Czynnik rakotwórczy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m robot dodaje: cs:Karcinogen |
|||
| Linia 24: | Linia 24: | ||
*[[Wirus zespołu nabytego braku odporności|HIV]] – '''sam nie jest wirusem onkogennym''', ale zwiększa ryzyka wystąpienia różnych nowotworów z powodu obniżenia odporności organizmu, który słabiej zwalcza komórki nowotworowe, a także w związku z transaktywacją innych, onkogennych wirusów (HPV i Epsteina-Barr) |
*[[Wirus zespołu nabytego braku odporności|HIV]] – '''sam nie jest wirusem onkogennym''', ale zwiększa ryzyka wystąpienia różnych nowotworów z powodu obniżenia odporności organizmu, który słabiej zwalcza komórki nowotworowe, a także w związku z transaktywacją innych, onkogennych wirusów (HPV i Epsteina-Barr) |
||
*[[Schistosoma haematobium]] – zwiększone ryzyko raka pęcherza moczowego (ze względu na zwiększoną |
*[[Schistosoma haematobium]] – zwiększone ryzyko raka pęcherza moczowego (ze względu na zwiększoną proliferację nabłonka [[pęcherz moczowy|urotelialnego]]) |
||
*[[Helicobacter pylori]] – prawdopodobnie (niepotwierdzone): zwiększone ryzyko chłoniaka żołądka z komórek B, a także raka żołądka |
*[[Helicobacter pylori]] – prawdopodobnie (niepotwierdzone): zwiększone ryzyko chłoniaka żołądka z komórek B, a także raka żołądka |
||
Wersja z 18:34, 19 lut 2007
Szablon:DoWeryfikacji Karcynogen – czynnik, który powodując mutację materiału genetycznego, przyczynia się do rozwoju choroby nowotworowej.
Podział
Karcynogeny fizyczne
Karcynogeny chemiczne
- arsen, chrom, nikiel
- związki powstające w czasie niepełnego spalenia (niekoniecznie papierosów), wskutek zbyt małej ilości tlenu:
- wolne rodniki
- związki aromatyczne: substancje smoliste (w tym węglowodory aromatyczne – antraceny, benzopiren), aminy aromatyczne, nitrozaminy
- dioksyny
- azbest
Karcynogeny biologiczne
- aflatoksyna – wytwarzana przez pleśń z rodzaju Aspergillus
Zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory, nie wynikające z ingerencji w materiał genetyczny jest związane z takimi patogenami jak:
- HIV – sam nie jest wirusem onkogennym, ale zwiększa ryzyka wystąpienia różnych nowotworów z powodu obniżenia odporności organizmu, który słabiej zwalcza komórki nowotworowe, a także w związku z transaktywacją innych, onkogennych wirusów (HPV i Epsteina-Barr)
- Schistosoma haematobium – zwiększone ryzyko raka pęcherza moczowego (ze względu na zwiększoną proliferację nabłonka urotelialnego)
- Helicobacter pylori – prawdopodobnie (niepotwierdzone): zwiększone ryzyko chłoniaka żołądka z komórek B, a także raka żołądka
Wirusy onkogenne
- HHV-8 – herpeswirus 8 – mięsak Kaposiego
- HPV – Ludzki wirus brodawczaka – rak szyjki macicy, rak sromu, rak prącia
- HBV, HCV – Wirus zapalenia wątroby typu B i C – rak wątrobowokomórkowy
- EBV – Wirus Epsteina-Barr – ziarnica złośliwa (prawdopodobnie), rak jamy nosowo-gardłowej, chłoniak Burkitta, niektóre rzadkie postacie chłoniaków
- HTLV-I i HTLV-II – ostra białaczka z limfocytów T
Spożycie alkoholu
Spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia różnych rodzajów raka, ale mechanizm przez jaki etanol miałby zwiększać to prawdopodbieństwo nie jest znany. Jednym z mechanizmów może być zwiększenie proliferacji komórek wskutek uszkodzenia nabłonka. W 2005 roku wykazano na modelach eksperymentalnych, że pod wpływem etanolu dochodzi w nowotworach do zwiększenia produkcji śródbłonkowego czynnika wzrostu naczyń (VEGF) oraz czynnika angiogennego[1], co wskazuje dodatkowy mechanizm przyczyniający się do lepszego wzrostu nowotworów.
W Polsce obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 roku w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz.U. Nr 201 poz.1674) [1].
Zobacz też
Źródła
- ↑ "Ethanol Stimulates Tumor Progression and Expression of Vascular Endothelial Growth Factor in Chick Embryos,"Jian-Wei Gu, Amelia Purser Bailey, Amanda Sartin, Ian Makey, Ann L. Brady, CANCER; Published Online: 13 grudnia 2004 (DOI: 10.1002/cncr.20781); Data wydania: 15 stycznia 2005.