Katedra w Chartres
Ten artykuł należy dopracować |
| |||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||
katedra | |||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||
Państwo | ![]() | ||||||||||||||
Miejscowość | Chartres | ||||||||||||||
Wyznanie | katolickie | ||||||||||||||
Kościół | rzymskokatolicki | ||||||||||||||
Diecezja | Chartres | ||||||||||||||
Wezwanie | Najświętszej Marii Panny | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Francji ![]() | |||||||||||||||
![]() |
| ||
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | ||
Państwo | ![]() | |
Typ | kulturowy | |
Spełniane kryterium | I, II, IV | |
Numer ref. | 81 | |
Region[b] | Europa i Ameryka Północna | |
Historia wpisania na listę | ||
Wpisanie na listę | 1979, na 3. sesji | |
Katedra w Chartres (fr. Cathédrale Notre-Dame de Chartres) – gotycka katedra pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, w Chartres, we Francji.
Historia[edytuj | edytuj kod]
- III wiek – według legendy do Chartres przybywają pierwsi chrześcijanie i odnajdują w grocie celtycką rzeźbę brzemiennej kobiety, którą uznają za wyobrażenie brzemiennej Marii Panny. Uznają to za cud i budują pierwszy drewniany kościół;
- XI wiek – przy katedrze działa szkoła z Chartres, zrzeszająca grono czołowych filozofów epoki,
- do końca XII wieku powstają kolejne 4 drewniane kościoły;
- 1194 – pożar trawi drewniany kościół. Podczas pożaru ocalała święta relikwia – sancta camisia, czyli suknia, którą ponoć miała na sobie Maria Panna podczas narodzin Chrystusa. Wydarzenie to zostało uznane za cud i dlatego cystersi decydują się na budowę kamiennej świątyni – nie są znane nazwiska budowniczych katedry. Odbudowa trwała w latach 1194–1220;
- 1260 – konsekracja katedry[1].
- 1506 – zniszczeniu uległa wieża północna, którą następnie odbudowano.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Obecna gotycka katedra powstała na ruinach katedry romańskiej, która spłonęła w 1194 roku. Jej fundamenty stanowią grube mury, wpuszczone w ziemię na głębokość 8 metrów, dzięki czemu cała budowla jest bardzo stabilna i ma absolutnie równą podstawę. Chór tak jak w katedrze w Paryżu jest pięcionawowy, ale ukształtowanie wieńca kaplic przypomina kościół w Saint Denis. Powodem budowy tak wielkiej świątyni była relikwia w postaci szaty przypisywanej Dziewicy Maryi, która została podarowana kościołowi przez Karola Łysego, którą wcześniej otrzymał Karol Wielki od cesarza bizantyjskiego (obecnie w kaplicy absydy). Główny zachodniej fasady portal, zwany „królewskim”, zakończono około połowy XII stulecia[2].
Na konstrukcję ścian katedry składają się wykute w skale filary. Wzmocniono je solidnymi przyporami, składającymi się z filarów i łęków oporowych. Dzięki temu możliwe jest uniesienie ciężaru rozległego sklepienia.
Drewnianą konstrukcję dachu składano na ziemi, a następnie, za pomocą wielokrążków, wciągano ją aż na górną krawędź murów. Ustawiano też rusztowania, zaś kamienie potrzebne do budowy dachu, wciągano za pomocą wciągarki.
Po zachodniej stronie katedry znajdują się dwie wieże: wyższa (115,18 m) i bardziej wyszukana pochodzi z roku 1513, zaś niższa (105,66 m[3]) i mniej wyszukana zbudowana w latach 1145-1165[1].
Wewnątrz i na zewnątrz budowli znajduje się ponad 10 000 rzeźb z kamienia i szkła.
W katedrze znajduje się 160 kolorowych witraży, zajmują one łączną powierzchnię ponad 2600 m²[4], wśród nich znaleźć można sławną Błękitną Różę lub Najświętszą Marię Pannę Pięknego Szkła. Kolorowe kawałki szkła łączono ze sobą ołowianymi spojeniami i żelaznymi prętami.
Wnętrze katedry podzielone jest na trzy nawy. Całkowita długość to 130 metrów, wysokość 37 metrów i szerokość 16,4 metrów.
W środku znajduje się również największy w Europie labirynt – położony w sercu katedry. Poza funkcją dekoratywną umożliwiał on człowiekowi średniowiecza odbycie na kolanach wędrówki, rozumianej jako pielgrzymka do Ziemi Świętej, odprawianej najczęściej w akcie pokuty za grzechy.
Białą płytkę z charakterystycznym metalowym guzikiem[5], umieszczoną w prawej (południowej) nawie bocznej, w dzień przesilenia letniego, 21 czerwca, pomiędzy godziną 12:45 i 12:55 oświetlają promienie słońca.
Katedra w Chartres była jako pierwsza we Francji poświęcona Najświętszej Dziewicy. W średniowieczu co roku odbywały się tu cztery wielkie odpusty, na które ściągały tłumy pielgrzymów.
W 1979 roku katedra została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 340. ISBN 978-3-8297-6493-3.
- ↑ Chartres: katedra, „FILIA PRIMOGENITA”, 16 lipca 2014 [dostęp 2018-11-20] (pol.).
- ↑ Cathedrale Chartres: Les clochers de la Cathedrale (fr.). [dostęp 2009-10-16].
- ↑ Najsłynniejsze miejsca i budowle świata. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2005, s. 83. ISBN 83-7184-480-8.
- ↑ Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 341. ISBN 978-3-8297-6493-3.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jennifer Westwood: Tajemnice miejsc niezwykłych. Roman Gołędowski (tłum.). Wyd. I. Warszawa: Penta sp. z o.o., 1994, s. 20-22. ISBN 83-85440-20-8.