Przejdź do zawartości

Stanisława Perzanowska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisława Perzanowska
Data i miejsce urodzenia

2 lipca 1898
Warszawa

Data i miejsce śmierci

24 maja 1982
Warszawa

Zawód

aktorka, reżyser teatralny, pedagog

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)

Stanisława Perzanowska, właśc. Stanisława Perzanowska-Chmielewska (ur. 2 lipca 1898 w Warszawie, zm. 24 maja 1982 tamże) – polska aktorka, reżyser teatralny i pedagog[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Córka Wincentego. Około 1914 była słuchaczką Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie, następnie naukę zawodu aktorskiego kontynuowała w Warszawskiej Szkole Dramatycznej (1918–1919). Na scenie teatralnej zadebiutowała w teatrze Reduta tuż po ukończeniu Warszawskiej Szkoły Dramatycznej i do wybuchu wojny grała i reżyserowała w teatrach krakowskich, warszawskich i wileńskich, m.in. w Teatrze Ateneum i Teatrze Polskim w Wilnie[1].

W czasie II wojny światowej występowała i reżyserowała najpierw w Polskim Teatrze Dramatycznym w Wilnie (1939–1941), a następnie w teatrach jawnych Warszawy i Krakowa[1]. W Warszawie działała także jako reżyserka teatralna, pracując m.in. w jawnym teatrze Komedia oraz w teatrze Małych Form „Miniatury”. Prowadziła też kabaret w „Ziemiańskiej”[2].

Stanisława Perzanowska i rzeźbiarz Ludwik Puget (1938).
Grób Stanisławy Perzanowskiej na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie

Po wojnie przez 3 lata nie mogła występować na stołecznych scenach w wyniku zarzutów dotyczących pracy w jawnych teatrach w okresie okupacji niemieckiej[3].

Występowała i reżyserowała w Teatrze Śląskim w Katowicach (1945–1946), Teatrze Syrena w Łodzi (1946–1947), Teatrze Nowym w Warszawie (1947–1949), Teatrze Placówka (1948), Teatrze Narodowym w Warszawie (1949–1957) i Teatrze Współczesnym w Warszawie (1955–1968[4])[1].

Wśród wielu ról teatralnych zagrała m.in. Ulitę w Lesie Aleksandra Ostrowskiego, Walentową w Karykaturach Jana Kisielewskiego, panią Pernele w reżyserowanym przez siebie Świętoszku Moliera, panią Desmermortes w Zaproszeniu do zamku Jeana Anouilha czy Anfisę w Trzech siostrach Antona Czechowa.

Od 1950 występowała w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Radiosłuchaczom zapadła w pamięci jako Helena Matysiakowa w radiowej powieści Matysiakowie. Za kreację aktorską w tej powieści radiowej otrzymała (pośmiertnie) Nagrodę Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i TV I stopnia (1982). W swojej karierze wystąpiła także w kilku filmach, przed kamerą debiutowała jeszcze przed II wojną światową. Do 1968 roku była wykładowcą warszawskiej PWST[1].

Jej mężem był aktor Zygmunt Chmielewski[3].

Zmarła w Warszawie, pochowana 28 maja 1982 na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 37B-5-28)[5].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Źródło[1].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
  • Jej nazwisko widnieje na tablicy upamiętniającej artystów zasłużonych dla kultury polskiej, umieszczonej w 2020 roku na budynku przy ul. Odolańskiej 20 w Warszawie, w którym mieszkała[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f Stanisława Perzanowska w bazie filmpolski.pl
  2. Monika Żeromska, Wspomnień ciąg dalszy; wyd. „Czytelnik”, Warszawa 1994, s. 79, 81.
  3. a b c Niezwykli mieszkańcy mokotowskiego domu. [w:] Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy [on-line]. 3 grudnia 2020. [dostęp 2023-01-30].
  4. Archiwum teatru Współczesnego w Warszawie.
  5. Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 2024-01-03].
  6. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  7. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Chmielewska Stanisława.
  8. Stolica : warszawski tygodnik ilustrowany. R. 18, 1963 nr 4 (27 I), Warszawa, 1963, s. 18 [dostęp 2020-09-12].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]