Tyran: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Poprawiłem błąd - akapit odnosi się do tyranów Syrakuz, a było napisane „tyrani Sycylii” którzy to de facto nie istnieli. Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m Usunięto kategorię "Teoria polityki"; Dodano kategorię "Podmioty polityczne" za pomocą HotCat |
||
Linia 23: | Linia 23: | ||
[[Kategoria:Historia państwowości]] |
[[Kategoria:Historia państwowości]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Podmioty polityczne]] |
Wersja z 13:52, 11 lip 2018
Tyran (gr. τύραννος tyrannos) – osoba sprawująca nieograniczoną władzę, zdobytą niezgodnie z prawem. Rządy tyrana (lub tyranów) noszą nazwę tyranii.
Termin ma pochodzenie małoazjatyckie i został zapożyczony przez Greków z luwijskiego tarwana „sędzia” lub ugaryckiego zuranu „książę”[1]. Pierwotne znaczenie słowa nie nosiło współczesnego znaczenia i oznaczało jednostkę, która dokonywała przewrotu w mieście-państwie i obejmowała pełnię władzy. Pierwsze znane użycie pojawia się w VII wieku p.n.e. w wierszach poety Archilocha z Paros[2][3]. Tyran był zazwyczaj przywódcą ludu w walce z oligarchami i cieszył się jego poparciem. Wielu tyranów było prawodawcami lub kodyfikatorami istniejących praw, a państwa greckie przeżywały pod ich rządami rozkwit gospodarczy i kulturalny.
Jednym z pierwszych tyranów był Kypselos, władca Koryntu w VII w. p.n.e., który obalił rządy oligarchów, a następnie przekazał władzę synowi. Dziedziczenie władzy w tyraniach było jednak wyjątkiem.
Rozkwit tyranii to VI w. p.n.e.: Klejstenes rządził Sykionem i uniezależnił to miasto od Argos, Polikrates doprowadził do rozkwitu Samos, Pizystrat objął władzę w Atenach w roku 560 p.n.e., po nim rządy przejmowali jego synowie.
Rozwój demokracji w Atenach sprawił, że określenie tyran nabrało negatywnych konotacji. Rządy Trzydziestu Tyranów, ustanowione przez Spartę po klęsce Aten w wojnie peloponeskiej nie były tyranią w dosłownym znaczeniu słowa.
Tyrani Syrakuz rządzili jeszcze w czasie rozkwitu demokracji w Atenach, trwanie ich rządów spowodowane było zagrożeniem ze strony Kartaginy. Gelon, Hieron I, Dionizjos Starszy, Dionizjos Młodszy i Hieron II utrzymywali wystawne dwory i byli patronami kultury. Dionizjos Starszy przez jakiś czas gościł u siebie Platona i Arystypa.
Przypisy
- ↑ Ilya Yakubovich: Sociolinguistics of the Luvian Language. Leiden: Brill, 2010, s. 184. ISBN 978-90-04-17791-8.
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, str. 55, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9.
- ↑ Strona o Archilochu