Mitteleuropa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
WP:SK, ort. |
m Bot: Dodanie tytułów do linków w przypisach (patrz FAQ); zmiany kosmetyczne |
||
Linia 3: | Linia 3: | ||
[[Plik:Grossgliederung Europas.png|thumb|right|350px|Mitteleuropa - granice kulturowe i polityczne]] |
[[Plik:Grossgliederung Europas.png|thumb|right|350px|Mitteleuropa - granice kulturowe i polityczne]] |
||
'''Mitteleuropa''' - [[język niemiecki|niemieckie]] słowo oznaczające [[Europa Środkowa|Europę Środkową]], mające znaczenie [[geografia|geograficzne]]<ref>Jan Wendt ''"Współpraca regionalna Polski w Europie Środkowej"'' Centrum Europejskie [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]], kwartalnik Studia Europejskie, nr 4/1998</ref>, czasem używane także w innych językach i mające kilka różnych znaczeń. Oznacza także jako pojęcie historyczne<ref |
'''Mitteleuropa''' - [[język niemiecki|niemieckie]] słowo oznaczające [[Europa Środkowa|Europę Środkową]], mające znaczenie [[geografia|geograficzne]]<ref name=autonazwa2>Jan Wendt ''"Współpraca regionalna Polski w Europie Środkowej"'' Centrum Europejskie [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]], kwartalnik Studia Europejskie, nr 4/1998</ref>, czasem używane także w innych językach i mające kilka różnych znaczeń. Oznacza także jako pojęcie historyczne<ref name=autonazwa2 />, polityczny program będący celem wojennym Niemiec podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]], zakładający dominację [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemieckiego]] nad Europą Środkową i jej całkowitą eksploatację przez Niemcy, [[aneksja|aneksję]] terytoriów zamieszkanych w większości przez ludność nieniemiecką oraz ich [[germanizacja|germanizację]]. |
||
Koncepcja Mitteleuropy (jedności regionu środkowoeuropejskiego) powstała w [[XIX wiek]]u w [[Austro-Węgry|Austro-Węgrzech]]. |
Koncepcja Mitteleuropy (jedności regionu środkowoeuropejskiego) powstała w [[XIX wiek]]u w [[Austro-Węgry|Austro-Węgrzech]]. |
||
Linia 21: | Linia 21: | ||
Temat jedności Europy Środkowej podejmowała również koncepcja polityki niemieckiej sformułowana w [[1915]] przez [[politologia|politologa]] Friedricha Naumanna, ogłoszona w książce ''Mitteleuropa''. W jej myśl ta część Europy miała stać się podporządkowanym państwu niemieckiemu tworem gospodarczo-politycznym. W swym programie Neumann popierał również [[Germanizacja|germanizację]] oraz [[Madziaryzacja|madziaryzację]] tego regionu<ref name="Habs"> "A History of the Habsburg Empire, 1526-1918." Robert Adolf Kann University of California |
Temat jedności Europy Środkowej podejmowała również koncepcja polityki niemieckiej sformułowana w [[1915]] przez [[politologia|politologa]] Friedricha Naumanna, ogłoszona w książce ''Mitteleuropa''. W jej myśl ta część Europy miała stać się podporządkowanym państwu niemieckiemu tworem gospodarczo-politycznym. W swym programie Neumann popierał również [[Germanizacja|germanizację]] oraz [[Madziaryzacja|madziaryzację]] tego regionu<ref name="Habs"> "A History of the Habsburg Empire, 1526-1918." Robert Adolf Kann University of California |
||
Press 1980</ref>. Wysuwano także żądania stworzenia na [[Krym]]ie niemieckiego państewka kolonialnego<ref>[[Czesław Madajczyk]] ''"Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia"'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1961, str. 88 i 89</ref> oraz dążono do [[kolonizacja|skolonizowania]] [[Państwa bałtyckie|państw bałtyckich]]<ref |
Press 1980</ref>. Wysuwano także żądania stworzenia na [[Krym]]ie niemieckiego państewka kolonialnego<ref name=autonazwa1>[[Czesław Madajczyk]] ''"Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia"'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1961, str. 88 i 89</ref> oraz dążono do [[kolonizacja|skolonizowania]] [[Państwa bałtyckie|państw bałtyckich]]<ref name=autonazwa1 />. |
||
== Koncepcja Cesarstwa Niemieckiego == |
== Koncepcja Cesarstwa Niemieckiego == |
||
Linia 32: | Linia 32: | ||
== Koncepcja federalizacji == |
== Koncepcja federalizacji == |
||
[[Plik:Austria hungary 1911.jpg|thumb|left|250px|Austro-Węgry, mapa etniczna, rok [[1911]]]] |
[[Plik:Austria hungary 1911.jpg|thumb|left|250px|Austro-Węgry, mapa etniczna, rok [[1911]]]] |
||
Koncepcja federalizacji Austro-Węgier podjęta została jeszcze w połowie [[1918]], jako ostatnia próba zachowania [[Monarchia|Monarchii]] w całości. Nowa [[konstytucja]] państwa zakładać miała federację krajów koronnych rządzonych przez odrębnych monarchów z dynastii Habsburgów. W Polsce środowisko monarchistyczne za odpowiedniego kandydata do korony uznały |
Koncepcja federalizacji Austro-Węgier podjęta została jeszcze w połowie [[1918]], jako ostatnia próba zachowania [[Monarchia|Monarchii]] w całości. Nowa [[konstytucja]] państwa zakładać miała federację krajów koronnych rządzonych przez odrębnych monarchów z dynastii Habsburgów. W Polsce środowisko monarchistyczne za odpowiedniego kandydata do korony uznały [[Karol Stefan Habsburg|Karola Habsburga]]. Politycznie koncepcja Mitteleuropy straciła znaczenie po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]], kiedy Austro-Węgry rozpadły się na szereg samodzielnych państw, a Niemcy utraciły znaczną część swego terytorium. Obecnie Mitteleuropa jest pojęciem głównie geograficznym, choć funkcjonuje także jako nostalgiczne określenie terenów tworzących niegdyś Austro-Węgry (od [[Lwów|Lwowa]] po [[Triest]]). Wobec faktycznej klęski militarnej [[Państwa centralne|państw centralnych]], w tym wielonarodowej monarchii [[Austro-Węgry|austro-węgierskiej]], zaistniały warunki do odzyskania lub uzyskania [[niepodległość|niepodległości]] przez wiele narodów Europy Centralnej i Wschodniej. |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
Wersja z 21:39, 28 maj 2010
Ten artykuł należy dopracować |
Mitteleuropa - niemieckie słowo oznaczające Europę Środkową, mające znaczenie geograficzne[1], czasem używane także w innych językach i mające kilka różnych znaczeń. Oznacza także jako pojęcie historyczne[1], polityczny program będący celem wojennym Niemiec podczas I wojny światowej, zakładający dominację Cesarstwa Niemieckiego nad Europą Środkową i jej całkowitą eksploatację przez Niemcy, aneksję terytoriów zamieszkanych w większości przez ludność nieniemiecką oraz ich germanizację.
Koncepcja Mitteleuropy (jedności regionu środkowoeuropejskiego) powstała w XIX wieku w Austro-Węgrzech.
Koncepcja Naumanna
Temat jedności Europy Środkowej podejmowała również koncepcja polityki niemieckiej sformułowana w 1915 przez politologa Friedricha Naumanna, ogłoszona w książce Mitteleuropa. W jej myśl ta część Europy miała stać się podporządkowanym państwu niemieckiemu tworem gospodarczo-politycznym. W swym programie Neumann popierał również germanizację oraz madziaryzację tego regionu[2]. Wysuwano także żądania stworzenia na Krymie niemieckiego państewka kolonialnego[3] oraz dążono do skolonizowania państw bałtyckich[3].
Koncepcja Cesarstwa Niemieckiego
Rządzące elity polityczne Niemiec zaadaptowały ideę Mitteleuropy podczas I wojny światowej przy wytyczaniu celów wojennych oraz planów nowego porządku europejskiego po ewentualnym zwycięstwie Państw Centralnych[4]. Mitteleuropę tworzyłyby marionetkowe państwa (w tym Królestwo Polskie) pod polityczną, ekonomiczną i wojskową kontrolą Rzeszy. Rejon miał być wykorzystywanym gospodarczo zapleczem imperium Niemieckiego, a jego zasoby miały służyć udanej rywalizacji z Anglią na arenie światowej w celu uzyskania pozycji wiodącego mocarstwa. Organizacja ekonomiczna opierałaby się na dominacji Niemiec, które narzuciłyby szereg korzystnych dla siebie umów ekonomicznych z podległymi im satelickimi państwami takimi jak Ukraina czy Polska. Liczono również na to iż nastroje klasy pracującej w Niemczech mogą być uspokojone przy pomocy aneksji terytorialnych, osadnictwa oraz lepszej kondycji ekonomicznej Niemiec[5]. Populacja na podporządkowanych terenach stopniowo byłaby germanizowana, także poprzez czystki etniczne na ludności rodzimej i równoległe osadnictwo niemieckie[4]. Niemiecki plan Mitteleuropy podczas I wojny światowej przewidywał znaczną aneksję terytorium Polski i wypędzenie z tych terytoriów Polaków oraz Żydów, zastępowanych stopniowo kolonistami niemieckimi[4]. Sama Polska miała być stopniowo germanizowana, także poprzez zmniejszenie populacji Polskiej na skutek klęsk głodu[6][7]. Częściowa realizacja tych planów miała swoje odzwierciedlenie w Traktacie Brzeskim, powiązanym z gwarancjami ekonomicznej i militarnej dominacji Niemiec na Ukrainie[8]
Koncepcja federalizacji
Koncepcja federalizacji Austro-Węgier podjęta została jeszcze w połowie 1918, jako ostatnia próba zachowania Monarchii w całości. Nowa konstytucja państwa zakładać miała federację krajów koronnych rządzonych przez odrębnych monarchów z dynastii Habsburgów. W Polsce środowisko monarchistyczne za odpowiedniego kandydata do korony uznały Karola Habsburga. Politycznie koncepcja Mitteleuropy straciła znaczenie po I wojnie światowej, kiedy Austro-Węgry rozpadły się na szereg samodzielnych państw, a Niemcy utraciły znaczną część swego terytorium. Obecnie Mitteleuropa jest pojęciem głównie geograficznym, choć funkcjonuje także jako nostalgiczne określenie terenów tworzących niegdyś Austro-Węgry (od Lwowa po Triest). Wobec faktycznej klęski militarnej państw centralnych, w tym wielonarodowej monarchii austro-węgierskiej, zaistniały warunki do odzyskania lub uzyskania niepodległości przez wiele narodów Europy Centralnej i Wschodniej.
- ↑ a b Jan Wendt "Współpraca regionalna Polski w Europie Środkowej" Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, kwartalnik Studia Europejskie, nr 4/1998
- ↑ "A History of the Habsburg Empire, 1526-1918." Robert Adolf Kann University of California Press 1980
- ↑ a b Czesław Madajczyk "Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1961, str. 88 i 89
- ↑ a b c Imanuel Geiss "Tzw. polski pas graniczny 1914-1918". Warszawa 1964
- ↑ "War and Punishment: The Causes of War Termination and the First World War" Hein Erich Goemans Princeton University Press 2000
- ↑ Source Records of the Great War, Vol. IV, ed. Charles F. Horne, National Alumni 1923[1]
- ↑ DEVASTATED POLAND Frederick Walcott National Geographic, May 1917[2]
- ↑ "Coalition Warfare: An Uneasy Accord".Roy Arnold Prete, Keith Neilson 1983 Wilfrid Laurier University Press
Bibliografia
- Janusz Pajewski "Mitteleuropa, Studia z dziejów imperializmu niemieckiego w dobie pierwszej wojny światowej", Poznań, 1959
- Izabela Goworowska-Puchala "Mitteleuropa, Rdzeń Starego Kontynentu" Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, 1997, ISBN 83-7174-113-8
- Antoni Kukliński "Problematyka Przestrzeni Europejskiej" Oficyna Wydawnicza Rewasz, Warszawa, 1997, ISBN 83-85557-36-9