Stefan Tytus Dąbrowski
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Profesor nauk chemicznych | |
Specjalność: fizjologia, nauki żywienia i chemia fizjologiczna | |
Alma Mater | |
Profesura |
1910 |
Nauczyciel akademicki | |
uczelnia | |
Okres zatrudn. |
od 1919 do 1946 |
Rektor | |
Uczelnia | |
Okres spraw. |
1945–1946 |
Poprzednik | |
Następca |
Stefan Tytus Zygmunt Dąbrowski herbu Radwan (ur. 31 stycznia 1877 w Warszawie, zm. 23 marca 1947 w Poznaniu[1]) – polski lekarz, biochemik i polityk narodowy. Wiceminister spraw zagranicznych II RP (1920-1921). Poseł na Sejm II RP (1922-1935). Rektor Uniwersytetu Poznańskiego (1945-1946).
Życiorys
Urodził się 31 stycznia 1877 w Warszawie w rodzinie artysty malarza Stefana Dąbrowskiego herbu Radwan (1849-1909) i Hortensji Marii Lombard (1850-1929)[1].
Od młodości brał udział w ruchu wszechpolskim, w czasie wojny jako lekarz wojskowy przeprowadzał studia nad stopniowym wyczerpywaniem się rekruta w państwach centralnych, o których wynikach zawiadamiał sekretnie koalicję, przeciwdziałał w Królestwie dostarczeniu armii Niemcom.
Kariera naukowa
W latach 1910-1913 był profesorem fizjologii i nauki żywienia Akademii Rolniczej w Dublanach, później (1913-1919) profesor chemii i fizjologii żywienia Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie i profesor chemii fizjologicznej Uniwersytetu Poznańskiego (1919-1946). W latach 1937-1939 był dziekanem Wydziału Lekarskiego UP.
W roku 1939 został wybrany rektorem Uniwersytetu Poznańskiego, jednak z powodu wybuchu wojny nie zdołał rozpocząć kadencji w terminie. Po powrocie do Poznania 18 marca 1945 włączył się w pracę Tymczasowej Komisji Administracyjnej, której zadaniem było wznowienie działalności uniwersytetu. 28 marca 1945 podjął obowiązki rektora. W maju rozpoczął starania o uzyskanie dla uniwersytetu gmachu Zamku Cesarskiego (przed wojną Collegium Maius UP). 1 maja udzielono mu urlopu z przyczyn politycznych (za udostępnienie auli młodzieży katolickiej). Oficjalnie jako rektor pożegnał się ze studentami 16 grudnia 1946, podczas inauguracji roku akademickiego 1946/47.
Autor prawa na temat wymiany jonowej pomiędzy erytrocytami a osoczem krwi jakie zachodzą w krwi tętniczej, jak również w krwi żylnej[2].
Należał do wielu towarzystw i instytucji naukowych.. Od roku 1928 członek Polskiej Akademii Umiejętności.
Od czerwca 1920 r. był członkiem rzeczywistym Akademii Nauk Lekarskich w Warszawie; od czerwca 1928 r. członkiem korespondentem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, a od marca 1930 r. członkiem czynnym Wydziału Lekarskiego PAU w Krakowie. Od grudnia 1930 r. członek korespondent Wydziałułu IV (nauki biologiczne) TNW.
Jako chemik był uczniem i współpracownikiem Bądzyńskiego we Lwowie i pracował nad urochromem i kwasami oksyproteinowymi w moczu.
Kariera polityczna
W latach 1895-1900 był członkiem zarządu Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Od 1905 roku był członkiem Ligi Narodowej[3]. W czasie wojny i tuż po jej zakończeniu (1918–1919) brał udział w organizowaniu obrony w Małopolsce. Pełnił urząd wiceministra spraw zagranicznych (1920-1921). Od 1922 do 1935 był posłem na Sejm oraz członkiem komisji sejmowych: zdrowia, spraw zagranicznych i wojska (1922-1927).
Napisał: „Walka o rekruta polskiego pod okupacją” (1922), „Zagadnienie obrony narodowej w wojnie nowoczesnej” i in.
Śmierć
Zachorował w lutym 1947. Z Puszczykowa przewieziony został do swojego służbowego rektorskiego mieszkania w kamienicy przy ul. Słowackiego nr 29. Zmarł na serce i niewydolność płuc o godz. 3. nad ranem 23 marca 1947.
26 marca 1947 odbył się pogrzeb prof. Stefana T. Dąbrowskiego, w którym uczestniczyły tłumy pracowników, studentów uniwersytetu i Szkoły Handlowej, przedstawicieli organizacji społecznych i mieszkańców Poznania. Pochowany został na „cmentarzu leśnym" w Puszczykowie, w swojej - jak mówił - „ukochanej Puszczy".
Rodzina
Był ojcem Jadwigi (1931-2015) - romanistki, poetki i działaczki polonijnej.
Przypisy
- ↑ a b Stefan Tytus Zygmunt Dąbrowski h. Radwan w Wielkiej Genealogii Minakowskiego [dostęp z dnia: 2016-09-26]
- ↑ Nauki Biologiczne.
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 572.
Bibliografia
- Andrzej Śródka, Uczeni polscy XIX–XX stulecia, tom I: A–G, Warszawa 1994, s. 346–348 (z fotografią)
- A. Gąsiorowski, J. Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 140-141. ISBN 83-01-02722-3.
- Stefan T. Dąbrowski
Linki zewnętrzne
- J. Malinowski, Stefan Dąbrowski (1877-1947). Biografia polityczna, Wydawnictwo Rys, Poznań 2014, ISBN 978-83-63664-64-0.
- Poczet Rektorów UAM: Stefan Tytus Dąbrowski
- Stefan Dąbrowski na cyryl.poznan.pl
- Publikacje Stefana Dąbrowskiego w serwisie Polona
- Członkowie Ligi Narodowej
- Członkowie Polskiej Akademii Umiejętności
- Członkowie Towarzystwa Naukowego Warszawskiego
- Dąbrowscy herbu Radwan
- Polscy biochemicy
- Polscy lekarze
- Posłowie na Sejm I kadencji (1922–1927)
- Posłowie na Sejm II kadencji (1928–1930)
- Posłowie na Sejm III kadencji (1930–1935)
- Rektorzy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Wykładowcy Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie
- Wykładowcy Akademii Rolniczej w Dublanach
- Wykładowcy Wydziałów Lekarskiego i Farmaceutycznego Uniwersytetu Poznańskiego
- Wykładowcy Wydziału Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Pochowani na cmentarzu rzymskokatolickim w Puszczykowie
- Urodzeni w 1877
- Zmarli w 1947