Przejdź do zawartości

Stołuń

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stołuń
wieś
Ilustracja
Kamienny dom mieszkalny, fotografia z początku lat 70. XX wieku
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

międzyrzecki

Gmina

Pszczew

Strefa numeracyjna

95

Kod pocztowy

66-330[2]

Tablice rejestracyjne

FMI

SIMC

0186157

Położenie na mapie gminy Pszczew
Mapa konturowa gminy Pszczew, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Stołuń”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Stołuń”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Stołuń”
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego
Mapa konturowa powiatu międzyrzeckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Stołuń”
Ziemia52°30′30″N 15°41′54″E/52,508333 15,698333[1]

Stołuńwieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Pszczew.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XV wieku. W 1424 wymienione zostało w dokumentach odmiejscowe nazwisko - "Stholunsky", w 1424 nazwa "Stolun", 1469 "Stolwn", 1475 "Stolyn", 1563 "Stholun", 1564 "Stołun", 1944 "Schönfelde"[3].

Po raz pierwszy wieś została odnotowana w 1424 w dokumentach sprawy sądowej, w której świadkiem był mieszkaniec miejscowości, prawdopodobnie kmieć, Mikołaj Stołuński. Spór w sądzie toczyli Wilam z Brzeźna koło Międzychodu z Wojciechem kmieciem z Góry, który był sołtysem Sędzin koło Buku. W XV wieku wieś wymieniona została również w dokumencie sprzedaży sołectwa. W 1428 biskup poznański Stanisław Ciołek sprzedał sołectwo wieśniakowi (łac. "laicus") Maciejowi z Żółwina koło Międzyrzecza w celu lokowania wsi na prawie magdeburskim. Według umowy sołtys otrzymał wolne dwa łany o szerokości 6 prętów z prawem osadzenia zagrodników, jezioro koło własnego gospodarstwa oraz strugę płynącą z jeziora Czarne do jeziora Lubiekowo wraz z łąką i ostrowem nad jeziorem Białym, oraz jezioro zwane Zapłotne. Sołtys miał także prawo do 1/3 opłat sądowych, trzymania trzody i owiec, a także obowiązek służby biskupowi poznańskiemu lub tenutariuszowi pszczyńskiemu na koniu o wartości 2 grzywien. Dokument dodaje, że w wypadku gdy sołtys poniósłby szkody ze strony biskupa lub tenutariusza, nie miał mścić się przez podkładanie ognia, tylko udać się do sądu biskupiego, który zasądzi ewentualne odszkodowanie, w przeciwnym razie utraci sołectwo[3].

Wieś należała do klucza pszczewskiego biskupów poznańskich. W 1469 miejscowość należała do powiatu poznańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1475 Stołuń odnotowany został w rejestrach zaległości podatkowych. W 1508 wieś przynależała do parafii Pszczew. Odnotowano wówczas pobór od 18 półłanków, od karczmy w wysokości 6 groszy. W 1509 miał miejsce pobór od 18 półłanków, od jednego łana sołysiego, po trzy grosze od dwóch karczm. W 1510 pobór od 17 półłanków, od jednego łana należącego do sołtysa. W 1563 pobór od 10 łanów, karczmy dorocznej oraz od czterech komorników i kowala[4][3].

W 1580 była wsią duchowną Stołun (Stolwy), własnością biskupa poznańskiego, i położona była w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Odnotowano wówczas pobór ze wsi od 8,5 łana, od 8 zagrodników po 6 groszy, od 3 zagrodników po 4 grosze, od 6 komorników, jednego kowala, od 2 półłanków karczmarskich oraz od jednego łana sołtysiego[3][4][5].

W okolicach wsi archeolodzy znaleźli fragment naczynia smolarskiego, które uznano za ślad po historycznej produkcji smolarskiej. Znalezisko nie zostało datowane więc nie jest znany czas tej działalności gospodarczej[3].

Po II rozbiorze Polski Stołuń znalazł się w zaborze pruskim. W XIX wieku miejscowość odnotowana została przez Słownik geograficzny Królestwa Polskiego pod nazwą "Stołuń", a także pod zgermanizowaną, urzędową nazwą "Stalun". Wieś przynależała do okręgu pocztowego i parafii w Pszczewie. Znajdowało się w niej 69 dymów czyli domów zamieszkanych przez 566 mieszkańców w tym 517 było wyznania katolickiego, a 39 protestanckiego. Wieś liczyła w sumie 2013 hektarów w tym 1254 ziem uprawnych, 60 łąk, 410 lasu[4].

Przed II wojną światową Stołuń należał do miejscowości powiatu międzyrzeckiego z polską większością. Pomimo tego, traktat wersalski pozostawił Stołuń w granicach Niemiec. W Stołuniu urodził się polski zapaśnik Leon Stanisław Pinecki.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131497
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1226 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. a b c d e Gąsiorowski 2001 ↓.
  4. a b c Sulimierski 1890 ↓.
  5. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 27.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]