Arpadowie: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:40, 28 mar 2010

Arpadowie^[1] (rzadziej Arpadzi^[2], czasem: dynastia Arpadowiczów) - dynastia książąt (889-1001), a następnie królów węgierskich (do 1301). Pierwsza węgierska dynastia narodowa.

Dzieje

Za założyciela uznawany jest prawie legendarny Arpad, wódz plemion madziarskich, które osiedliły się w kotlinie, zwanej dziś Niziną Węgierską. Od niego też została wzięta nazwa dynastii.

Prawnuk Arpada, Géza (zm. 997 r.) ochrzcił się w 974 roku. Do trwałego schrystianizowania Węgrów przyczynił się jego syn Wajk, który na chrzcie w 997 roku przyjął imię Stefan. W sposób bezwzględny podporządkował on sobie wszystkie plemiona madziarskie. W Święto Bożego Narodzenia w 1000 roku został koronowany na króla Węgier. Zmarł w 1038 roku. Mając na uwadze jego zasługi dla chrześcijaństwa 45 lat później został uznany za świętego oraz patrona dynastii i Węgier (stąd określenie Korona Świętego Stefana).

Arpadowie systematycznie powiększali swe władztwo. W 1089 roku Władysław I Święty włączył się do walk o Królestwo Chorwacji po śmierci tamtejszego króla Zwonimira (był jego szwagrem). Ostatecznie oba królestwa połączone zostały unią personalną w 1102 roku.

W skład monarchii węgierskiej wchodziły już tereny Siedmiogrodu i Slawonii. Od połowy XI wieku zaczęli stopniowo wkraczać też na tereny Słowacji. Pod koniec XII wieku Arpadowie podporządkowali sobie również ziemię halicko-włodzimierską (rywalizowali na tym terenie m.in. z Polakami). W 1215 roku Koloman, młodszy syn króla Andrzeja II, został ogłoszony królem Halicza, jednak już w następnym roku musiał zrezygnować z tego tytułu.

Dynastia wygasła na królu Andrzeju III w 1301 roku. Do walk o tron węgierski włączyli się Wittelsbachowie i Przemyślidzi. Ostatecznie w 1307 roku koronę otrzymali Andegawenowie z Neapolu w osobie Karola Roberta. Był wnukiem Marii, siostry króla Władysława IV Kumana, przedostatniego władcy Węgier z dynastii Arpadów.

Zobacz też

Władcy Węgier

↑ Wersja najbardziej popularna: J. Tyszkiewicz, Arpadowie, (w:) Encyklopedia historii Polski. Dzieje polityczne, t. 1, Warszawa 1994, s. 31; Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, Warszawa 1997, s. 46; S. A. Sroka, Historia Węgier do 1526 roku, Bydgoszcz 2000, s. 135.
↑ Taka forma w: B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997, s. 410.

Linki zewnętrzne

Genealogia dynastii w: M.Marek, Genealogy.Eu

[1] Wersja najbardziej popularna: J. Tyszkiewicz, Arpadowie, (w:) Encyklopedia historii Polski. Dzieje polityczne, t. 1, Warszawa 1994, s. 31; Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, Warszawa 1997, s. 46; S. A. Sroka, Historia Węgier do 1526 roku, Bydgoszcz 2000, s. 135.

[2] Taka forma w: B. Zientara, Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997, s. 410.

[1]

[2]

@@ Linia 5: / Linia 5: @@
 Za założyciela uznawany jest prawie legendarny [[Arpad]], wódz plemion madziarskich, które osiedliły się w kotlinie, zwanej dziś [[Kotlina Panońska|Niziną Węgierską]]. Od niego też została wzięta nazwa dynastii.
-Prawnuk Arpada, [[Géza]] (zm. [[997]] r.) ochrzcił się w [[974]] r. Do trwałego schrystianizowania Węgrów przyczynił się jego syn Wajk, który na chrzcie w [[997]] r. przyjął imię [[Stefan I Święty|Stefan]]. W sposób bezwzględny podporządkował on sobie wszystkie plemiona madziarskie. W Święto Bożego Narodzenia w [[1000]] r. został koronowany na króla Węgier. Zmarł w [[1038]] r. Mając na uwadze jego zasługi dla chrześcijaństwa 45 lat później został uznany za świętego oraz patrona dynastii i Węgier (stąd określenie Korona Świętego Stefana).
+Prawnuk Arpada, [[Gejza|Géza]] (zm. [[997]] r.) ochrzcił się w [[974]] roku. Do trwałego schrystianizowania Węgrów przyczynił się jego syn Wajk, który na chrzcie w [[997]] roku przyjął imię [[Stefan I Święty|Stefan]]. W sposób bezwzględny podporządkował on sobie wszystkie plemiona madziarskie. W Święto Bożego Narodzenia w [[1000]] roku został koronowany na króla Węgier. Zmarł w [[1038]] roku. Mając na uwadze jego zasługi dla chrześcijaństwa 45 lat później został uznany za świętego oraz patrona dynastii i Węgier (stąd określenie Korona Świętego Stefana).
-Arpadowie systematycznie powiększali swe władztwo. W [[1089]] r. [[Władysław I Święty]] włączył się do walk o [[Władcy Chorwacji|Królestwo Chorwacji]] po śmierci tamtejszego króla [[Dymitr Zwonimir Chorwacki|Zwonimira]] (był jego szwagrem). Ostatecznie oba królestwa połączone zostały unią personalną w [[1102]] r.
+Arpadowie systematycznie powiększali swe władztwo. W [[1089]] roku [[Władysław I Święty]] włączył się do walk o [[Władcy Chorwacji|Królestwo Chorwacji]] po śmierci tamtejszego króla [[Dymitr Zwonimir Chorwacki|Zwonimira]] (był jego szwagrem). Ostatecznie oba królestwa połączone zostały unią personalną w [[1102]] roku.
-W skład monarchii węgierskiej wchodziły już tereny [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]] i [[Sławonia|Sławonii]]. Od połowy XI w. zaczęli stopniowo wkraczać też na tereny [[Słowacja|Słowacji]]. Pod koniec XII w. Arpadowie podporządkowali sobie również ziemię halicko-włodzimierską (rywalizowali na tym terenie m.in. z Polakami). W [[1215]] r. [[Koloman Halicki|Koloman]], młodszy syn króla [[Andrzej II Arpadowicz|Andrzeja II]] został ogłoszony królem [[Halicz (miasto)|Halicza]]. jednak już w następnym roku musiał zrezygnować z tego tytułu.
+W skład monarchii węgierskiej wchodziły już tereny [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]] i [[Slawonia|Slawonii]]. Od połowy XI wieku zaczęli stopniowo wkraczać też na tereny [[Słowacja|Słowacji]]. Pod koniec XII wieku Arpadowie podporządkowali sobie również ziemię halicko-włodzimierską (rywalizowali na tym terenie m.in. z Polakami). W [[1215]] roku [[Koloman Halicki|Koloman]], młodszy syn króla [[Andrzej II węgierski|Andrzeja II]], został ogłoszony królem [[Halicz (miasto)|Halicza]], jednak już w następnym roku musiał zrezygnować z tego tytułu.
-Dynastia wygasła na królu [[Andrzej III|Andrzeju III]] w [[1301]] r. Do walk o tron węgierski włączyli się [[Wittelsbachowie]] i [[Przemyślidzi]]. Ostatecznie w [[1307]] r. koronę otrzymali [[Andegawenowie]] z [[Neapol]]u w osobie [[Karol Robert|Karola Roberta]]. Był wnukiem Marii, siostry króla [[Władysław IV (król Węgier)|Władysława IV Kumana]], przedostatniego władcy Węgier z dynastii Arpadów.
+Dynastia wygasła na królu [[Andrzej III|Andrzeju III]] w [[1301]] roku. Do walk o tron węgierski włączyli się [[Wittelsbachowie]] i [[Przemyślidzi]]. Ostatecznie w [[1307]] roku koronę otrzymali [[Andegawenowie]] z [[Neapol]]u w osobie [[Karol Robert|Karola Roberta]]. Był wnukiem Marii, siostry króla [[Władysław IV Kumańczyk|Władysława IV Kumana]], przedostatniego władcy Węgier z dynastii Arpadów.
 == Zobacz też ==