Stróża (województwo lubelskie)

Stróża
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	kraśnicki
Gmina	Kraśnik
Liczba ludności (2007)	753
Strefa numeracyjna	(+48) 81
Kod pocztowy	23-206
Tablice rejestracyjne	LKR
SIMC	0383998
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kraśnik Stróża
Położenie na mapie powiatu kraśnickiego Stróża
Położenie na mapie województwa lubelskiego Stróża
Położenie na mapie Polski Stróża
50°54′19,7″N 22°16′17,1″E

Stróża – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie kraśnickim, w gminie Kraśnik.

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego. Za Królestwa Polskiego istniała gmina Stróża. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie lubelskim.

Historia

Pierwsze wzmianki o parafii w Stróży pojawiają się w rejestrach parafii archidiakonatu lubelskiego w 1325 roku. Kościół w Stróży miał zapewne charakter obronny, a osada pełniła funkcje strażnicze. Cechy te zawarte są w nazwie osady i usytuowaniu w pobliżu szlaków handlowych od Zawichostu do Lublina i Grodów Czerwieńskich. W rachunkach świętopietrza i dziesięciny papieskiej parafia w Stróży występuje w latach 1325-13742. Następne wzmianki o Stróży to rok 1377, w którym to król Ludwik Węgierski nadaje miasto królewskie Kraśnik z przyległymi wsiami, między innymi Stróżą dwóm braciom Iwanowi i Dymitrowi z Goraja. W 1403 r. wzmiankowany jest kościół parafialny św. Pawła w Kraśniku, który zapewne przejął parafię w Stróży, ponieważ nie odnajdujemy już wzmianek o tej parafii. W 1405 r. poprzez małżeństwo córki Dymitra Anny z Andrzejem Tęczyńskim dobra te przechodzą na własność rodu Tęczyńskich i pozostają w ich posiadaniu do poł. XVI w. Po Tęczyńskich właścicielami Kraśnika i Stróży byli Słuccy, Radziwiłłowie i Ossolińscy, a w 1604 r. dobra kraśnickie przeszły na własność Jana Zamoyskiego, hetmana wielkiego koronnego, który włączył je do kompleksu Ordynacji Zamoyskiej. W Stróży powstał dwór i folwark Ordynacji Zamoyskiej, jeden z najlepiej prosperujących i często odwiedzany przez kolejnych ordynatów.

W dworze w 1739 r. przyszedł na świat Ordynat Klemens Zamoyski. Ordynat Klemens Zamoyski zachorował i w 1766 r. matka Klemensa, Teresa Aniela z Michałowskich Zamoyska ufundowała w pobliżu dworu, w obrębie folwarku w Stróży „oratorium hoc triangulum muratum” pod wezwaniem Św. Trójcy. W obliczu choroby syna powstała w szybkim tempie kaplica wotywna poświęcona Opatrzności Bożej, którą erygowano już 9 stycznia 1767 r., jednak ordynat niebawem zmarł 15 maja 1767 r.

Wezwanie kaplicy Św. Trójcy wiąże się symbolicznie z rozplanowaniem na rzucie trójkąta równobocznego. Inspiracją do powstania kaplicy w takim kształcie był znany fundatorce z autopsji kościół bonifratrów w Munster (1745), którego patronem był święty Klemens. Zamysł fundatorki zrealizował działający na Lubelszczyźnie austriacki architekt Józef Horsch. Murowana kaplica Św. Trójcy w Stróży założona na rzucie trójkąta równobocznego, powstała jako element układu przestrzennego założenia dworsko-folwarcznego Ordynacji Zamoyskiej. Pierwotnie kaplica Św. Trójcy wyposażona była w ołtarz główny p.w. św. Trójcy i dwa ołatrze boczne św. Walentego oraz św. Jana Nepomucena. Obecnie stanowi jeden z pięciu obiektów o tym charakterze na terenie Polski zbudowanym na planie trójkąta.

Folwark i budynki dworskie obecnie nie istnieją, a od 1977 roku teren ten zajmuje cmentarz parafialny.

Zachował się dworski starodrzew z pomnikowymi okazami lipy drobnolistnej, jawora i białych kasztanowców.

Sport

W Stróży działa klub piłki nożnej LKS Stróża, występujący w klasie A, grupa Lublin I (sezon 2010/2011). W Stróży działa również klub tenisa stołowego LUKS Stróża obecnie nie występujący w żadnej lidze.

Transport

Miejscowość leży przy drodze krajowej nr 19 łączącej Białystok z Lublinem i Rzeszowem.

Zobacz też

• Stróża
• Stróża-Kolonia
• Gmina Kraśnik

Bibliografia

• Stróża (5), parafia Kraśnik w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa 1890.