49°50′N 73°10′E/49,833333 73,166667Karaganda
| |||
.jpg)
| |||
| |||
| Państwo |  Kazachstan
| ||
| Obwód | karagandyjski | ||
| Populacja (stan na 01 lipca 2018[1]) • liczba ludności |
500 234 | ||
| Nr kierunkowy | +7-7212 | ||
| Kod pocztowy | 100001-100030 | ||
| Tablice rejestracyjne | H | ||
Położenie na mapie Kazachstanu  | |||
| 49°50′N 73°10′E/49,833333 73,166667
| |||
| Strona internetowa | |||
Karaganda (kaz. Қарағанды, Karagandy; ros. Караганда, Karaganda) – miasto w Kazachstanie, w Karagandyjskim Zagłębiu Węglowym; stolica obwodu karagandyjskiego. Ośrodek wydobycia węgla kamiennego, przemysłów: maszynowego, chemicznego, materiałów budowlanych i spożywczego. W mieście znajduje się kilka szkół wyższych, m.in. uniwersytet (zał. w 1972 roku), uczelnia medyczna i politechnika; ponadto kilka instytutów badawczych, muzeum, teatry i ogród botaniczny[2]. Miasto jest siedzibą Związku Polaków w Kazachstanie (zał. w 1994 roku). Od 1999 roku Karaganda jest także siedzibą katolickiej diecezji karagandyjskiej – jednej z czterech jednostek terytorialnych Kościoła na terenie Kazachstanu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze osadnictwo na terenie miasta pojawiło się w 1856 roku. Rok później rozpoczęto eksploatację węgla kamiennego na małą skalę, w który zaopatrywano pobliską hutę miedzi. Wydobycie węgla wstrzymano w latach 20. XX wieku, jednak w 1931 roku, po zakończeniu budowy linii kolejowej oraz zarządzeniu, że Karaganda będzie głównym ośrodkiem węglowym, dostarczającym surowiec dla przemysłu w regionie Uralu, wznowiono eksploatację okolicznych złóż. W 1934 roku Karaganda otrzymała prawa miejskie, a w 1936 roku została ustanowiona centrum administracyjnym obwodu karagandyjskiego Kazachskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Do roku 1939 liczba ludności miasta wzrosła do 166 tys. Rozwój miasta dokonał się w dużej mierze dzięki wykorzystaniu przymusowo pracujących robotników.
Znaczenie miasta wzrosło w czasie II wojny światowej, kiedy Niemcy zajęli Donieckie Zagłębie Węglowe i do Karagandy przeniesiono tamtejsze maszyny górnicze. Wydobycie węgla i produkcja maszyn górniczych wciąż odgrywa główna rolę w gospodarce miasta, jednak duże znaczenie mają także zakłady przetwarzające żelazo i stal. Ponadto miasto jest ośrodkiem przemysłu spożywczego i przemysłów lekkich; działają tam cementownie. Duża koncentracja przemysłu spowodowała zmniejszenie ilości zasobów wody w regionie, przez co konieczna była budowa kanału łączącego Karagandę z rzeką Irtysz (Kanał Irtysz-Karaganda)[2], który został oddany do użytku w 1974 roku[3].
22 października 1962 r. elektrownia w Karagandzie została zniszczona na skutek testu atomowego #184, będącego częścią serii prób rakietowo-jądrowych pod kryptonimem „Projekt K”. Impuls elektromagnetyczny jaki powstał po wybuchu głowicy o mocy 300 kt doprowadził do nagłego skoku mocy w kablu łączącym Astanę i Ałmaty, na skutek czego wyłączniki instalacyjne w elektrowni stanęły w ogniu[4].
10 kwietnia 1994 roku na kongresie w Karagandzie z połączenia sześciu organizacji polonijnych powstał Związek Polaków w Kazachstanie[5].
Religia[edytuj | edytuj kod]
- Diecezja karagandyjska
- Eparchia karagandyjska
- Sobór Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni w Karagandzie
Sport[edytuj | edytuj kod]
- Saryarka Karaganda – klub hokejowy (Wysszaja Chokkiejnaja Liga)
- Szachtior Karaganda – klub piłkarski (Priemjer-Liga kazachska)
Transport[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ http://web.archive.org/web/20180820005824/https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT274380, 1 lipca 2018.goły link w tytule
- ↑ a b Qaraghandy (Kazakhstan) (ang.). Encyclopedia Britannica. [dostęp 2010-08-11].
- ↑ Irtysz–Karaganda, Kanał, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2010-08-11].
- ↑ Hiroshima and Nagasaki anti-nuclear propaganda debunked by the hard facts [dostęp 2016-08-09].
- ↑ Związek Polaków w Kazachstanie. WIEM, darmowa encyklopedia. [dostęp 2010-08-11].