Psina: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Poprawiam szablon cytowania |
m →Psina jako rzeka graniczna: poprawiono literówkę |
||
| Linia 33: | Linia 33: | ||
== Psina jako rzeka graniczna == |
== Psina jako rzeka graniczna == |
||
[[Plik:Polskie Morawy.png|mały|lewo|Rzeka Psina (kolor niebieski) a dawna północna granica diecezji ołomunieckiej (kolor czarny)]] |
[[Plik:Polskie Morawy.png|mały|lewo|Rzeka Psina (kolor niebieski) a dawna północna granica diecezji ołomunieckiej (kolor czarny)]] |
||
Psina stała się rzeką graniczną pomiędzy Polską a [[Morawy|Morawami]], być może już w ramach [[pokój kłodzki|pokoju kłodzkiego]] w 1137, ewentualnie pomiędzy [[księstwo raciborskie|księstwem raciborskim]] [[Mieszko I Plątonogi|Mieszka Plątonogiego]] |
Psina stała się rzeką graniczną pomiędzy Polską a [[Morawy|Morawami]], być może już w ramach [[pokój kłodzki|pokoju kłodzkiego]] w 1137, ewentualnie pomiędzy [[księstwo raciborskie|księstwem raciborskim]] [[Mieszko I Plątonogi|Mieszka Plątonogiego]] a Morawami po roku 1180 (około 1194)<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją [[Idzi Panic|Idziego Panica]]| wydawca = Starostwo Powiatowe| tom = II |tytuł tomu = Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528 roku)| miejsce = Cieszyn| rok = 2010| isbn = 978-83-926929-3-5|strony=42–43}}</ref>, przy czym wymiana ziem za mającą leżeć przy [[Opawa|Opawie]] krainę ''Primoravia'' musi być odrzucona, gdyż jedyna o niej wzmianka była błędem kronikarza<ref name="Boroń">{{cytuj pismo|imię=Piotr|nazwisko=Boroń|tytuł=Na przedpolu Bramy Morawskiej – obecność wpływów południowych na Górnym Śląsku i zachodnich krańcach Małopolski we wczesnym średniowieczu |url=http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Historia_Slavorum_Occidentis/Historia_Slavorum_Occidentis-r2012-t2(3)/Historia_Slavorum_Occidentis-r2012-t2(3)-s36-66/Historia_Slavorum_Occidentis-r2012-t2(3)-s36-66.pdf|data=2012|czasopismo=Historia Slavorum Occidentis |strony=36-66|wolumin=2 (3)}}</ref>. Początkowo lewy, północny brzeg, np. ze wzmiankowaną w 1223 roku miejscowością ''Lichan'' na obszarze późniejszego Baborowa, znajdowała się po stronie polskiej (raciborskiej). Utracił je książę [[Władysław opolski]] w 1253 po nieudanej wyprawie przeciw późniejszemu królowi czeskiemu [[Przemysł Ottokar II|Przemysłowi Ottokarowi II]]<ref>{{cytuj książkę |autor=Magdalena Janus, Iwona Kopaniecka, Monika Prześlakiewicz, Tomasz Duchnowski, Dagmara Duchnowska| tytuł = Analiza kulturowo-historyczna gminy Baborów| wydawca = Starostwo Powiatowe| miejsce = Baborów| rok = 2013|strony=8–10}}</ref>. Po tym wydarzeniu granica przebiegała wzdłuż Psiny jedynie w jej środkowym biegu, przede wszystkim pomiędzy [[Język morawski|morawskojęzyczną]] diecezją ołomuniecką a tutaj polskojęzyczną diecezją wrocławską<ref>Mapa ''Zasięg mowy polskie na Śląsku około połowy XVII wieku. Opracował Tadeusz Ładogórski'' w: Historia Śląska pod redakcją Karola Maleczyńskiego, Wrocław 1966, Tom 1, cz. 3.</ref><ref name="Kowalski">{{cytuj książkę|imię=Jan|nazwisko=Kowalski|tytuł=Morawianie (Morawcy) w Polsce |url=http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.hdl_11089_21291/c/0_6__115__131_Kowalski.pdf|data=2016|strony=115-131|tom=5}}</ref>. Granica polityczna straciła na znaczeniu po shołdowaniu królowi czeskiemu księstwa raciborskiego (1327), a jeszcze bardziej po połączeniu z [[księstwo opawskie|księstwem opawskim]] w 1337. Jego terytorium co najmniej od końca XV wieku uważano już za część [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]]. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 21:57, 15 lip 2019
 W Bieńkowicach | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| Rzeka | |
| Długość | 52,56 km |
| Źródło | |
| Miejsce | koło Gołuszowic |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Odra |
| Miejsce |
na południe od Raciborza |
| Wysokość |
182,6 m n.p.m.[1] |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie Polski  | |
Psina (Cyna[2][3], dawniej również Cynna[3]; niem. Zinna[3], śl.: Cina lub Cyna[potrzebny przypis], czes. Cina lub Pština[4][5][6]) – rzeka, lewy dopływ Odry[7] o długości 52,56 km[8].
Rzeka przepływa przez województwo opolskie i śląskie. Jej źródła znajdują się w okolicy Gołuszowic. Płynie przez Głubczyce, Baborów, Grobniki. Za miejscowością Bieńkowice wpływa do Odry. Jej prawymi dopływami są Troja i Biała Woda
W XIII wieku, na wysokości wsi Bieńkowice z Psiny przekopano sztuczny kanał Psinka, zasilający ówczesny Racibórz w wodę do celów gospodarczych. Kanał ten funkcjonował aż do roku 1969. Pomimo oficjalnej, hydrologicznej nazwy Psinka, kanał ten nazywano Cyną lub Psiną, co powodowało częste mylenie nazwy rzeki (Psina-Cyna).[potrzebny przypis]
Psina jako rzeka graniczna
Psina stała się rzeką graniczną pomiędzy Polską a Morawami, być może już w ramach pokoju kłodzkiego w 1137, ewentualnie pomiędzy księstwem raciborskim Mieszka Plątonogiego a Morawami po roku 1180 (około 1194)[9], przy czym wymiana ziem za mającą leżeć przy Opawie krainę Primoravia musi być odrzucona, gdyż jedyna o niej wzmianka była błędem kronikarza[10]. Początkowo lewy, północny brzeg, np. ze wzmiankowaną w 1223 roku miejscowością Lichan na obszarze późniejszego Baborowa, znajdowała się po stronie polskiej (raciborskiej). Utracił je książę Władysław opolski w 1253 po nieudanej wyprawie przeciw późniejszemu królowi czeskiemu Przemysłowi Ottokarowi II[11]. Po tym wydarzeniu granica przebiegała wzdłuż Psiny jedynie w jej środkowym biegu, przede wszystkim pomiędzy morawskojęzyczną diecezją ołomuniecką a tutaj polskojęzyczną diecezją wrocławską[12][13]. Granica polityczna straciła na znaczeniu po shołdowaniu królowi czeskiemu księstwa raciborskiego (1327), a jeszcze bardziej po połączeniu z księstwem opawskim w 1337. Jego terytorium co najmniej od końca XV wieku uważano już za część Górnego Śląska.
Przypisy
- ↑ Psina na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Geodeta Kraju. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Psina na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (wynik wyszukiwania), Główny Geodeta Kraju, za: Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej (gazeter) PPWK - Warszawa 1991; Mapa topograficzna w skali 1:10 000; Protokół z posiedzenia KNMiOF w dniach 8–9 listopada 2004; Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r., M.P. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ a b c Cyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 723.
- ↑ Full text of "Dějiny markrabstvi Moravského" [online], www.archive.org [dostęp 2018-05-07] (ang.).
- ↑ http://www.senat.cz/zajimavosti/tisky/1vo/tisky/T0686_00.htm
- ↑ Slezsko [online], www.nalucine.cz [dostęp 2018-05-07].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. s. 226. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Psina na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją Idziego Panica. T. II: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528 roku). Cieszyn: Starostwo Powiatowe, 2010, s. 42–43. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Piotr Boroń. Na przedpolu Bramy Morawskiej – obecność wpływów południowych na Górnym Śląsku i zachodnich krańcach Małopolski we wczesnym średniowieczu. „Historia Slavorum Occidentis”. 2 (3), s. 36-66, 2012.
- ↑ Magdalena Janus, Iwona Kopaniecka, Monika Prześlakiewicz, Tomasz Duchnowski, Dagmara Duchnowska: Analiza kulturowo-historyczna gminy Baborów. Baborów: Starostwo Powiatowe, 2013, s. 8–10.
- ↑ Mapa Zasięg mowy polskie na Śląsku około połowy XVII wieku. Opracował Tadeusz Ładogórski w: Historia Śląska pod redakcją Karola Maleczyńskiego, Wrocław 1966, Tom 1, cz. 3.
- ↑ Jan Kowalski: Morawianie (Morawcy) w Polsce. T. 5. 2016, s. 115-131.