Chankendi

Chankendi
Xankəndi
Stepanakert
Państwo	Azerbejdżan
Prawa miejskie	1923
Zarządzający	Sərdar Səfərov
Powierzchnia	25,6 km²
Wysokość	813 m n.p.m.
Populacja (2024); • liczba ludności	; ok. 20 lub 98
Nr kierunkowy	+994 26
	Położenie na mapie Azerbejdżanu Chankendi
	39°48′55″N 46°45′07″E/39,815278 46,751944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Chankendi^[4] (azer. Xankəndi, orm. Խանքենդի, dawniej Stepanakert, orm. Ստեփանակերտ) – wyludnione miasto^[3] w Azerbejdżanie, w regionie Górski Karabach położone u podnóża Masywu Karabaskiego^[5].

W latach 1923–1991 stolica Nagorno-Karabachskiego Obwodu Autonomicznego, z kolei po upadku ZSRR w latach 1991–2023, największe miasto i stolica nieuznawanej międzynarodowo Republiki Górskiego Karabachu^[5]. Po ucieczce ludności ormiańskiej i wkroczeniu wojsk azerskich w październiku 2023 miasto niemal całkowicie się wyludniło^[3] – według danych rządu azerskiego na pozostanie w nim zdecydowało się 98 dotychczasowych mieszkańców^[3], a szacunki Czerwonego Krzyża mówią o jedynie 20 osobach^[3].

Historia

Miasto początkowo nosiło ormiańską nazwę Wararakn (orm. Վարարակն), zaś od końca XVIII w. używana była także nazwa azerska Chankendi. W 1847 władze rosyjskie (od 1822 w granicach Rosji) ustaliły dla niej nazwę Ханкенды (Chankiendy). W 1923, w czasach ZSRR, nazwę miasta zmieniono na Степанакерт (Stiepanakiert) na cześć ormiańskiego działacza partii bolszewickiej Stepana Szaumiana. W 1991 roku władze ówczesnej Azerbejdżańskiej SRR przywróciły miastu nazwę Xankəndi (Ханкəнди w ówcześnie stosowanym zapisie, orm. Խանքենդի), jednak tej zmiany nie uznały władze Górskiego Karabachu, sprawujące faktycznie kontrolę nad miastem, stosujące nazwę ormiańską Ստեփանակերտ (Stepanakert)^[6].

Podczas wojny o Górski Karabach w latach 90. miasto było ostrzeliwane i bombardowane, głównie ze strony znajdującego się w rękach Azerów miasta Şuşa. Mimo tego przez całą wojnę w mieście działało wiele instytucji, np. szkoła średnia^[5].

Od połowy października 2023 miasto pozostaje pod kontrolą Azerbejdżanu, co 16 października 2023 zostało przypieczętowane uroczystym przemarszem wojsk przez główną ulicę opuszczonego miasta oraz triumfatorskim przemówieniem wraz z wciągnięciem na maszt azerskiej flagi przez przezydenta kraju, İlhama Əliyeva^[7].