Tenor: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
+ Wikisłownik |
Pilot Pirx (dyskusja | edycje) uzupełnienie etymologii |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
Tenor jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym (patrz: [[śpiew|technika śpiewu]]). Zwykle obejmuje [[Skale instrumentów muzycznych|zakres]] od '''c''' do '''c'''<sup>2</sup>. |
Tenor jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym (patrz: [[śpiew|technika śpiewu]]). Zwykle obejmuje [[Skale instrumentów muzycznych|zakres]] od '''c''' do '''c'''<sup>2</sup>. |
||
Nazwa głosu pochodzi od |
Nazwa głosu pochodzi od [[włoski]]ego słowa „tenere” (podtrzymywać, z [[łac.]] ''tenere'' 'trzymać')<ref>[http://www.slownik-online.pl/kopalinski/B1C8A2FE6FBCC61F412565AF0000C9E3.php ''Słownik Wyrazów Obcych'']</ref><ref>{{cytuj książkę | tytuł = Słownik wyrazów obcych | autor = Elżbieta Sobol, Anna Stankiewicz | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1995 | strony = 1185 | isbn = 8301114878}}</ref>. Na początku rozwoju polifonii wokalnej, w muzyce średniowiecznej, tenor zawsze wykonywał partię [[cantus firmus]], podtrzymując głos wysoki (nazywany „cantus”, mniej więcej w skali [[sopran]]u), który wykonywał inną melodię. W dalszym rozwoju dodano trzeci głos, wyższy niż tenor, śpiewający melodię odnoszącą się do cantus firmus, niejako przeciw tenorowi (contratenor altus, czyli wysoki (=altus) głos śpiewający partię konkurującą z partią tenorową). Następnie dodano kolejny głos, niższy (contratenor bassus, czyli głos niski (=bassus) śpiewający partię również konkurującą z partią tenorową). W ten sposób stworzono podstawowy skład polifoniczny podobny do obecnie nam znanego: cantus, contratenor altus, tenor, contratenor bassus. Dla ułatwienia odrzucono potem słowa „contratenor”, tworząc nazewnictwo „cantus – altus – tenor – bassus” upodobnione do stosowanego w naszych czasach, znane już w renesansie i używane częściowo również w baroku<ref>{{cytuj książkę | autor = Józef M. Chomiński, Krystyna Wilkowska-Chomińska | tytuł = Historia muzyki polskiej. Tom 1 | wydawca = Polskie Wydawnictwo Muzyczne | data = 1995 | strony = 228 | isbn = 8322404638}}</ref>. |
||
Przed drugą połową XVII wieku tenory obsadzane były w partiach kojarzonych obecnie z innymi głosami. |
Przed drugą połową XVII wieku tenory obsadzane były w partiach kojarzonych obecnie z innymi głosami. |
||
Wersja z 20:38, 10 gru 2017
Tenor – jeden z czterech głównych rodzajów, klas głosu ludzkiego. Mianem tym określa się również osoby śpiewające tym głosem[1][2][3][4].
Tenor jest najwyższym głosem męskim osiągalnym rejestrem piersiowym (patrz: technika śpiewu). Zwykle obejmuje zakres od c do c2.
Nazwa głosu pochodzi od włoskiego słowa „tenere” (podtrzymywać, z łac. tenere 'trzymać')[5][6]. Na początku rozwoju polifonii wokalnej, w muzyce średniowiecznej, tenor zawsze wykonywał partię cantus firmus, podtrzymując głos wysoki (nazywany „cantus”, mniej więcej w skali sopranu), który wykonywał inną melodię. W dalszym rozwoju dodano trzeci głos, wyższy niż tenor, śpiewający melodię odnoszącą się do cantus firmus, niejako przeciw tenorowi (contratenor altus, czyli wysoki (=altus) głos śpiewający partię konkurującą z partią tenorową). Następnie dodano kolejny głos, niższy (contratenor bassus, czyli głos niski (=bassus) śpiewający partię również konkurującą z partią tenorową). W ten sposób stworzono podstawowy skład polifoniczny podobny do obecnie nam znanego: cantus, contratenor altus, tenor, contratenor bassus. Dla ułatwienia odrzucono potem słowa „contratenor”, tworząc nazewnictwo „cantus – altus – tenor – bassus” upodobnione do stosowanego w naszych czasach, znane już w renesansie i używane częściowo również w baroku[7].
Przed drugą połową XVII wieku tenory obsadzane były w partiach kojarzonych obecnie z innymi głosami.
Ze względu na to, że przez długi czas w historii kobietom nie wolno było śpiewać w kościele, w głosach wyższych (głównie w partii „cantus”) obsadzani byli albo mężczyźni śpiewający falsetem (obecnie zwani kontratenorami), albo chłopcy przed mutacją, posiadający głos zwany dyszkantem[8]. Wbrew obecnym skojarzeniom, w partii „altus” nie śpiewał zwykle głos kojarzony z obecnym żeńskim altem lub falsetowym kontratenorem, ale tenor śpiewający rejestrem piersiowym o wyjątkowo szerokiej skali[9]. Obecnie niektórzy wykonawcy muzyki dawnej, zwykle śpiewający partie tenorowe, często wykonują partie „altus” właśnie w ten sposób (np. Charles Daniels, Stephan van Dyck).
Wyróżniamy kilka rodzajów tenoru: tenor liryczny (np. Luciano Pavarotti, Wiesław Ochman), tenor dramatyczny (np. Mario Del Monaco, Layne Staley) często o ciemniej i metalicznej barwie oraz tenor spinto (np. Plácido Domingo).
Skala tenorowa sytuuje się więc pomiędzy skalą barytonu a męskiego altu (śpiewanego falsetem). Istnieje rozróżnienie skali tenorowej dla solistów, oscylującej między c a c2 do d2, a skali tenorowej dla tenorów chóralnych, których skala plasuję się od c do g1-a1[10].
Zobacz też
- ↑ S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna. Warszawa: S. Orgelbranda synów, 1903, s. 688. ISBN 1-278-16749-8.
- ↑ Oskar Kolberg, Julian Krzyżanowski, Józef Burszta: Dzieła wszystkie. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1975.
- ↑ S. Orgelbranda Encyklopedja Powszechna. Warszawa: S. Orgelbranda synów, 1903, s. 688. ISBN 1-278-16749-8.
- ↑ hasło tenor w Internetowej encyklopedii PWN. [dostęp 2013-07-06].
- ↑ Słownik Wyrazów Obcych
- ↑ Elżbieta Sobol, Anna Stankiewicz: Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 1185. ISBN 83-01-11487-8.
- ↑ Józef M. Chomiński, Krystyna Wilkowska-Chomińska: Historia muzyki polskiej. Tom 1. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1995, s. 228. ISBN 83-224-0463-8.
- ↑ Stanisław Krukowski: Problemy wykonawcze muzyki dawnej. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1991, s. 135.
- ↑ Andrzej Chodkowski: Encyklopedia muzyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 1128. ISBN 83-01-11390-1.
- ↑ Alojzy Suchanek: Powszechne kształcenie głosu jako problem pedagogiczny. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1989, s. 172.