Tłuszczak (ptak)
Steatornis caripensis[1] | |||
von Humboldt, 1817 | |||
![]() | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd |
Steatornithiformes | ||
Rodzina | |||
Rodzaj |
Steatornis[3] | ||
Gatunek |
tłuszczak | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
![]() | |||
Zasięg występowania | |||
![]() |
Tłuszczak[6] (Steatornis caripensis) – gatunek ptaka, jedyny przedstawiciel rzędu tłuszczakowych (Steatornithiformes)[6] i rodziny tłuszczaków (Steatornithidae)[6]. Występuje w północnych i północno-zachodnich regionach Ameryki Południowej oraz w Panamie[7]. Nie jest zagrożony.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Monotypowa rodzina tłuszczaków tradycyjnie była zaliczana do lelkowych (Caprimulgiformes). Ptak ten najbliżej spokrewniony jest z nocolotami (Nyctibiidae), dawniej również zaliczanymi do lelkowych, a obecnie do własnego rzędu nocolotowych (Nyctibiiformes)[6]. Nie wyróżnia się podgatunków[7][8].

Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 40–49 cm, masa ciała 350–485 g[8]. Jest ptakiem smukłym o długich skrzydłach. Upierzenie kasztanowobrązowe z licznymi białymi plamkami; spód ciała jaśniejszy. Długi, haczykowaty, bocznie spłaszczony dziób z długimi i sztywnymi wibrysami. Tęczówka brązowa[8].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Panamie i Kolumbii na wschód po Wenezuelę, Trynidad, Gujanę i północną Brazylię oraz na południe po Ekwador, Peru i Boliwię; odnotowano go także w Kostaryce[8].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Prowadzi nocny tryb życia, dzień spędza w jaskiniach. W odróżnieniu od ptaków z rzędu lelkowych, nie odżywia się owadami, tylko owocami palm z rodzaju olejowców (Elaeis), oraz kilku tropikalnych gatunków z rodziny wawrzynowatych.
Tłuszczak jest jednym z nielicznych gatunków ptaków, które nawigują w locie przy użyciu echolokacji (wykorzystują ją również wschodnioazjatyckie salangany). W trakcie gwieździstej nocy dobrze widzi, choć gniazduje w zupełnej ciemności. To w jaskiniach orientuje się w przestrzeni za pomocą odbitego echa. Precyzja jest jednak słabsza niż u nietoperzy[9].
Gniazduje kolonijnie na półkach skalnych wysoko w górze, zwykle w ciemnych jaskiniach. W zniesieniu 2–4 jaja na Trynidadzie, 1–3 w Wenezueli. Inkubacja trwa 32–35 dni. Wysiadywaniem jaj oraz obowiązkami rodzicielskimi zajmują się oboje rodzice. Pisklęta rodzą się prawie nagie, w wieku 30 dni są pokryte puchem. Dorastają powoli ze względu na to, że są karmione owocami. Opuszczają gniazdo w wieku 88–125 dni[8].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje tłuszczaka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na mniej niż 50 tysięcy dorosłych osobników, zaś trend liczebności populacji w latach 1970–2017 uznała za stabilny[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Steatornis caripensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Steatornithidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-03-27] (ang.).
- ↑ Steatornis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-03-27] (ang.).
- ↑ a b D. Lepage , Oilbird Steatornis caripensis, [w:] Avibase [online] [dostęp 2025-02-11] (ang.).
- ↑ a b Steatornis caripensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Steatornithidae Bonaparte, 1842 – tłuszczaki – Oilbird (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-11].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 5: Barn-Owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 251. ISBN 978-84-87334-25-2. (ang.).
- ↑ Henryk Szarski: Historia zwierząt kręgowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).