Stary Cmentarz w Ostrowie Wielkopolskim
51°38′41″N 17°48′55″E/51,644722 17,815278 nr rej. 492/A z 12.03.1987
| |
 Jedna z rzeźb nagrobnych ze starego cmentarza w Ostrowie Wlkp | |
| Nazwa pełna |
Stary cmentarz rzymskokatolicki pod wezwaniem Św. Stanisława Biskupa |
|---|---|
| Państwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
między: ul. Wrocławską, ul. Fryderyka Chopina a ul. Wysocką |
| Typ cmentarza |
Wyznaniowy |
| Wyznanie |
Kościół rzymskokatolicki |
| Stan cmentarza |
Czynny |
| Powierzchnia cmentarza |
1,256 ha |
| Data otwarcia |
1779 |
| Zarządca |
Miejski Zakład Zieleni w Ostrowie Wielkopolskim |
Położenie na mapie Ostrowa Wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrowskiego  | |
| 51°38′41″N 17°48′55″E/51,644722 17,815278
| |
| Strona internetowa | |
Stary Cmentarz w Ostrowie Wielkopolskim – jeden z najstarszych czynnych cmentarzy katolickich w Polsce (starszy od Cmentarza Rakowickiego w Krakowie i warszawskich Powązek).
Stary Cmentarz
[edytuj | edytuj kod]Założony został w 1782 r. i był jedną z pierwszych w Polsce nekropolii położonych z dala od kościoła, poza obrębem miasta (dotychczas takie miejsce pochówku było uznawane za niegodne). W początkowym okresie działania nie stawiano żadnych trwałych postumentów. Najstarszy z zachowanych nagrobków pochodzi z 1842 r. W 1832 r. zaczęto stawiać murowane ogrodzenie cmentarza. Otoczono go też wówczas głębokim na 2 metry rowem, który zasypano pod koniec XIX w., gdy potrzebowano miejsca dla samobójców.
W latach zaborów Cmentarz był jedynym legalnym miejscem polskich manifestacji patriotycznych. Wynikało to ze zwyczajowego poszanowania przez zaborcę prawa czyniącego z nekropolii miejsca azylu (odróżnienie sacrum od profanum).
Stary Cmentarz próbowano zlikwidować kilkakrotnie, między innymi w 1820 r. (Prusacy), w latach II wojny światowej, oraz w 1962 r. (komuniści). Ta ostatnia decyzja o likwidacji została formalnie anulowana dopiero w 1982 r.
W latach 1989–1990 zabezpieczono bramy, część murów i nagrobków oraz kapliczek. Od połowy lat 90. działa Towarzystwo, które gromadzi fundusze na renowację zabytkowych grobowców, m.in. podczas corocznych kwest w Zaduszki.
Wśród nagrobków można znaleźć formy klasyczne, neoromantyczne, secesyjne, kubiczne. Dominantę w południowo-zachodniej części stanowi największy, klasycystyczny, grobowiec rodziny Idźkowskich. Pomniki nagrobne były niejednokrotnie wykonywane przez cenionych wielkopolskich rzeźbiarzy. Jeden z nich – Pielgrzym, dłuta Władysława Marcinkowskiego – znajduje się obecnie w krużganku ostrowskiej konkatedry.
Z około 2800 pochowanych tu od początku istnienia cmentarza udało się zidentyfikować dotychczas ok. 1250. Spoczywają tu postacie ważne dla historii nie tylko Ostrowa, ale i Wielkopolski:
- Hubert Beckhaus - latynista, germanista, dyrektor Królewskiego Gimnazjum w Ostrowie, nauczyciel Wyższej Szkoły Żeńskiej w Ostrowie
- Gustaw Bojanowski – pisarz, opisał pobyt w Wielkopolsce Chopina i Mickiewicza
- Maria Bojarska – przełożona Gimnazjum i Liceum im. Emilii Sczanieckiej, koordynowała działania tajnej oświaty w Ostrowie i południowej Wielkopolsce podczas II wojny światowej
- Antoni Bronikowski – hellenista, nauczyciel w Królewskim Gimnazjum
- Wincenty Broniwój-Orliński – prawnik, działacz emigracyjny, mecenas kultury
- Antoni Chiżyński – poseł na sejm pruski
- Anastazy Cywiński – poeta, nauczyciel w Królewskim Gimnazjum
- Wincenty Głębocki – ksiądz, prefekt w Królewskim Gimnazjum i Wyższej Szkole Żeńskiej
- Jan Kompałła – ksiądz, proboszcz ostrowski, działacz społeczny, inicjator budowy Królewskiego Katolickiego Gimnazjum Męskiego
- Marian Kostrzewski – działacz społeczny i kulturalny, nauczyciel, instruktor harcerski
- Witold Leitgeber - księgarz, wydawca, pisarz
- Ferdynand Marten - przyrodnik, matematyk, nauczyciel w Królewskim Gimnazjum
- Władysław Skowroński - plastyk, nauczyciel w ostrowskich szkołach,
- Augustyn Szamarzewski – ksiądz, działacz społeczny, patron polskich spółek zarobkowych, proboszcz ostrowski, prefekt Wyższej Szkoły Żeńskiej w Ostrowie
- Władysław Witkowski - lekarz, działacz społeczny
- powstańcy z lat 1831, 1848, 1863
- Michał Moczyński — pierwszy dyrektor szpitala w Ostrowie Wielkopolskim, znany również jako patriota i społecznik[1]
- Rodzina Furmanków, która prowadziła zakład fotograficzny w Ostrowie, ukazując architekturę, pejzaże i życie mieszkańców Ostrowa[1]
- Wawrzyniec Colomb — prawnik oraz skarbnik Towarzystwa Pomocy Naukowej w powiecie odolanowskim, był również dobroczyńcą młodzieży gimnazjalnej[1]
Monograficzną pracą o Starym Cmentarzu jest ilustrowana zdjęciami autora, publikacja Stary cmentarz w Ostrowie Wielkopolskim (Marian Kostrzewski Ostrów Wlkp. 1982 r., wyd. O.T.K.).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Stary Cmentarz z 1784 roku, Plac Bankowy - umostrow.pl [online], umostrow.pl [dostęp 2022-04-07].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ostrów Wielkopolski - dzieje miasta i regionu, praca zbiorowa, Poznań 1990
- Marek Olejniczak, Bedeker ostrowski, Ostrów Wielkopolski 2004
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- o Starym Cmentarzu. mzz.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-04)].
- Cmentarze Komunalne w Czernichowie. polcme.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-09)].