Carl Friedrich Goerdeler: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
kat. |
poszerzona treść |
||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
Był z wykształcenia prawnikiem. W latach 1930–1937 był nadburmistrzem [[Lipsk]]a<ref>Nicolaus v. Below, ''Byłem adiutantem Hitlera 1937–45'', s. 435.</ref>. Popadł w konflikt z [[Narodowy socjalizm|nazistowskimi]] władzami i został zmuszony do oddania urzędu. Zaangażował się w działalność konspiracyjną przeciwko [[III Rzesza|III Rzeszy]]. |
Był z wykształcenia prawnikiem. W latach 1930–1937 był nadburmistrzem [[Lipsk]]a<ref>Nicolaus v. Below, ''Byłem adiutantem Hitlera 1937–45'', s. 435.</ref>. Popadł w konflikt z [[Narodowy socjalizm|nazistowskimi]] władzami i został zmuszony do oddania urzędu. Zaangażował się w działalność konspiracyjną przeciwko [[III Rzesza|III Rzeszy]]. |
||
Goerdeler żywił skrajną wrogość do ideologii [[Komunizm|komunistycznej]] i miał sympatie [[monarchizm|monarchistyczne]]. Będąc w opozycji do [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]], tworzył plany pokojowe wysyłane rządowi brytyjskiemu, w których domagał się granic Niemiec z roku |
Goerdeler żywił skrajną wrogość do ideologii [[Komunizm|komunistycznej]] i miał sympatie [[monarchizm|monarchistyczne]]. Będąc w opozycji do [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]], tworzył plany pokojowe wysyłane rządowi brytyjskiemu, w których domagał się granic Niemiec z 1914, a nawet z 1940 roku<ref>{{Cytuj stronę | url = https://histmag.org/Gdyby-Stauffenberg-zabil-Hitlera-11741 | tytuł = Gdyby Stauffenberg zabił Hitlera | autor = Adam Krzemiński | opublikowany = Portal historyczny Histmag.org - historia dla każdego! | data = 2012-01-30 | język = pl | data dostępu = 2020-09-30}}</ref>, przyłączenia [[Austria|Austrii]], [[Kraj Sudetów|Kraju Sudeckiego]], [[Alzacja-Lotaryngia|Alzacji i Lotaryngii]], [[Eupen i Malmedy]] oraz [[Tyrol Południowy|południowego Tyrolu]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.bibula.com/?p=51016 | tytuł = Plany „dobrych Niemców” | autor = Maciej Giertych | opublikowany = Bibuła - pismo niezależne | data = 2015-08-31 | język = pl | data dostępu = 2020-09-30}}</ref>. Opisując swe zamierzenia, domagał się również ''utrzymania w rękach niemieckich przeznaczenia Polski''. Pisał: ''Polska może uzyskać rekompensatę za Prusy Zachodnie i Poznań poprzez unię państwową z Litwą. Dzięki temu obydwu krajom pomoże się w uzyskaniu dostępu do morza''.[...] ''Poza tym istnieje możliwość, by Polska dzięki portom niemieckim włączyła się do handlu światowego''<ref>''Zbliżenia Polska-Niemcy'', nr 1(7)/1994, H. R. Sassin, ''Liberałowie niemieccy przeciwko Hitlerowi'', s. 89.</ref>. |
||
Był typowany na [[Kanclerze Niemiec|kanclerza]] w przypadku powodzenia [[Zamach 20 lipca|spisku generałów i oficerów]] z 20 lipca 1944 ([[Prezydenci Niemiec|prezydentem]] miał zostać generał [[Ludwig Beck]]). Zamach jednak nie powiódł się. Za Goedelerem ogłoszono list gończy. Wyjechał z Berlina, usiłując się ukryć. Początkowo ukrywał się we wsi [[Myśliwiec (województwo kujawsko-pomorskie)|Myśliwiec]] w [[powiat wąbrzeski|powiecie wąbrzeskim]]. Później przeniósł się do powiatu kwidzyńskiego. Podczas wizyty na grobie rodziców w [[Kwidzyn]]ie został rozpoznany przez Helenę Schwärzel, która kojarzyła go jeszcze z czasów, gdy był zastępcą [[burmistrz]]a w [[Kaliningrad|Królewcu]]. Kobieta wypatrzyła go 12 sierpnia 1944 roku jako obcego gościa gospody. Dzięki jej informacji Goerdeler został zadenuncjowany do [[Gestapo]] i tego samego dnia aresztowany. 8 września [[Volksgerichtshof|Trybunał Ludowy (Volksgerichtshof)]] skazał go na [[Kara śmierci|karę śmierci]], ale przez dłuższy czas wyroku nie wykonywano, gdyż – torturując Goerdelera – usiłowano wydobyć informacje o innych spiskowcach. Dopiero 2 lutego 1945, po długotrwałych przesłuchaniach, Goerdeler został stracony przez powieszenie w berlińskim [[więzienie Plötzensee|więzieniu Plötzensee]]. |
Był typowany na [[Kanclerze Niemiec|kanclerza]] w przypadku powodzenia [[Zamach 20 lipca|spisku generałów i oficerów]] z 20 lipca 1944 ([[Prezydenci Niemiec|prezydentem]] miał zostać generał [[Ludwig Beck]]). Zamach jednak nie powiódł się. Za Goedelerem ogłoszono list gończy. Wyjechał z Berlina, usiłując się ukryć. Początkowo ukrywał się we wsi [[Myśliwiec (województwo kujawsko-pomorskie)|Myśliwiec]] w [[powiat wąbrzeski|powiecie wąbrzeskim]]. Później przeniósł się do powiatu kwidzyńskiego. Podczas wizyty na grobie rodziców w [[Kwidzyn]]ie został rozpoznany przez Helenę Schwärzel, która kojarzyła go jeszcze z czasów, gdy był zastępcą [[burmistrz]]a w [[Kaliningrad|Królewcu]]. Kobieta wypatrzyła go 12 sierpnia 1944 roku jako obcego gościa gospody. Dzięki jej informacji Goerdeler został zadenuncjowany do [[Gestapo]] i tego samego dnia aresztowany. 8 września [[Volksgerichtshof|Trybunał Ludowy (Volksgerichtshof)]] skazał go na [[Kara śmierci|karę śmierci]], ale przez dłuższy czas wyroku nie wykonywano, gdyż – torturując Goerdelera – usiłowano wydobyć informacje o innych spiskowcach. Dopiero 2 lutego 1945, po długotrwałych przesłuchaniach, Goerdeler został stracony przez powieszenie w berlińskim [[więzienie Plötzensee|więzieniu Plötzensee]]. |
||
Wersja z 18:00, 30 wrz 2020
 Carl Friedrich Goerdeler | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| nadburmistrzem Lipska | |
| Okres |
od 1930 |
Carl Friedrich Goerdeler (ur. 31 lipca 1884 w Pile, niem. Schneidemühl, wówczas w Wielkim Księstwie Poznańskim; zm. 2 lutego 1945 w Berlinie) – konserwatywny polityk niemiecki.
Życiorys
Był z wykształcenia prawnikiem. W latach 1930–1937 był nadburmistrzem Lipska[1]. Popadł w konflikt z nazistowskimi władzami i został zmuszony do oddania urzędu. Zaangażował się w działalność konspiracyjną przeciwko III Rzeszy.
Goerdeler żywił skrajną wrogość do ideologii komunistycznej i miał sympatie monarchistyczne. Będąc w opozycji do Adolfa Hitlera, tworzył plany pokojowe wysyłane rządowi brytyjskiemu, w których domagał się granic Niemiec z 1914, a nawet z 1940 roku[2], przyłączenia Austrii, Kraju Sudeckiego, Alzacji i Lotaryngii, Eupen i Malmedy oraz południowego Tyrolu[3]. Opisując swe zamierzenia, domagał się również utrzymania w rękach niemieckich przeznaczenia Polski. Pisał: Polska może uzyskać rekompensatę za Prusy Zachodnie i Poznań poprzez unię państwową z Litwą. Dzięki temu obydwu krajom pomoże się w uzyskaniu dostępu do morza.[...] Poza tym istnieje możliwość, by Polska dzięki portom niemieckim włączyła się do handlu światowego[4].
Był typowany na kanclerza w przypadku powodzenia spisku generałów i oficerów z 20 lipca 1944 (prezydentem miał zostać generał Ludwig Beck). Zamach jednak nie powiódł się. Za Goedelerem ogłoszono list gończy. Wyjechał z Berlina, usiłując się ukryć. Początkowo ukrywał się we wsi Myśliwiec w powiecie wąbrzeskim. Później przeniósł się do powiatu kwidzyńskiego. Podczas wizyty na grobie rodziców w Kwidzynie został rozpoznany przez Helenę Schwärzel, która kojarzyła go jeszcze z czasów, gdy był zastępcą burmistrza w Królewcu. Kobieta wypatrzyła go 12 sierpnia 1944 roku jako obcego gościa gospody. Dzięki jej informacji Goerdeler został zadenuncjowany do Gestapo i tego samego dnia aresztowany. 8 września Trybunał Ludowy (Volksgerichtshof) skazał go na karę śmierci, ale przez dłuższy czas wyroku nie wykonywano, gdyż – torturując Goerdelera – usiłowano wydobyć informacje o innych spiskowcach. Dopiero 2 lutego 1945, po długotrwałych przesłuchaniach, Goerdeler został stracony przez powieszenie w berlińskim więzieniu Plötzensee.
Pod koniec sierpnia 1944 denuncjatorka Schwärzel osobiście od Hitlera otrzymała w nagrodę czek na milion marek. W 1946 roku musiała jednak odpowiadać przed sądem za swój donos na Goerdelera. 14 listopada sąd przysięgłych w Berlinie skazał ją na 15 lat ciężkiego więzienia za zbrodnię przeciwko ludzkości. Rok później, w rozprawie rewizyjnej, sąd zmniejszył jej wymiar kary do sześciu lat. Schwärzel była jedyną osobą, która została kiedykolwiek pociągnięta do odpowiedzialności za „Justizmord” na Goerdelerze (poza nią nie skazano żadnego sędziego, prokuratora, gestapowca czy cywila). Była także pierwszą z łącznie 490 donosicieli skazanych w Niemczech po wojnie[5].
Przypisy
- ↑ Nicolaus v. Below, Byłem adiutantem Hitlera 1937–45, s. 435.
- ↑ Adam Krzemiński: Gdyby Stauffenberg zabił Hitlera. Portal historyczny Histmag.org - historia dla każdego!, 2012-01-30. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).
- ↑ Maciej Giertych: Plany „dobrych Niemców”. Bibuła - pismo niezależne, 2015-08-31. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).
- ↑ Zbliżenia Polska-Niemcy, nr 1(7)/1994, H. R. Sassin, Liberałowie niemieccy przeciwko Hitlerowi, s. 89.
- ↑ Kompisch, Kathrin: Täterinnen. Die Frauen im Nationalsozialismus; Boehlau 2008, s. 97.