Przejdź do zawartości

Szmuel Lejb Sznajderman

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szmuel Lejb Sznajderman
Samuel Leib Shneiderman
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

15 czerwca 1906
Kazimierz Dolny

Data i miejsce śmierci

8 października 1996
Tel Awiw-Jafa

Zawód, zajęcie

pisarz, dziennikarz, eseista, reporter, korespondent prasowy, tłumacz i poeta

Szmuel Lejb Sznajderman, po 1940 r. Shmuel Leib Shneiderman albo Samuel Leib Shneiderman[1] (ur. 15 czerwca 1906 w Kazimierzu Dolnym, zm. 8 października 1996 w Tel Awiwie) – żydowski pisarz, dziennikarz, eseista, reporter, korespondent prasowy, tłumacz i poeta piszący w jidysz.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 15 czerwca 1906 r. w Kazimierzu Dolnym[2] jako syn Abrahama Sznajdermana i Chany z domu Mandelbaum[3], w rodzinie tradycyjnej i niezasymilowanej. Uczył się równocześnie w chederze i świeckiej polskiej szkole podstawowej. Maturę zdał w żydowskim gimnazjum w Radomiu, a następnie studiował na Uniwersytecie Warszawskim dziennikarstwo. Jako poeta debiutował w 1923 r. w czasopiśmie syjonistycznym, wydawanym w jidysz – „Kulturze Robotniczej”. W 1927 r. opublikował pierwszy tom wierszy Goldene Feigel (pol. Złociste ptaki) i zatrudnił się w redakcji „Trybuny Akademickiej”, a w 1934 r. opublikował swój ostatni tomik Feiren in Shtodt (pol. Ognie w mieście). W latach 1920. Sznajderman tłumaczył na jidysz utwory nie tylko J. Tuwima, B. Jasieńskiego, J. Kadena-Bandrowskiego, A. Sterna, A. Ważyka, K. Wierzyńskiego, ale także prowadził wywiady z W. Berentem, Z. Nałkowską, S. Przybyszewskim, K. Szymanowskim, A. Zelwerowiczem, co czyniło go pionierem łączenia środowisk kulturalnych – polskiego i żydowskiego[1].

Od 1931 r.[3] był korespondentem polskiej prasy żydowskiej w Paryżu[4] (m.in. „Naszego Przeglądu”, „Chwili” i „Nowego Dziennika”), czego owocem był m.in. zbiór reportaży Zvishn Nalevkes un Eifel-Turm (pol. Między Nalewkami a wieżą Eifla)[1]. W 1936 r. wrócił do Polski, by relacjonować proces po pogromie w Przytyku, ale po wybuchu wojny domowej w Hiszpanii znów wyjechał, tym razem by opisywać działania zbrojne[4] w pozostającej pod kontrolą legalnego rządu części Hiszpanii dla gazet „Hajnt” i „Nasz Przegląd”[5]. W Hiszpanii zależało mu na pokazaniu entuzjazmu dla socjalistycznej rewolucji[6]. Wyjazd przyniósł mu rozpoznawalność, zyskał też miano pierwszego żydowskiego reportera wojennego[4]. Efektem wyjazdu była także książka Krig in Szpanien (pol. Wojna w Hiszpanii)[1].

W latach 1938–1939 był korespondentem w Południowej Afryce[4], a także redaktorem „Afrikaner Jidisze Cajtung” w Johannesburgu, po czym wrócił do Paryża. W tym okresie spotykał się często z Tuwimem[2]. Podczas II wojny światowej wraz z rodziną wyjechał do Nowego Jorku[4], zamieszkał też niedaleko Tuwima i zacieśnił z nim kontakty. W tym okresie Tuwim poprosił Sznajdermana o pomoc w rozpropagowaniu manifestu My, Żydzi polscy..., dawał mu też do oceny fragmenty Kwiatów polskich[1].

Po Zagładzie jako jeden z pierwszych żydowskich pisarzy przyjechał do Polski, pisząc cykl reportaży[4]. Korespondencję z Polski pisał także w 1947 i 1948 r. Od 1949 r. dysponował obywatelstwem USA i pisał m.in. dla „The Reporter”, „The National Jewish Monthly”, „Hadassah”, „The New York Times Book Review”, „Jewish Frontier” i „The Forward”, także często o Polsce. Dodatkowo w 1947 r. wydał w Stanach Zjednoczonych anglojęzyczną książkę o początkach ustroju bolszewickiego w Polsce (Between Fear and Hope, pol. Między obawą a nadzieją)[1]. Kilka lat później wydał również reportaże z życia w Polsce w ciągu trzech lat po Październiku 1956[4] (The Warsaw Heresy, pol. Warszawska herezja)[7].

W 1966 r. był scenarzystą filmu The Last Chapter o społeczności żydowskiej w Polsce przed Zagładą[4], a także napisaną w jidysz monografię Ilii Erenburga[7]. W latach 1975–1978 sprawował funkcję przewodniczącego Yiddish PEN Center w Stanach Zjednoczonych. W 1994 r. przeniósł się do Izraela[4] i zmarł 8 października 1996 r. Tel Awiwie[2].

Polskie tłumaczenie jego korespondencji z Hiszpanii ukazało się w 2021 r.[8]

Żonaty od 1933 r. z Haliną (później Eileen) Szymin[3], którą poznał podczas studiów[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g Tomasz Cieślak, Nieszczęsny Cagliostro, Muzeum Historii Miasta Łodzi, 2003, s. 35–41, ISBN 83-87434-21-3 [dostęp 2022-01-08] (pol.).
  2. a b c Szmuel Lejb Sznajderman [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-01-07].
  3. a b c Helen Sznajderman poses with her two grandmothers. – Collections Search – United States Holocaust Memorial Museum [online], collections.ushmm.org [dostęp 2022-01-08].
  4. a b c d e f g h i Szmuel Lejb Sznajderman [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2022-01-07] (pol.).
  5. Czytelnia POLIN online: Szmuel Lejb Sznajderman „Wojna w Hiszpanii. Reportaż z głębi kraju” | Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie [online], polin.pl [dostęp 2022-01-07].
  6. „Wojna w Hiszpanii”. Pierwsze polskie tłumaczenie reportażu z 1938 roku [fragment książki] [online], Onet Kultura, 11 sierpnia 2021 [dostęp 2022-01-08] (pol.).
  7. a b Tomasz Cieślak, Nieszczęsny Cagliostro, Muzeum Historii Miasta Łodzi, 2003, s. 35–41, ISBN 83-87434-21-3 [dostęp 2022-01-08] (pol.).
  8. CKC UW Konrad Traczyk / Paulina Zielińska, Wojna w Hiszpanii. Reportaż z głębi kraju. Wydział Historii UW [online], Wydział Historii UW [dostęp 2022-01-08] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]