Katedra w Chartres

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Ten artykuł należy dopracować:
gruntowny opis i analizę zabytku – architektury (struktura przestrzenna, architektura wnętrz i elewacji zewnętrznych), rzeźby (analiza dekoracji Portalu Królewskiego i portali transeptu) oraz wystroju wnętrza (przegląd i analiza malarstwa witrażowego). Treści ideowe katedry w Chartres i jej znaczenie..
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Katedra Najświętszej Marii Panny
w Chartres
Cathédrale Notre-Dame de Chartres
Distinctive emblem for cultural property.svg PA00096993
katedra
Ilustracja
Państwo  Francja
Miejscowość Chartres
Wyznanie katolickie
Kościół rzymskokatolicki
Diecezja Chartres
Wezwanie Najświętszej Marii Panny
Położenie na mapie Francji
Mapa lokalizacyjna Francji
Katedra w Chartres
Katedra w Chartres
Ziemia48°26′52″N 1°29′16″E/48,447778 1,487778
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Katedra w Chartres[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo  Francja
Typ kulturowy
Spełniane kryterium I, II, IV
Numer ref. 81
Region[b] Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę 1979,
na 3. sesji
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Katedra w Chartres (fr. Cathédrale Notre-Dame de Chartres) – gotycka katedra pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, w Chartres, we Francji.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Monografie de la Cathedrale de Chartres - 10 Facade Meridionale - Gravure.jpg
  • III wiek – według legendy do Chartres przybywają pierwsi chrześcijanie i odnajdują w grocie celtycką rzeźbę brzemiennej kobiety, którą uznają za wyobrażenie brzemiennej Marii Panny. Uznają to za cud i budują pierwszy drewniany kościół;
  • XI wiek – przy katedrze działa szkoła z Chartres, zrzeszająca grono czołowych filozofów epoki,
  • do końca XII wieku powstają kolejne 4 drewniane kościoły;
  • 1194 – pożar trawi drewniany kościół. Podczas pożaru ocalała święta relikwia – sancta camisia, czyli suknia, którą ponoć miała na sobie Maria Panna podczas narodzin Chrystusa. Wydarzenie to zostało uznane za cud i dlatego cystersi decydują się na budowę kamiennej świątyni – nie są znane nazwiska budowniczych katedry. Odbudowa trwała w latach 1194–1220;
  • 1260 – konsekracja katedry[1].
  • 1506 – zniszczeniu uległa wieża północna, którą następnie odbudowano.

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Obecna gotycka katedra powstała na ruinach katedry romańskiej, która spłonęła w 1194 roku. Jej fundamenty stanowią grube mury, wpuszczone w ziemię na głębokość 8 metrów, dzięki czemu cała budowla jest bardzo stabilna i ma absolutnie równą podstawę. Chór tak jak w katedrze w Paryżu jest pięcionawowy, ale ukształtowanie wieńca kaplic przypomina kościół w Saint Denis. Powodem budowy tak wielkiej świątyni była relikwia w postaci szaty przypisywanej Dziewicy Maryi, która została podarowana kościołowi przez Karola Łysego, którą wcześniej otrzymał Karol Wielki od cesarza bizantyjskiego (obecnie w kaplicy absydy). Główny zachodniej fasady portal, zwany „królewskim”, zakończono około połowy XII stulecia[2].

Labirynt w środku

Na konstrukcję ścian katedry składają się wykute w skale filary. Wzmocniono je solidnymi przyporami, składającymi się z filarów i łęków oporowych. Dzięki temu możliwe jest uniesienie ciężaru rozległego sklepienia.

Drewnianą konstrukcję dachu składano na ziemi, a następnie, za pomocą wielokrążków, wciągano ją aż na górną krawędź murów. Ustawiano też rusztowania, zaś kamienie potrzebne do budowy dachu, wciągano za pomocą wciągarki.

Po zachodniej stronie katedry znajdują się dwie wieże: wyższa (115,18 m) i bardziej wyszukana pochodzi z roku 1513, zaś niższa (105,66 m[3]) i mniej wyszukana zbudowana w latach 1145-1165[1].
Wewnątrz i na zewnątrz budowli znajduje się ponad 10 000 rzeźb z kamienia i szkła.

Witraże południowego ramienia transeptu

W katedrze znajduje się 160 kolorowych witraży, zajmują one łączną powierzchnię ponad 2600 m²[4], wśród nich znaleźć można sławną Błękitną Różę lub Najświętszą Marię Pannę Pięknego Szkła. Kolorowe kawałki szkła łączono ze sobą ołowianymi spojeniami i żelaznymi prętami.

Wnętrze katedry podzielone jest na trzy nawy. Całkowita długość to 130 metrów, wysokość 37 metrów i szerokość 16,4 metrów.

W środku znajduje się również największy w Europie labirynt – położony w sercu katedry. Poza funkcją dekoratywną umożliwiał on człowiekowi średniowiecza odbycie na kolanach wędrówki, rozumianej jako pielgrzymka do Ziemi Świętej, odprawianej najczęściej w akcie pokuty za grzechy.

Białą płytkę z charakterystycznym metalowym guzikiem[5], umieszczoną w prawej (południowej) nawie bocznej, w dzień przesilenia letniego, 21 czerwca, pomiędzy godziną 12:45 i 12:55 oświetlają promienie słońca.

Katedra w Chartres była jako pierwsza we Francji poświęcona Najświętszej Dziewicy. W średniowieczu co roku odbywały się tu cztery wielkie odpusty, na które ściągały tłumy pielgrzymów.

W 1979 roku katedra została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 340. ISBN 978-3-8297-6493-3.
  2. ↑ Chartres: katedra, „FILIA PRIMOGENITA”, 16 lipca 2014 [dostęp 2018-11-20] (pol.).
  3. ↑ Cathedrale Chartres: Les clochers de la Cathedrale (fr.). [dostęp 2009-10-16].
  4. ↑ Najsłynniejsze miejsca i budowle świata. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2005, s. 83. ISBN 83-7184-480-8.
  5. ↑ Baedeker – Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 341. ISBN 978-3-8297-6493-3.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jennifer Westwood: Tajemnice miejsc niezwykłych. Roman Gołędowski (tłum.). Wyd. I. Warszawa: Penta sp. z o.o., 1994, s. 20-22. ISBN 83-85440-20-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katedra_w_Chartres&oldid=57365431”