Kastrat: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 10:03, 31 lip 2011

Kastrat (wł. castrato) – Rodzaj wysokiego głosu męskiego zbliżonego do sopranu lub altu, jednak donośniejszy, o znacznie mocniejszym brzmieniu. Dawniej, głównie w epoce baroku, terminem "kastrat" określano mężczyznę z chirurgicznie usuniętymi jądrami, który to takim głosem dysponował. Praktyka stosowana była między XVI a XVIII wiekiem.

Nie należy łączyć terminu "kastrat" z pojęciem eunucha. Eunuch to mężczyzna lub chłopiec pozbawiony wszystkich narządów płciowych, w tym prącia, służący w haremie. Mianem kastrata powinno się zaś określać specyficzny rodzaj głosu męskiego lub mężczyznę takim głosem dysponującego. Dawniej jedyną metodą osiągnięcia takiej wysokości głosu u mężczyzny było chirurgiczne usunięcie jąder, stąd mężczyzn chirurgicznie pozbawionych jąder zaczęto nazywać kastratami.

Współcześnie pojęcie "kastrat" może odnosić się także do mężczyzny poddanemu zabiegowi tzw. kastracji farmakologicznej, który z wyboru lub pod przymusem prawnym przyjmuje specjalistyczne środki chemiczne obniżające poziom testosteronu w ustroju. Na skutek takiego postępowania nie odczuwa on popędu seksualnego.

Mężczyźni wykastrowani przed okresem dojrzewania posiadali małą, zbliżoną wielkością do dziecięcej krtań i dzięki temu mogli rozwijać umiejętności wokalne w zakresie soprananu i innych głosów typowych dla kobiet. Jednak głos kastrata nie był (nie jest) głosem typowo kobiecym- odznaczał się (odznacza się) o wiele potężniejszym brzmieniem i specyficzną, łączącą siłę z delikatnością barwą. W okresie największego rozkwitu opery kastraci byli obsadzani w rolach, gdzie były potrzebne tzw. "głosy anielskie". Szczególne zapotrzebowanie na kastratów w operze wiąże się z zakazem papieskim, obowiązującym w latach 1588-1793, który zabraniał kobietom publicznych występów (niemniej jednak papież Sykstus V surowo zabronił kastracji młodych chłopców w konstytucji Cum frequenter z 1587^[1]).

Wielu kompozytorów, np. Georg Friedrich Haendel, pisało role specjalnie dla konkretnych kastratów. Niektórzy z nich zdobyli wielką sławę, odpowiadającą dzisiejszym gwiazdom estrady. W połowie XVIII wieku w Europie opinia publiczna uznała kastrację za barbarzyństwo i praktyka kastrowania młodzieńców została oficjalnie potępiona. Stała się ukrywanym procederem. W połowie XIX wieku ostatecznie została uznana za bezprawną i karalną. Do czasu zakazu papieskiego w 1903, kastraci śpiewali w chórach kościelnych, między innymi w słynnym chórze Kaplicy Sykstyńskiej, w Watykanie. Ostatni znany kastrat - Alessandro Moreschi, znany jako Rzymski Anioł, zmarł w 1922 roku. Zachowały się mechaniczne nagrania jego głosu dokonane w latach 1902 i 1904.

Dziś partie kastratów śpiewane są przez mezzosoprany i kontralty (kontralt jest głosem niezwykle wszechstronnym, odpowiadającym parametrom typowym dla kastratów), także przez soprany. Oddzielną grupę w wykonywaniu muzyki pisanej dla kastratów stanowią kontratenorzy, odznaczają się większymi możliwościami wokalnymi w sklali altu, ale zdecydowanie ustępujący kobietom w górnym zakresie sopranu. Bardzo rzadko zdarza się, że chłopcy przed mutacją (o ile przechodzą ją w późniejszym okresie) śpiewają głosem wyróżniającym się wśród głosów chłopięcych potężną siłą i bogatą barwą, będącym namiastką głosu kastrata (Donald Collup, Texas Boys Choir).

Zobacz też

Skopcy

↑ Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin 2000, s. 962.

Bibliografia

Szablon:Bibliografia start

P. Barbier Farinelli. Prawdziwa historia genialnego kastrata, Warszawa 1998
D. Gwizdalanka "Kastraci - androgyniczne anioły" w: Muzyka i płeć, Kraków 2001

Szablon:Bibliografia stop

Linki zewnętrzne

Słynni kastraci (ang.)

[1] Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin 2000, s. 962.

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Opera}}
 [[Plik:Carlo Broschi.jpg|thumb|250px|Carlo Broschi znany jako [[Farinelli]] - jeden z ostatnich wielkich kastratów w historii opery.]]
-'''Kastrat''' ([[Włoski|wł.]] ''castrato'') – Rodzaj wysokiego głosu męskiego zbliżonego do sopranu lub altu, jednak donośniejszy, o znacznie mocniejszym brzmieniu. Dawniej, głównie w epoce [[barok]]u, terminem "kastrat" określano mężczyznę z chirurgicznie usuniętymi jądrami, który to takim głosem dysponował. Praktyka stosowana była między [[XVI wiek|XVI]] a [[XVIII wiek|XVIII]] wiekiem.
+'''Kastrat''' ([[język włoski|wł.]] ''castrato'') – Rodzaj wysokiego głosu męskiego zbliżonego do sopranu lub altu, jednak donośniejszy, o znacznie mocniejszym brzmieniu. Dawniej, głównie w epoce [[barok]]u, terminem "kastrat" określano mężczyznę z chirurgicznie usuniętymi jądrami, który to takim głosem dysponował. Praktyka stosowana była między [[XVI wiek|XVI]] a [[XVIII wiek|XVIII]] wiekiem.
 Nie należy łączyć terminu "kastrat" z pojęciem [[eunuch]]a. Eunuch to mężczyzna lub chłopiec pozbawiony wszystkich narządów płciowych, w tym [[Prącie|prącia]], służący w [[harem]]ie. Mianem kastrata powinno się zaś określać specyficzny rodzaj [[Głos ludzki|głosu]] męskiego lub mężczyznę takim głosem dysponującego. Dawniej jedyną metodą osiągnięcia takiej [[Głos ludzki|wysokości głosu]] u mężczyzny było chirurgiczne usunięcie [[Jądro (anatomia)|jąder]], stąd mężczyzn chirurgicznie pozbawionych jąder zaczęto nazywać kastratami.
-Współcześnie pojęcie "kastrat" może odnosić się także do mężczyzny poddanemu zabiegowi tzw. [[Kastracja chemiczna|kastracji farmakologicznej]], który z wyboru lub pod przymusem prawnym przyjmuje specjalistyczne środki chemiczne obniżające poziom [[testosteron]]u w ustroju. Na skutek takiego postępowania nie odczuwa on [[Popęd płciowy|popędu seksualnego]].
+Współcześnie pojęcie "kastrat" może odnosić się także do mężczyzny poddanemu zabiegowi tzw. [[Kastracja chemiczna|kastracji farmakologicznej]], który z wyboru lub pod przymusem prawnym przyjmuje specjalistyczne środki chemiczne obniżające poziom [[testosteron]]u w ustroju. Na skutek takiego postępowania nie odczuwa on [[libido|popędu seksualnego]].
-Mężczyźni wykastrowani przed okresem dojrzewania posiadali małą, zbliżoną wielkością do dziecięcej krtań i dzięki temu mogli rozwijać umiejętności wokalne w zakresie [[sopran]]anu i innych głosów typowych dla kobiet. Jednak głos kastrata nie był (nie jest) głosem typowo kobiecym- odznaczał się (odznacza się) o wiele potężniejszym brzmieniem i specyficzną, łączącą siłę z delikatnością barwą. W okresie największego rozkwitu [[Opera (dzieło)|opery]] kastraci byli obsadzani w rolach, gdzie były potrzebne tzw. "głosy anielskie". Szczególne zapotrzebowanie na kastratów w operze wiąże się z zakazem papieskim, obowiązującym w latach [[1588]]-[[1793]], który zabraniał kobietom publicznych występów (niemniej jednak papież [[Sykstus V]] surowo zabronił kastracji młodych chłopców w konstytucji ''Cum frequenter'' z 1587<ref>''Encyklopedia Katolicka'', t. 8, Lublin 2000, s. 962.</ref>).
+Mężczyźni wykastrowani przed okresem dojrzewania posiadali małą, zbliżoną wielkością do dziecięcej krtań i dzięki temu mogli rozwijać umiejętności wokalne w zakresie [[sopran]]anu i innych głosów typowych dla kobiet. Jednak głos kastrata nie był (nie jest) głosem typowo kobiecym- odznaczał się (odznacza się) o wiele potężniejszym brzmieniem i specyficzną, łączącą siłę z delikatnością barwą. W okresie największego rozkwitu [[Opera|opery]] kastraci byli obsadzani w rolach, gdzie były potrzebne tzw. "głosy anielskie". Szczególne zapotrzebowanie na kastratów w operze wiąże się z zakazem papieskim, obowiązującym w latach [[1588]]-[[1793]], który zabraniał kobietom publicznych występów (niemniej jednak papież [[Sykstus V]] surowo zabronił kastracji młodych chłopców w konstytucji ''Cum frequenter'' z 1587<ref>''Encyklopedia Katolicka'', t. 8, Lublin 2000, s. 962.</ref>).
 Wielu kompozytorów, np. [[Georg Friedrich Händel|Georg Friedrich Haendel]], pisało role specjalnie dla konkretnych kastratów. Niektórzy z nich zdobyli wielką sławę, odpowiadającą dzisiejszym gwiazdom estrady.
 W połowie [[XVIII wiek|XVIII]] wieku w Europie opinia publiczna uznała kastrację za barbarzyństwo i praktyka kastrowania młodzieńców została oficjalnie potępiona. Stała się ukrywanym procederem. W połowie [[XIX wiek|XIX]] wieku ostatecznie została uznana za bezprawną i karalną. Do czasu zakazu papieskiego w [[1903]], kastraci śpiewali w [[chór]]ach kościelnych, między innymi w słynnym chórze [[Kaplica Sykstyńska|Kaplicy Sykstyńskiej]], w [[Watykan]]ie. Ostatni znany kastrat - [[Alessandro Moreschi]], znany jako Rzymski Anioł, zmarł w [[1922]] roku. Zachowały się mechaniczne nagrania jego głosu dokonane w latach [[1902]] i [[1904]].
-Dziś partie kastratów śpiewane są przez [[mezzosopran]]y i [[kontralt]]y (kontralt jest głosem niezwykle wszechstronnym, odpowiadającym parametrom typowym dla kastratów), także przez [[sopran]]y. Oddzielną grupę w wykonywaniu muzyki pisanej dla kastratów stanowią [[kontratenor]]zy, odznaczają się większymi możliwościami wokalnymi w sklali [[alt]]u, ale zdecydowanie ustępujący kobietom w górnym zakresie sopranu. Bardzo rzadko zdarza się, że chłopcy przed mutacją (o ile przechodzą ją w późniejszym okresie) śpiewają głosem wyróżniającym się wśród głosów chłopięcych potężną siłą i bogatą barwą, będącym namiastką głosu kastrata ([[Donald Collup]], [[Texas Boys Choir]]).
+Dziś partie kastratów śpiewane są przez [[mezzosopran]]y i [[kontralt]]y (kontralt jest głosem niezwykle wszechstronnym, odpowiadającym parametrom typowym dla kastratów), także przez [[sopran]]y. Oddzielną grupę w wykonywaniu muzyki pisanej dla kastratów stanowią [[kontratenor]]zy, odznaczają się większymi możliwościami wokalnymi w sklali [[Alt (głos)|altu]], ale zdecydowanie ustępujący kobietom w górnym zakresie sopranu. Bardzo rzadko zdarza się, że chłopcy przed mutacją (o ile przechodzą ją w późniejszym okresie) śpiewają głosem wyróżniającym się wśród głosów chłopięcych potężną siłą i bogatą barwą, będącym namiastką głosu kastrata ([[Donald Collup]], [[Texas Boys Choir]]).
 == Zobacz też ==