Kazachstan

Kazachstan (Republika Kazachstanu; kaz. Қазақстан, ros. Казахстан) - państwo leżące częściowo w Europie (tereny na zachód od rzeki Emba) i częściowo w Azji, powstałe w 1991 w wyniku rozpadu Związku Radzieckiego. Graniczy z następującymi państwami: Chinami (1460 km granicy), Kirgistanem (980 km), Turkmenistanem (380 km), Uzbekistanem (2300 km) oraz Federacją Rosyjską (6467 km). Łączna długość granic Kazachstanu wynosi 12187 km. Kazachstan ma również dostęp do Morza Kaspijskiego na długości 2340 km.

Қазақстан Республикасы
Республика Казахстан
Republika Kazachstanu

Flaga Kazachstanu Godło Kazachstanu (o fladze) (o godle)
Dewiza: brak
Lokalizacja Kazachstanu
Współrzędne geograficzne	48° 00' N, 68° 00' E
Język urzędowy	kazaski, rosyjski
Stolica	Astana
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Nursułtan Nazarbajew
Szef administracji	premier Danijal Achmetow
Powierzchnia  - całkowita  - wód śródląd.	9. 2 717 300 km² 1,7%
Liczba ludności  - ogółem (2004)  - gęstość zalud.	57. 15 143 700 5,5/km²
Uzyskanie niepodległości	od Związku Radzieckiego 16 grudnia 1991
Waluta	tenge (KZT)
Strefa czasowa	UTC +4 do +6
Hymn państwowy	Hymn Republiki Kazachstanu
Domena internetowa	.kz
Kod samochodowy	KZ
Kod telefoniczny	+7
Plik:Kz-map.png

Ustrój polityczny

Kazachstan to republika. Na czele państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na siedmioletnią kadencję (od 1 grudnia 1991 roku jest nim Nursułtan Nazarbajew). Jego władza jest bardzo silna. Powołuje i odwołuje on rząd. Ma prawo rozwiązywania parlamentu i zarządzania referendum bez żadnych konsultacji politycznych. Tylko prezydent może wnosić projekty zmian w konstytucji. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu. W Izbie niższej (Mażilis) zasiada 77 deputowanych, wybieranych w większości w okręgach jednomandatowych. Dziesięcioro wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych, w głosowaniu na partyjne listy krajowe, przy wyborczej klauzuli zaporowej wynoszącej 7%. Ich kadencja trwa pięć lat. W Senacie, izbie wyższej parlamentu, zasiada 39 senatorów. Siedmiu z nich wyznacza prezydent. Po dwóch wybierają specjalne zgromadzenia elektorów (maslichaty) każdej z 14 prowincji oraz miast Astany i Ałma Aty. Kadencja senatora trwa sześć lat. Co dwa lata następuje wymiana 1/3 składu izby. Dożywotni mandat senatora przysługuje również byłym prezydentom republiki. Wybory z 19 września 2004 przyniosły parlamentarną dominację partii Otan (Ojczyzna) Nursułtana Nazarbajewa (która w Mażilisie zdobyła 53 mandaty). Reszta miejsc w parlamencie obsadzona została w zdecydowanej większości przez proprezydencki blok AIST (Rolniczo- pzremysłowy Związek Pracowników) oraz partię Asar, której przewodzi córka prezydenta Nazarbajewa, Dariga.

Mimo iż Kazachstan uważany jest za państwo, które w porównaniu do innych krajów Azji Środkowej czyni największe postępy we wdrażaniu reform demokratycznych, to sytuacja w tym kraju wciąż daleka jest od ideału. Międzynarodowe i pozarządowe organizacje zajmujące się ochroną praw człowieka wskazują na częste przypadki ich łamania przez miejscowe władze. Przykładem jest głośny proces opozycyjnego dziennikarza Siergieja Duwanowa.

Kazachstan podzielony jest na 14 prowincji i 3 obwody miejskie.

Kazaskie święta narodowe to: 30 sierpnia - Dzień Konstytucji, 25 października - Dzień Republiki oraz 16 grudnia - Święto Niepodległości.

Historia

Kazachstan, skolonizowany uprzednio przez rosyjskich carów i wcielony do Rosji w 1868 roku, został wchłonięty przez Związek Radziecki na fali wydarzeń rewolucji 1917 roku, której przewodził Włodzimierz Lenin. W czasie rządów Stalina Kazachstan był znany ze znajdujących się na jego terenie poprawczych obozów pracy oraz jako miejsce deportacji m.in. ludności polskiej oraz Czeczenów. Później Kazachstan stał się miejscem kilku ambitnych radzieckich projektów, takich jak: umiejscowione w Semipałatyńsku laboratoria jądrowe, próby z bronią jądrową, kosmodrom Bajkonur, zagospodarowywanie bezludnych terytoriów. 16 grudnia 1991 r. Kazachstan, jako ostatnia z republik ZSRR, proklamował niepodległość. W 1997 r. stolica kraju została przeniesiona z położonego na południu kraju miasta Ałma Ata do znajdującej się bliżej geograficznego centrum kraju Akmoły, przemianowanej później na Astanę.

Geografia

Główne miasta: Astana, Ałma Ata, Karaganda, Szymkient, Pawłodar, Taraz, Ust-Kamienogorsk, Uralsk, Temirtau, Kustanaj, Aktiubińsk, Pietropawłowsk, Semipałatyńsk, Ekibastuz, Kyzył Orda, Aktau, Kokszetau, Atyrau, Dżambul, Kapczagaj.

Główne rzeki: Irtysz, Syr-daria, Ili, Emba, Ural, Iszym, Turgaj, Irgiz, Nura, Toboł, Sarysu, Czu.

Główne jeziora: Jezioro Aralskie, Jezioro Bałchasz, Jezioro Kapczagajskie, Jezioro Tiengiz, Jezioro Zajsan, Jezioro Ałakol, Jezioro Sasykkol, Jezioro Arys, Jezioro Markakol, Jezioro Slletitieniz.

Problemy ekologiczne

Olbrzymie kazaskie pustynie były dla radzieckich władz jednym z powodów umiejscowienia w Kazachstanie prób z bronią jądrową. Te dawne eksperymenty w połączeniu z brakiem kontroli zanieczyszczeń wpłynęły na alarmująco wysoki współczynnik zachorowań w wielu regionach wiejskich. W granicach Kazachstanu zanotowano dwie wielkie katastrofy ekologiczne: wysychanie Jeziora Aralskiego oraz wysokie skażenie radioaktywne na obszarach dawnych prób jądrowych (skażona jest wielka strefa na południe od miasta Kursatow oraz obszary wzdłuż granicy z Chinami. Kazachstan jest sygnatariuszem tzw. Konwencji Waszyngtońskiej (Międzynarodowej Konwencji o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem). W Kazachstanie ma swoją siedzibę Środkowoazjatyckie Regionalne Centrum Ekologiczne, rozwijające współpracę lokalnych państw w dziedzinie ochrony środowiska.

Demografia

Spośród blisko 15 mln mieszkańców Kazachstanu największe grupy etniczne stanowią Kazachowie - 42% oraz Rosjanie - 36%. Główną religię stanowi islam sunnicki, wyznawcy prawosławia stanowią mniejszość.

Kultura

Święta państwowe

Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
1 stycznia	Nowy Rok
8 marca	Dzień Kobiet
22 marca	Święto Wiosny	Наурыз
1 maja	Święto Jedności Narodu Kazachskiego
9 maja	Dzień Zwycięstwa
30 sierpnia	Dzień Konstytucji
25 października	Dzień Republiki
16 grudnia	Dzień Niepodległości

Zobacz też

• Akyn

Linki zewnętrzne

• Ambasada Kazachstanu w Polsce