Tadeusz Frenkiel-Niwieński

Tadeusz Frenkiel-Niwieński

Tadeusz Frenkiel (1936)
Data i miejsce urodzenia	10 kwietnia 1896 Warszawa
Data i miejsce śmierci	12 lutego 1943 Stefanówka

Grób Tadeusza Frenkla-Niwieńskiego na cmentarzu Powązkowskim

Grób symboliczny na Cmentarzu w Palmirach

Tadeusz Frenkiel-Niwieński (ur. 10 kwietnia 1896 w Warszawie, zm. 12 lutego 1943 w Stefanówce) – polski aktor i reżyser teatralny, autor dramatyczny.

Życiorys

Syn aktorów Mieczysława Frenkla i Stanisławy Pysznik, mąż aktorki Anieli z Tarnowiczów. Ukończył prywatną szkołę filologiczną Pawła Chrzanowskiego. Przez pewien czas studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutował jako aktor Teatru Praskiego 15 I 1919. Następnie grał kolejno w Teatrze Dramatycznym (1919), Praskim (1919−1921), Rozmaitości (1921), Komedia (1922), im. Bogusławskiego (sezon 1922/23), Teatrze Bagatela w Krakowie (1923/24), Miej­skich Teatrach Dramatycznych w Warszawie (Narodowym i Letnim) (1923−1931), Teatrze Artystów (1932), kabarecie Femina (1932), ponownie Rozmaitości (1933), Morskie Oko (1933), Nowa Komedia (1933/34), Stara Banda (1934/35), na scenach Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej (1935/1936), Teatrze 13 Rzędów (1937) oraz w Narodowym, Letnim i Nowym (1937–1939). Wyreżyserował m.in. I akt Wyzwolenia Stanisława Wyspiańskiego w październiku 1924, Pomysł panny Fran­ciszki Paula Gavaulta, Książę małżonek Julesa Chancela i Leona Xanrofa, Ostatni pocałunek Lajosa Biró. Napisał sztuki Dzień 5 maja 1821, Grzech Napoleona, Premiera pana Karola oraz wraz z Józefem Wójcickim: Kwiat paproci, Apollo w Warszawie, Książę i Faworyci króla. W 1939 opublikował wspomnienia o ojcu Mieczysław Frenkiel.

W czasie II wojny światowej występował w jawnych teatrach Niebieski Motyl i Nowości. Zginął stracony 12 lutego 1943 w egzekucji w Lasach Chojnowskich, w pobliżu Stefanowa koło Piaseczna. Został pochowany na Starych Powązkach w Warszawie (kwatera 52-1-30).

Role teatralne

• Pelikan w Dziadach Adama Mickiewicza
• Syn w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego
• Janusz w Panu Jowialskim Aleksandra Fredry
• Zbyszek w Moralności pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej
• Jan w Żeglarzu Jerzego Szaniawskiego
• Motyliński w Klubie kawalerów Michała Bałuckiego
• Genio w Panu Damazym Józefa Blizińskiego
• Król Zygmunt August w Królewskim jedynaku Lucjana Rydla

Filmografia

• 1925: Iwonka jako Bohdan, syn Wyszomirskiego
• 1934: Czarna perła jako członek gangu zatrudniający się jako lokaj Nadolskiego
• 1936: Amerykańska awantura jako Anatol Korda
• 1937: Znachor jako doktor Zygmunt Pawlicki, lekarz w Radoliszkach
• 1937: Ułan księcia Józefa jako Francuz na dworze księcia
• 1937: Dyplomatyczna żona jako reporter radiowy w polskiej wersji filmu
• 1938: Profesor Wilczur jako doktor Zygmunt Pawlicki, lekarz w Radoliszkach
• 1938: Kościuszko pod Racławicami jako hetman Ożarowski
• 1939: U kresu drogi jako antagonista Turwida na kongresie

Bibliografia

• Władysław Bartoszewski, Warszawski pierścień śmierci, Warszawa 1970, s. 231.
• Tadeusz Frenkiel w bazie filmpolski.pl
• Krystyna Gumna, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .