Tabun: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Zmieniam użycie Szablon:PubChem |
uzupełnienie |
||
Linia 71: | Linia 71: | ||
'''Tabun''' – nazwa handlowa ''dimetyloamidocyjanidofosforanu etylu'', [[związki fosforoorganiczne|fosforoorganicznego związku chemicznego]] stosowanego głównie jako [[bojowy środek trujący]] z grupy paralityczno-drgawkowych z [[związki szeregu G|szeregu G]]. Zgodnie z rezolucją [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] nr 687 został zaklasyfikowany jako [[broń masowego rażenia]]. Jego produkcja jest pod ścisłą kontrolą, a składowanie zakazane w myśl [[Konwencja o zakazie broni chemicznej|Konwencji o zakazie broni chemicznej]]. |
'''Tabun''' – nazwa handlowa ''dimetyloamidocyjanidofosforanu etylu'', [[związki fosforoorganiczne|fosforoorganicznego związku chemicznego]] stosowanego głównie jako [[bojowy środek trujący]] z grupy paralityczno-drgawkowych z [[związki szeregu G|szeregu G]]. Zgodnie z rezolucją [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] nr 687 został zaklasyfikowany jako [[broń masowego rażenia]]. Jego produkcja jest pod ścisłą kontrolą, a składowanie zakazane w myśl [[Konwencja o zakazie broni chemicznej|Konwencji o zakazie broni chemicznej]]. |
||
Tabun znany jest także jako gelan, trylon-83 oraz GA. Oznaczenie GA było stosowane przez Niemców w czasie II wojny światowej. G było [[skrótowiec|skrótowcem]] grupy środków paralityczno-drgawkowych, do których zaliczano, między innymi, [[sarin]] (GB), [[soman]] (GD) i [[cyklosarin]] (GF). Wspólną cechą wszystkich bojowych środków trujących z grupy G jest ich brązowa barwa oraz to, że są one w temperaturze pokojowej łatwo [[Lotność (ciecz)|lotnymi cieczami]]. |
Tabun znany jest także jako gelan, trylon-83 oraz GA. Oznaczenie GA było stosowane przez Niemców w czasie II wojny światowej. G było [[skrótowiec|skrótowcem]] grupy środków paralityczno-drgawkowych, do których zaliczano, między innymi, [[sarin]] (GB), [[soman]] (GD), [[etylosarin]] (GE) i [[cyklosarin]] (GF). Wspólną cechą wszystkich bojowych środków trujących z grupy G jest ich brązowa barwa oraz to, że są one w temperaturze pokojowej łatwo [[Lotność (ciecz)|lotnymi cieczami]]. |
||
Tabun po rozproszeniu go w formie [[aerozol]]u w powietrzu, na przykład z samolotu, opada szybko na dół, a powstające opary „ścielą się”, zalegając w zagłębieniach w ziemi. Wdychany poraża szybko [[układ nerwowy]] człowieka, co objawia się najpierw gwałtownymi drgawkami całego ciała i prowadzić może do zgonu. [[Stężenie śmiertelne]] (LC50) wynosi dla ludzi 150 mg/m³. [[Odtrutka]]mi są szybko podane [[atropina]], [[diazepam]] i [[oksymy]] ([[pralidoksym]], [[obidoksym]], [[azoksym]]). |
Tabun po rozproszeniu go w formie [[aerozol]]u w powietrzu, na przykład z samolotu, opada szybko na dół, a powstające opary „ścielą się”, zalegając w zagłębieniach w ziemi. Wdychany poraża szybko [[układ nerwowy]] człowieka, co objawia się najpierw gwałtownymi drgawkami całego ciała i prowadzić może do zgonu. [[Stężenie śmiertelne]] (LC50) wynosi dla ludzi 150 mg/m³. [[Odtrutka]]mi są szybko podane [[atropina]], [[diazepam]] i [[oksymy]] ([[pralidoksym]], [[obidoksym]], [[azoksym]]). |
Wersja z 18:06, 16 cze 2020
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
C5H11N2O2P | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Inne wzory |
O=P(CN)(N(CH3)2)(OC2H5) | ||||||||||||||||||||
Masa molowa |
162,13 g/mol | ||||||||||||||||||||
Wygląd | |||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
Tabun – nazwa handlowa dimetyloamidocyjanidofosforanu etylu, fosforoorganicznego związku chemicznego stosowanego głównie jako bojowy środek trujący z grupy paralityczno-drgawkowych z szeregu G. Zgodnie z rezolucją ONZ nr 687 został zaklasyfikowany jako broń masowego rażenia. Jego produkcja jest pod ścisłą kontrolą, a składowanie zakazane w myśl Konwencji o zakazie broni chemicznej.
Tabun znany jest także jako gelan, trylon-83 oraz GA. Oznaczenie GA było stosowane przez Niemców w czasie II wojny światowej. G było skrótowcem grupy środków paralityczno-drgawkowych, do których zaliczano, między innymi, sarin (GB), soman (GD), etylosarin (GE) i cyklosarin (GF). Wspólną cechą wszystkich bojowych środków trujących z grupy G jest ich brązowa barwa oraz to, że są one w temperaturze pokojowej łatwo lotnymi cieczami.
Tabun po rozproszeniu go w formie aerozolu w powietrzu, na przykład z samolotu, opada szybko na dół, a powstające opary „ścielą się”, zalegając w zagłębieniach w ziemi. Wdychany poraża szybko układ nerwowy człowieka, co objawia się najpierw gwałtownymi drgawkami całego ciała i prowadzić może do zgonu. Stężenie śmiertelne (LC50) wynosi dla ludzi 150 mg/m³. Odtrutkami są szybko podane atropina, diazepam i oksymy (pralidoksym, obidoksym, azoksym).
Historia i otrzymywanie
Ta sekcja od 2014-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Tabun został otrzymany przypadkowo w 1936 roku przez niemieckiego chemika Gerharda Schradera, pracującego w firmie Bayer w Elberfeld nad zastosowaniem organicznych fosfin jako herbicydów i pestycydów. W czasie II wojny światowej Niemcy produkowali tabun w zakładach w Brzegu Dolnym, które były formalnie własnością Anorgana GmbH. Fabryka rozpoczęła produkcję na pełną skalę w 1942 roku. Po wyprodukowaniu około 12 tysięcy ton tabunu została ona przechwycona przez nacierającą Armię Czerwoną. Po wojnie instalacje do produkcji tabunu zostały zarekwirowane i przewiezione w nieznane miejsce w ZSRR.
Produkcja bojowych środków trujących z serii G (paralityczno-drgawkowych) została formalnie zabroniona na mocy umowy między ZSRR, Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią. Powojenne niemieckie zapasy tabunu zostały komisyjnie zatopione w Atlantyku. Tabun jest najprostszym i najłatwiejszym w produkcji bojowym środkiem trującym z grupy G i dlatego kraje, które decydują się na rozpoczęcie tajnych programów tworzenia broni chemicznej, zazwyczaj zaczynają właśnie od niego.
Podejrzewa się, że tabun był stosowany w czasie wojny iracko-irańskiej.
Przypisy
- ↑ a b Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 397, ISBN 83-7183-240-0 .
- ↑ a b D. Hank Ellison , Handbook of Chemical and Biological Warfare Agents, wyd. 2, Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 19, ISBN 978-0-8493-1434-6 (ang.).
- ↑ Tabun, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 490089 (niem. • ang.).