Tatry Reglowe
 Masyw Hrubego Regla | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Najwyższy szczyt |
Zadnia Kopa Jaworzyńska 1670 m n.p.m. |
| Jednostka dominująca |
Łańcuch Tatrzański, Centralne Karpaty Zachodnie, Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym, Region karpacki |
| Sąsiednie pasma |
Bruzda Podtatrzańska, Tatry Zachodnie, Tatry Wysokie, Tatry Bielskie |
Tatry Reglowe – pasmo górskie w Karpatach Zachodnich, północna część Tatr o krajobrazie gór średnich. Sąsiaduje z obniżeniem Bruzdy Podtarzańskiej oraz z wysokogórskimi częściami Tatr: Tatrami Bielskimi, Zachodnimi i Wysokimi[1]. Wyróżniony jako mezoregion pod numerem 514.54 w ramach wieloautorskiej regionalizacji fizycznogeograficznej Polski z 2018 roku. Obejmuje obszar tzw. kop reglowych, z których najwyższa jest Zadnia Kopa Jaworzyńska (1670 m[2]) w części słowackiej, a w części polskiej – Kalacka Kopa (1601 m[2])[a]. Inne ważniejsze szczyty to: Mała Kopa Królowa, Wielka Kopa Królowa, Sarnia Skała, Nosal, Łysanki, Wielki Kopieniec. W niektórych opracowaniach region bywa także określany jako Tatry Zakopiańskie[3].
Środowisko przyrodnicze[edytuj | edytuj kod]
Region rozpościera się wąskim pasem o powierzchni 88 km², co stanowi 11% całych Tatr[1]. Z tego 65 km² przypada w granicach Polski. Zajmuje leśne piętro reglowe i tylko miejscami występują tu wysokości bezwzględne ponad 1500 m n.p.m. Naturalne lasy, przede wszystkim bukowo-jodłowe w reglu dolnym, zostały znacznie przekształcone przez przemysłową i pasterską działalność człowieka. W lepszym stanie zachowały się świerki z regla górnego. Tatry Reglowe zbudowane są ze skał osadowych uformowanych w postaci płaszczowin reglowych oraz, na północnym obrzeżu regionu, także z fliszu podhalańskiego[4].
Rzeźba terenu ma charakter strukturalny, formy krasowe, w tym jaskinie, pojawiają się nielicznie. Mozaika skał bardziej odpornych na procesy erozyjne i denudację (wapienie i dolomity) i mniej odpornych (łupki i margle) umożliwiła rozczłonkowanie północnych stoków Tatr i powstanie kop reglowych z otaczającymi je obniżeniami i dolinami. Ślady przekształceń glacjalnych noszą jedynie duże doliny tranzytowe biegnące do partii wysokogórskich (Dolina Chochołowska, Kościeliska, Suchej Wody). Mniejsze doliny (tzw. doliny reglowe – Lejowa, Strążyska, Filipka) nie były zlodowacone i są młodymi dolinami rzecznymi, często w formie jarów lub wciosów, w których zachodziły procesy peryglacjalne[3].
Różnice w podziałach geograficznych[edytuj | edytuj kod]
W podziale fizycznogeograficznym Polski Jerzego Kondrackiego omawiany region nie jest wyosobniony. Tatry są tam podzielone na dwa mezoregiony – Tatry Zachodnie i Wschodnie – obydwa zawierają fragmenty zarówno wysokogórskiego trzonu tatrzańskiego, jak i kop reglowych[5]. Z uwagi na swój odrębny charakter Tatry Reglowe bywały wyodrębniane jako jednostka w podziałach geomorfologicznych polskich Karpat[3] – ten punkt widzenia przyjęto także w wieloautorskiej regionalizacji fizycznogeograficznej Polski z 2018 roku[6].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W książce Regionalna geografia fizyczna Polski jako najwyższy polski szczyt Tatr Reglowych podana jest Mała Kopa Królowa, jednak według mapy w Geoserwisie prowadzonym przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, w granicach regionu znajduje się także wyższy od Małej Kopy Królowej, wierzchołek Kalackiej Kopy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Jarosław Balon, Miłosz Jodłowski, Paweł Krąż, Tatry jako region fizycznogeograficzny, [w:] Anna Chrobak, Adam Kotarba (red.), Nauka Tatrom: materiały V Konferencji „Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek”, Zakopane, 24-26 września, 2015 roku. T. 1, Nauki o Ziemi, Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, 2015, s. 13–19.
- ↑ a b Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego [online].
- ↑ a b c Mieczysław Klimaszewski, Tatry, [w:] Mieczysław Klimaszewski (red.), Geomorfologia Polski. T. 1, Polska Południowa – góry i wyżyny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 25–37.
- ↑ Miłosz Jodłowski, Jarosław Balon, Paweł Krąż, Łańcuch Tatrzański (514.5), [w:] Andrzej Richling i inni red., Regionalna geografia fizyczna Polski, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 522–528.
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 359–362.
- ↑ Jerzy Solon i inni, Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica”, 91 (2), 2018, s. 143–170 (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mapa fizycznogeograficznej regionalizacji Polski z 2018 roku – jako warstwa geoportalu Geoserwis GDOŚ w folderze „Inne dane środowiskowe”, warstwa „Mezoregiony fizycznogeograficzne”.