Katedra w Chartres

Katedra w Chartres^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Francja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, IV
Numer ref.	81
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1979,; na 3. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Katedra Najświętszej Marii Panny
w Chartres
*Cathédrale Notre-Dame de Chartres*
	PA00096993
	katedra
Państwo	Francja
Miejscowość	Chartres
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Diecezja	Chartres
Wezwanie	Najświętszej Marii Panny
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1194
Data zakończenia budowy	1220
Data poświęcenia	1260
Dane świątyni
Styl	gotycki
Świątynia; • długość; • szerokość	; 130 m; 16,4 m
Wieża kościelna; • wysokość wież	; 115,18 m, 105,66 m
Liczba naw	3
	Położenie na mapie Francji Katedra w Chartres
	48°26′52″N 1°29′16″E/48,447778 1,487778
	Multimedia w Wikimedia Commons

Katedra w Chartres (fr. Cathédrale Notre-Dame de Chartres) – gotycka katedra pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, w Chartres, we Francji.

Historia[edytuj | edytuj kod]

III wiek – według legendy do Chartres przybywają pierwsi chrześcijanie i odnajdują w grocie celtycką rzeźbę brzemiennej kobiety, którą uznają za wyobrażenie brzemiennej Marii Panny. Uznają to za cud i budują pierwszy drewniany kościół;
XI wiek – przy katedrze działa szkoła z Chartres, zrzeszająca grono czołowych filozofów epoki;
do końca XII wieku powstają kolejne 4 drewniane kościoły;
1194 – pożar trawi drewniany kościół. Podczas pożaru ocalała święta relikwia – sancta camisia, czyli suknia, którą ponoć miała na sobie Maria Panna podczas narodzin Chrystusa. Wydarzenie to zostało uznane za cud i dlatego cystersi decydują się na budowę kamiennej świątyni – nazwiska budowniczych katedry nie są znane; odbudowę prowadzono w latach 1194–1220;
1260 – konsekracja katedry^[1];
1506 – ulega zniszczeniu wieża północna, którą następnie odbudowano.

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Obecna gotycka katedra powstała na ruinach katedry romańskiej, która spłonęła w 1194 roku. Jej fundamenty stanowią grube mury, wpuszczone w ziemię na głębokość 8 metrów, dzięki czemu cała budowla jest bardzo stabilna i ma absolutnie równą podstawę. Chór tak jak w katedrze w Paryżu jest pięcionawowy, ale ukształtowanie wieńca kaplic przypomina kościół w Saint Denis. Powodem budowy tak wielkiej świątyni była relikwia w postaci szaty przypisywanej Dziewicy Maryi, która została podarowana kościołowi przez Karola Łysego, którą wcześniej otrzymał Karol Wielki od cesarza bizantyjskiego (obecnie w kaplicy absydy). Główny zachodniej fasady portal, zwany „królewskim”, zakończono około połowy XII stulecia^[2].

Labirynt w środku

Na konstrukcję ścian katedry składają się wykute w skale filary. Wzmocniono je solidnymi przyporami, składającymi się z filarów i łęków oporowych. Dzięki temu możliwe jest uniesienie ciężaru rozległego sklepienia.

Drewnianą konstrukcję dachu składano na ziemi, a następnie za pomocą wielokrążków wciągano aż na górną krawędź murów. Ustawiano też rusztowania, zaś kamienie potrzebne do budowy dachu wciągano za pomocą wciągarki.

Po zachodniej stronie katedry znajdują się dwie wieże: wyższa (115,18 m) i bardziej wyszukana pochodzi z roku 1513, zaś niższa (105,66 m^[3]) i mniej wyszukana zbudowana w latach 1145-1165^[1]. Wewnątrz i na zewnątrz budowli znajduje się ponad 10 000 rzeźb z kamienia i szkła.

Witraże południowego ramienia transeptu

W katedrze znajduje się 160 kolorowych witraży. Zajmują one łączną powierzchnię ponad 2600 m²^[4]. Wśród nich można znaleźć sławną Błękitną Różę lub Najświętszą Marię Pannę Pięknego Szkła. Kolorowe kawałki szkła łączono ze sobą ołowianymi spojeniami i żelaznymi prętami.

Wnętrze katedry podzielone jest na trzy nawy. Całkowita długość wynosi 130 metrów, wysokość 37 metrów i szerokość 16,4 metrów.

Na posadzce w sercu katedry znajduje się największy w Europie labirynt. Poza funkcją dekoratywną umożliwiał on człowiekowi średniowiecza odbycie na kolanach wędrówki, rozumianej jako pielgrzymka do Ziemi Świętej, odprawianej najczęściej w akcie pokuty za grzechy.

Białą płytkę z charakterystycznym metalowym guzikiem^[5], umieszczoną w prawej (południowej) nawie bocznej, w dzień przesilenia letniego, 21 czerwca, pomiędzy godziną 12:45 i 12:55 oświetlają promienie słońca.

Katedra w Chartres została jako pierwsza we Francji poświęcona Najświętszej Dziewicy. W średniowieczu co roku odbywały się tu cztery wielkie odpusty, na które ściągały tłumy pielgrzymów.

W 1979 roku katedra została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Lista najwyższych kościołów na świecie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 340. ISBN 978-3-8297-6493-3.
↑ Chartres: katedra, „FILIA PRIMOGENITA”, 16 lipca 2014 [dostęp 2018-11-20] (pol.).
↑ Cathedrale Chartres: Les clochers de la Cathedrale. [dostęp 2009-10-16]. (fr.).
↑ Najsłynniejsze miejsca i budowle świata. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2005, s. 83. ISBN 83-7184-480-8.
↑ Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 341. ISBN 978-3-8297-6493-3.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Jennifer Westwood: Tajemnice miejsc niezwykłych. Roman Gołędowski (tłum.). Wyd. I. Warszawa: Penta sp. z o.o., 1994, s. 20-22. ISBN 83-85440-20-8.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Historia i galeria zdjęć katedry Najświętszej Maryi Panny w Chartres

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[BF-3] Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 340. ISBN 978-3-8297-6493-3.

[4] Chartres: katedra, „FILIA PRIMOGENITA”, 16 lipca 2014 [dostęp 2018-11-20] (pol.).

[5] Cathedrale Chartres: Les clochers de la Cathedrale. [dostęp 2009-10-16]. (fr.).

[6] Najsłynniejsze miejsca i budowle świata. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2005, s. 83. ISBN 83-7184-480-8.

[7] Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 341. ISBN 978-3-8297-6493-3.

[:1-8] Wspólnie z Argentyną, Belgią, Niemcami, Indiami, Japonią i Szwajcarią

[:2-9] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

[B]

Kulturowe	Mont-Saint-Michel wraz z zatoką Katedra w Chartres Wersal – zespół pałacowo-ogrodowy Opactwo benedyktyńskie i wzgórze Vézelay Jaskinie z malowidłami i rytami naskalnymi w dolinie Wezery (w tym jaskinia Lascaux) Pałac i park w Fontainebleau Katedra w Amiens Dzieła architektury Le Corbusiera^[A] Teatr rzymski i okolice oraz łuk triumfalny w Orange Rzymskie i romańskie zabytki Arles Opactwo cystersów w Fontenay Królewskie żupy solne w Arc-et-Senans Plac Stanisława, Place de la Carrie`re i Place d'Alliance w Nancy Kościół w Saint-Savin sur Gartempe Rzymski akwedukt Pont du Gard Grande île (Wielka Wyspa) w Strasbourgu Nadbrzeża Sekwany w Paryżu Katedra Notre-Dame, opactwo Saint-Remi i pałac arcybiskupi w Reims Katedra w Bourges Pałac papieski, katedra, Pont Saint-Bénézet i zabytkowe centrum Awinionu Kanał Południowy Zabytkowe miasto warowne Carcassonne Zespół zabytkowy w Lyonie Okręg Saint-Émilion Miejskie wieże strażnicze (beffroi) Dolina Loary między Sully-sur-Loire i Chalonnes Provins – średniowieczne miasto targowe Hawr, miasto odbudowane przez Auguste’a Perreta Port de la Lune (Księżycowy Port) w Bordeaux Fortyfikacje Vaubana Episkopalne miasto Albi Zagłębie górnicze Nord-Pas-de-Calais Jaskinia Chauveta Climats, terroir Burgundii Stoki, domy i piwnice Szampanii Nicea - zimowe miasto kurortowe
Przyrodnicze	Chaîne des Puys Korsyka – zatoki Girolata i Porto, rezerwat przyrody Scandola i zatoki Piany Laguny Nowej Kaledonii Szczyty, kotły i stoki wyspy Reunion Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[B]
Mieszane	Mont Perdu (Pireneje)