Szkoła w Chartres

Filozof na jednej z archiwolt nad prawymi drzwiami zachodniego portalu katedry w Chartres

Szkoła z Chartres – szkoła katedralna, z którą związanych było wielu wybitnych filozofów średniowiecza. Jej rozkwit przypadł na XI i XII wiek.

Rozwój szkoły w Chartres związany jest z ruchem tłumaczenia klasycznych i arabskich tekstów na łacinę. Była ona jednym z czołowych ośrodków intelektualnych, które zapoczątkowały tzw. renesans XII wieku. Z czasem szkoła straciła na znaczeniu na rzecz uniwersytetów, w szczególności Uniwersytetu Paryskiego, z którym początkowo rywalizowała.

Historia

Już od VI wieku istniała przy katedrze w Chartres szkoła. Około roku 1020 biskup Fulbert, uczeń Gerberta z Aurillac, dokonał jej odnowienia i nadał jej specyficzny charakter. Nauka w szkole została oparta na sztukach wyzwolonych, lekturze tekstów klasycznych, a także na studiach przyrodniczych i medycznych. Do szkoły zaczęli ściągać liczni uczniowie (m.in. Berengar z Tours).

Największy jej rozkwit nastąpił w czasie, kiedy kierował nią Bernard z Chartres (1114–1119). W okresie jej rozkwitu ze szkołą związanych było wielu wybitnych uczonych. Należeli do nich Gilbert z la Porée, Teodoryk z Chartres, Wilhelm z Conches, Bernard z Chartres, Bernard Silvestris i Alan z Lille. Nauki pobierali tam m.in.: Piotr Abelard, Amalryk z Bène, Clarembald z Arras i Jan z Salisbury.

Charakterystyka szkoły

Do charakterystycznych cech szkoły należą:

• nacisk na sztuki wyzwolone, które były traktowane jako niezależne od teologii;
• w sztukach wyzwolonych nacisk na gramatykę, czyli studiowanie łaciny;
• uznanie dla tekstów pogańskich, w szczególności starożytnych (ale również arabskich). Starano się nie tylko pogodzić treści przekazane przez starożytnych filozofów z treściami biblijnymi, lecz również uważano, że teksty pogańskie w alegoryczny sposób wyrażają prawdy Objawienia. Np. Teodoryk z Chartres utożsamił w Tractatus de sex dierumoperibus Ducha Świętego z Platońską anima mundi. Szkoła z Chartres była też najsilniejszym w swoich czasach ośrodkiem platonizmu. Ona pierwsza przyswoiła jedyny znany w średniowieczu dialog Platona – Timajosa;
• silne zainteresowanie filozofią przyrody (w oparciu o Platona i Arystotelesa) i medycyną (w oparciu o teksty Galena i Hipokratesa).

Bibliografia

• Christopher Erismann: Schools in the Twelfth Century. W: Encyclopedia of Medieval Philosophy. Philosophy between 500 and 1500. Henrik Lagerlund (ed.). Springer, 2011. ISBN 978-1-4020-9728-7. OCLC 704395298. (ang.). Brak numerów stron w książce
• David Luscombe: Chartres, School of. W: Encyclopedia of Philosophy. Donald M. Borchert (red.). Thomson Gale, 2006. ISBN 0-02-866072-2. OCLC 62777944. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Stefan Swieżawski: Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. Warszawa – Wrocław: PWN, 2000. ISBN 978-83-0113188-3. OCLC 50050570. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Chartres, School of (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].