Przejdź do zawartości

Tłuszczak (ptak)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tłuszczak
Steatornis caripensis[1]
von Humboldt, 1817
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

Steatornithiformes
Sharpe, 1891

Rodzina

Steatornithidae[2]
Bonaparte, 1842

Rodzaj

Steatornis[3]
von Humboldt, 1814

Gatunek

tłuszczak

Synonimy
  • Steatornis carpensis von Humboldt, 1817[4]
  • Steatornis caripennis von Humboldt, 1817[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Tłuszczak[6] (Steatornis caripensis) – gatunek ptaka, jedyny przedstawiciel rzędu tłuszczakowych (Steatornithiformes)[6] i rodziny tłuszczaków (Steatornithidae)[6]. Występuje w północnych i północno-zachodnich regionach Ameryki Południowej oraz w Panamie[7]. Nie jest zagrożony.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Monotypowa rodzina tłuszczaków tradycyjnie była zaliczana do lelkowych (Caprimulgiformes). Ptak ten najbliżej spokrewniony jest z nocolotami (Nyctibiidae), dawniej również zaliczanymi do lelkowych, a obecnie do własnego rzędu nocolotowych (Nyctibiiformes)[6]. Nie wyróżnia się podgatunków[7][8].

Wypchany okaz muzealny

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 40–49 cm, masa ciała 350–485 g[8]. Jest ptakiem smukłym o długich skrzydłach. Upierzenie kasztanowobrązowe z licznymi białymi plamkami; spód ciała jaśniejszy. Długi, haczykowaty, bocznie spłaszczony dziób z długimi i sztywnymi wibrysami. Tęczówka brązowa[8].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Panamie i Kolumbii na wschód po Wenezuelę, Trynidad, Gujanę i północną Brazylię oraz na południe po Ekwador, Peru i Boliwię; odnotowano go także w Kostaryce[8].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Prowadzi nocny tryb życia, dzień spędza w jaskiniach. W odróżnieniu od ptaków z rzędu lelkowych, nie odżywia się owadami, tylko owocami palm z rodzaju olejowców (Elaeis), oraz kilku tropikalnych gatunków z rodziny wawrzynowatych.

Tłuszczak jest jednym z nielicznych gatunków ptaków, które nawigują w locie przy użyciu echolokacji (wykorzystują ją również wschodnioazjatyckie salangany). W trakcie gwieździstej nocy dobrze widzi, choć gniazduje w zupełnej ciemności. To w jaskiniach orientuje się w przestrzeni za pomocą odbitego echa. Precyzja jest jednak słabsza niż u nietoperzy[9].

Gniazduje kolonijnie na półkach skalnych wysoko w górze, zwykle w ciemnych jaskiniach. W zniesieniu 2–4 jaja na Trynidadzie, 1–3 w Wenezueli. Inkubacja trwa 32–35 dni. Wysiadywaniem jaj oraz obowiązkami rodzicielskimi zajmują się oboje rodzice. Pisklęta rodzą się prawie nagie, w wieku 30 dni są pokryte puchem. Dorastają powoli ze względu na to, że są karmione owocami. Opuszczają gniazdo w wieku 88–125 dni[8].

Status

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje tłuszczaka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na mniej niż 50 tysięcy dorosłych osobników, zaś trend liczebności populacji w latach 1970–2017 uznała za stabilny[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Steatornis caripensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Steatornithidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-03-27] (ang.).
  3. Steatornis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-03-27] (ang.).
  4. a b D. Lepage, Oilbird Steatornis caripensis, [w:] Avibase [online] [dostęp 2025-02-11] (ang.).
  5. a b Steatornis caripensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Steatornithidae Bonaparte, 1842 – tłuszczaki – Oilbird (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-11].
  7. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
  8. a b c d e Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 5: Barn-Owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 251. ISBN 978-84-87334-25-2. (ang.).
  9. Henryk Szarski: Historia zwierząt kręgowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]