Prawica

Powszechny punkt widzenia

Prawica - zwyczajowe określenie ugrupowań politycznych o poglądach gospodarczo-liberalnych, obyczajowo-zachowawczych i narodowych.

Za podstawowe cechy prawicy uznaje się:

• konserwatywny światopogląd (przywiązanie do tradycji oraz autorytetów),
• liberalizm gospodarczy,
• przywiązanie do wartości wolności i samostanowienia o sobie obywateli,
• postulaty ograniczenia i minimalizacji ingerencji państwa w różne dziedziny życia,
• sprzeciw wobec zmian rewolucyjnych,
• sprzeciw wobec nadmiernego interwencjonizmu państwowego,
• sprzeciw wobec rozbudowanej polityki socjalnej państwa,
• prywatna służba zdrowia i edukacja,
• postulaty uproszczenia państwa, systemu podatkowego, prawa,
• sprzeciw wobec prób sztucznej regulacji rynku.

W skład prawicy wchodzą zazwyczaj następujące partie i ruchy:

• ugrupowania konserwatywne
• ugrupowania liberalne
• ugrupowania ultraprawicowe
  • ugrupowania libertarianskie
  • ugrupowania konserwatywno-liberalne
  • ugrupowania monarchistyczne

Termin prawica wywodzi się z czasów Rewolucji Francuskiej, kiedy to przedstawiciele szlachty, arystokracji oraz kleru zasiadali po prawej stronie sali Zgromadzenia Narodowego.

Ze względu na trudności w jednoznacznej klasyfikacji współcześnie istniejących partii tradycyjny podział na lewicę i prawicę jest zastępowany alternatywnym podziałem dwuosiowym, gdzie jedna oś przedstawia kwestie ekonomiczne, druga zaś społeczne. W warunkach Polskich istnieje podział odwołujący się jeszcze do czasów PRL, gdy władza komunistyczna nazwała siebie lewicą i społeczeństwo na zasadzie kontrastu zaczęło nazywać wszelkich opozycjonistów "prawicą".

Kontrowersje wzbudza zaliczanie faszyzmu i nazizmu do ruchów prawicowych lub skrajnie prawicowych, co wynika z szeroko stosowanego przez publicystów w mediach po 1989 roku w Polsce, niewłaściwego z punktu widzenia politologii, podziału na lewicę-prawicę, który większą wagę w klasyfikacji przywiązuje do kwestii światopoglądowo-obyczajowych i minimalizuje znaczenie postulatów gospodarczych.

Polskie partie popularnie zaliczane do prawicowych:

• Unia Polityki Realnej - UPR
• Platforma Obywatelska - PO
• Inicjatywa dla Polski - IdP (nieistniejąca)
• Liga Polskich Rodzin - LPR
• Narodowe Odrodzenie Polski - NOP
• Porozumienie Polskie - PP
• Prawo i Sprawiedliwość - PiS
• Ruch Katolicko-Narodowy - RKN
• Ruch Odbudowy Polski - ROP
• Zieloni Rzeczpospolitej Polskiej - Zieloni RP

Prawica w najnowszej historii Polski

Przynależność części partii do prawicy jest kwestionowana, gdyż niektóre z tych partii politycznych (np. PiS, LPR) realizują w kwestiach gospodarczych postulaty lewicowe, i przez wiele osób nie są uznawane za przedstawicieli prawicy.

Ich przynależność do prawicy może być uzasadniona historycznie:

• ustrój socjalistyczny i komunizm były tworami lewicowymi, podobnie jak rządząca PZPR
• Solidarność, jako ruch przeciwstawiający się lewicowej władzy państwowej był przedstawiany jako przeciwaga, czyli prawica.

W istocie w tamtej rzeczywistości część postulatów Solidarności była prawicowa (wolny rynek, wolność słowa, demokratyczne wybory, wolność zgromadzeń, pluralizm itd).

Po transformacji polityczno-gospodarczej obraz sceny politycznej uległ zmianie i związek zawodowy bronił pracowników już nie przed lewicowym, kominustycznym rządem, a przed pracodawcami. W zakresie postulatów obrony pracowników po okresie transformacji poglądy i działanie Solidarności i wywodzących się z niej ugrupowań było zatem lewicowe.

Partie polityczne na polskiej scenie wywodzą się historycznie:

1. z nurtu postkomunistycznego (SLD, PSL), przy czym część obecnych działaczy nie ma nic wspólnego (choćby z uwagi na wiek) z komunistyczną przeszłoscią - będąc w istocie centro-lewicową partią proeuropejską reprezentującą ideały socjaldemokratyczne;
2. z nurtu postsolidarnościowego (PiS, poprzednio jako ZCHN i AWS, ROP, PO, PD), przy czym część z nich realizuje postulaty i program lewicowy, część program centro-prawicowy;
3. stanowią nowe twory polityczne, nie identyfikujące się z żadną z dwóch poprzednich kategorii (np. UPR); część z nich realizuje program lewicowy, część prawicowy.

Nurt 1 jest często utożsamiany z lewicą, nurt 2 z prawicą, choć z punktu widzenia definicji lewicy i prawicy oraz programów realizowanych przez poszczególne ugrupowania taka klasyfikacja jest nieprawdziwa i uważana za zbyt duże uproszczenie.

Prawicowe organizacje społeczne:

• Klub Zachowawczo-Monarchistyczny
• Stowarzyszenie Konserwatywno-Liberalne - KoLiber
• Młodzież Wszechpolska - MW
• Organizacja Monarchistów Polskich - OMP

Inne punkty widzenia

Libertarianie i konserwatywni liberałownie uważają, że do prawicy powinni być zaliczani wyłącznie wolnorynkowcy. Krytykują oni przypisywanie terminu prawica narodowcom, narodowym socjalistom i chadekom, ponieważ oznaczają dla nich formę socjalizmu. Za prawicowe uznają poglądy wywodzące się z liberalizmu. W Polsce ugrupowaniami, które reprezentują ten punkt widzenia są Unia Polityki Realnej, Platforma Janusza Korwin-Mikke i KoLiber. Uważają, że PiS (zbyt duże przywiązanie do socjalizmu), PO (zbyt małe przywiązanie do liberalizmu) i LPR (sprzeciw wobec prywatyzacji) to lewica. Ten punkt widzenia można poznać dokładnie z dokumentu Tożsamość prawicy uchwalonego w 1996 przez UPR.

Zupełnie inny punkt widzenia reprezentuje np. PiS i LPR, który uważa liberałów (głównie PO) za lewicę ze względu na zbyt małe przywiązanie do zasad katolickich i polityki prorodzinnej.

Zobacz też:

• centroprawica
• skrajna prawica
• monarchizm
• kapitalizm
• centrum
• lewica
• narodowcy
• partia polityczna
• polityka
• polskie partie polityczne
• scena polityczna

Linki zewnętrzne

• Prawica.net
• Prawy.pl