalemio.it/cultura/gloria-e-magnificat-a-monte-per-il-serenissimo-vivaldi/ |cytat = Si dà di seguito i gradini del suo cursus sacerdotale:
ordini minori: ostiario (1693), lettore (1694), esorcista (1695), accolito (1696);
ordini maggiori: suddiacono (1699), diacono (1700), sacerdote (1703). |język = it-IT}}</ref>. 23 marca 1703 roku został wyświęcony na kapłana<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Vivaldi |nazwisko r = Talbot |imię r = Michael |strony = 43–44}}</ref>.

=== Kariera ===
Vivaldi miał 25 lat, gdy zaczął pracować w sierocińcu. Przez następne trzydzieści lat komponował większość swoich głównych dzieł podczas pracy w tym miejscu. W Wenecji istniały cztery podobne instytucje; ich celem było zapewnienie schronienia i edukacji dzieciom, które zostały opuszczone lub osierocone, lub których rodziny nie były w stanie ich utrzymać. Zostały one sfinansowane ze środków przekazanych przez Republikę. Chłopcy nauczyli się zawodu i musieli odejść, kiedy skończyli piętnaście lat. Dziewczęta otrzymały wykształcenie muzyczne, a najzdolniejsi uczniowie pozostali i zostali członkami renomowanej orkiestry i chóru Ospedale. Cotygodniowe występy zespołów z ''Ospedale'' stały się z czasem jednym z ważniejszych wydarzeń artystycznych w Wenecji. Pracowali tam także m.in. G. Legrenzi, [[Domenico Scarlatti]].

W 1705 został opublikowany jego pierwszy zbiór [[sonata|sonat]] na trzy instrumenty, a cztery lata później nowa seria sonat skrzypcowych. Sonaty te odniosły duży sukces. Sukces ten ugruntował w 1711 cyklem [[Koncert (forma muzyczna)|koncertów]] znanych jako ''[[L'Estro Armonico]]''. W 1713 Vivaldi napisał swoją pierwszą operę ''[[Ottone in villa]]''.

W roku 1718 udał się do [[Mantua|Mantui]], gdzie pozostał przez dwa lata, dyrygując muzyką świecką na dworze księcia Filipa. Po powrocie do Wenecji, w 1727 opublikował ''[[Il cimento dell'armonia e dell'inventione]]'' ze słynnym zbiorem ''Le quattro stagioni'' (''[[Cztery pory roku (Vivaldi)|Cztery pory roku]]''), który skomponował na podstawie anonimowych sonetów (istnieje hipoteza, że to sam Vivaldi był ich autorem), z których każdy nosił nazwę jednej z pór roku. Koncerty te są jednym z wybitniejszych przykładów [[muzyka programowa|muzyki programowo-ilustracyjnej]]. Następne lata podróżował po [[Europa|Europie]] dyrygując wykonaniami swoich dzieł. W 1740 wyruszył do Wiednia, gdzie rok później zmarł na nierozpoznaną do końca chorobę.

Sława Vivaldiego wyszła daleko poza granice Wenecji, jego dzieła cieszyły się powodzeniem także we Francji, Holandii i Włoszech.


== Zapomnienie i ponowne odkrycie ==
== Zapomnienie i ponowne odkrycie ==

Wersja z 18:58, 26 maj 2024



Zapomnienie i ponowne odkrycie

Sława utworów i samego Vivaldiego po jego śmierci nie trwała długo, a jeśli już pojawiało się gdzieś jego nazwisko, to tylko w charakterze anegdoty o księdzu biegającym w trakcie mszy do zakrystii, by zapisać temat muzyczny, który właśnie wpadł mu do głowy[1][2]. Dopiero narastające zainteresowanie muzyką J.S. Bacha, który dokonał transkrypcji na klawesyn 18 koncertów skrzypcowych Vivaldiego, kazało zwrócić uwagę badaczy na kompozytora oryginałów. Stopniowo stawało się jasne, że Vivaldi to kompozytor, którego można stawiać na równi z Bachem i z Händlem.

Odkrycie w 1926 r. „rękopisów turyńskich”, czyli partytur do 140 dzieł instrumentalnych, 29 kantat, 12 oper, 3 krótszych dramatów, jednego oratorium oraz wielu fragmentów różnych utworów, dało muzykologom impuls do poszukiwań dalszych dzieł w zbiorach w całej Europie. Nieznane dzieła Vivaldiego są odnajdywane do czasów obecnych.

Twórczość

Dorobek kompozytorski
Rodzaj twórczości liczba dzieł
Muzyka wokalna
pieśni
97
muzyka chóralna
38
Muzyka instrumentalna
koncerty
ponad 500
muzyka kameralna
101
Inne formy orkiestralne
26
opery
35
RAZEM
859

Najpopularniejsze zbiory koncertów:

Generalnie przyjmuje się, że Vivaldi skomponował około 500 koncertów instrumentalnych (liczba ta trudna jest do ustalenia, gdyż przypisywano mu cudze utwory, a i nie ma gwarancji, że odnaleziono i zidentyfikowano jego wszystkie):

  • ok. 350 koncertów na jeden instrument solowy oraz smyczki: najczęściej, ponad 230 razy, na solowe skrzypce, ponadto na takie instrumenty jak: fagot, wiolonczela, obój, flet, flautino, flet prosty, viola d’amore, mandolina,
  • ok. 40 koncertów na dwa instrumenty solowe (najczęściej takie same, np. dwie trąbki lub mandoliny),
  • ponad 30 koncertów z trzema lub więcej instrumentami solowymi, w tym z instrumentami tak rzadkimi w roli solowej jak kotły,
  • ok. 60 koncertów bez instrumentu solowego, przypominających sinfonię, lecz nazwanych „koncert”[3].
(audio)
(info)
Fragment koncertu Wiosna z cyklu Cztery pory roku
Problem ze ściągnięciem pliku? Zobacz pomoc.


Muzyka sakralna

  • Gloria na instrumenty solowe, chór i orkiestrę
  • Juditha triumphans, na instrumenty solowe, chór i orkiestrę

Opery

Większość kompozycji Vivaldiego odkryto w latach 30. XX wieku, a ich katalog tematyczny opracował Peter Ryom.

Przypisy

  1. ↑ Jan Miller, Poczet wielkích muzyków, Warszawa 1966, s. 14.
  2. ↑ Zbigniew Przyrowski, Kto to był? Popularny słownik biograficzny, Warszawa 1996, s. 639.
  3. ↑ D. Gwizdalanka, Historia muzyki 2, Kraków 2006, s. 54.

Bibliografia

  • Michael Talbot: Vivaldi. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1988. ISBN 83-224-0369-0.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antonio_Vivaldi&oldid=73861112”