Przejdź do zawartości

Teodor Rajewski (podpułkownik)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Teodor Rajewski
Фёдор Иванович Раевский
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

27 grudnia 1916
gubernia tulska

Data i miejsce śmierci

18 maja 1946
Sanok

Przebieg służby
Lata służby

1935–1946

Siły zbrojne

Armia Czerwona
Ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

8 Drezdeńska Dywizja Piechoty

Stanowiska

szef sztabu dywizji piechoty

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
zwalczanie podziemia antykomunistycznego †

Odznaczenia
Order Czerwonego Sztandaru Order Wojny Ojczyźnianej I klasy Order Wojny Ojczyźnianej II klasy Order Czerwonej Gwiazdy Medal „Za obronę Stalingradu”

Teodor Rajewski, ros. Фёдор Иванович Раевский, Fiodor Iwanowicz Rajewskij (ur. 14 grudnia?/27 grudnia 1916 w guberni tulskiej, zm. 18 maja 1946 w Sanoku) – radziecki żołnierz, oficer Armii Czerwonej, podpułkownik Ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Nagrobek Teodora Rajewskiego w Sanoku

Syn Iwana[a]. Urodził się na terenie ZSRR[1]. Prawdopodobnie był pochodzenia polskiego[2]. Od 1935 służył w Armii Czerwonej. Po ataku Niemiec na ZSRR od lipca 1941 brał udział w działaniach na froncie wschodnim II wojny światowej: do października 1942 na Froncie Kalinińskim, od października 1942 do lutego 1943 na Froncie Stalingradzkim, od lutego 1943 do lutego 1944 na 4 Froncie Ukraińskim. W 1944 został skierowany do Ludowego Wojska Polskiego[3] i od 27/28 sierpnia był szefem sztabu w 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty[4]. Stanowisko pełnił także po zakończeniu wojny. Był jednym z organizatorów 8 DP[2].

18 maja 1946 zginął w wyniku ostrzału samochodu, którym podróżował od strony Zagórza do Sanoka[5]. Zdarzenie miało miejsce na terenie sanockiej dzielnicy Posada, na ulicy Kazimierza Lipińskiego, nieopodal Fabryki Wagonów (według innej wersji nieopodal pod Zahutyniem[2]), gdzie krótko wcześniej rozgorzała potyczka pomiędzy członkami Samodzielnego Batalionu Operacyjny NSZ „Zuch” kapitana Antoniego Żubryda, a funkcjonariuszami Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP) w Sanoku, którzy nadjechali ze swojej siedziby w centrum miasta. W ostrzale zginął także inny radziecki żołnierz, a dwóch zostało rannych, w tym sowiecki major Piwowarow[6]. Według historyka Andrzeja Romaniaka najprawdopodobniej całe zdarzenie potyczki i ostrzału, a zatem również zabicie Rajewskiego, było dziełem przypadku i nie zostało zaplanowane (miało miejsce podczas tzw. rajdu żubrydowców; w tym czasie partyzanci przybywali do miasta podejmując nieudane próby wykopania z cmentarza zwłok zastrzelonego przez nich 30 kwietnia 1946 mjr. Abrahama Premingera[7][8]). Śmiertelne strzały w stronę Rajewskiego miał oddać ppor. Kazimierz Lipski, który miał o tym mówić w swoich relacjach, a ponadto potwierdzali to w zeznaniach aresztowani żołnierze partyzantki. W ocenie Tadeusza Płużańskiego, Teodor Rajewski był „jednym z najwyższych stopniem oficerów zabitych przez antykomunistyczne podziemie”[9].

Według Emila Garlickiego płk Rajewski poniósł śmierć na kilka dni przed odejściem ze służby w Wojsku Polskim, po czym miał powrócić do ZSRR, gdzie mieszkała jego rodzina[2]. Jego pogrzeb odbył się 20 maja 1946 i według publikacji Artura Baty i Benedykta Gajewskiego miał uroczysty charakter oraz zamienił się w wielką manifestację ludności będącą wyrazem protestu wobec pozbawienia życia podpułkownika[10]. Pierwotnie Teodor Rajewski został pochowany na obszarze parku miejskiego w Sanoku obok Pomnika Wdzięczności Żołnierzom Armii Czerwonej[11][12], a po zbiorowej ekshumacji jego szczątki zostały przeniesione na cmentarz komunalny w Sanoku, gdzie złożono je w kwaterze żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego poległych w walkach o wyzwolenie w latach 1918–1948[13].

Postać Teodora Rajewskiego została przedstawiona przez Jana Gerharda w powieści Łuny w Bieszczadach (oficer został określony jako „Rojewski”, autor podał, że miał żonę i dwoje dzieci)[14]. O zastrzeleniu Rajewskiego pisał też w swoim wspomnieniach Alfred Andrzej Burnatowski (on także użył nazwiska „Rojewski”[15].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa podała spolszczoną formę imienia ojca: Jan.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Marian Jarosz: Księga poległych. Pomordowanych i zmarłych na polu chwały mieszkańców ziemi sanockiej 1939-1944-1948. Sanok: Edytor, 1998, s. 107. ISBN 83-903522-0-6.
  2. ↑ a b c d Garlicki 1985 ↓, s. 4.
  3. ↑ Edward Pawłowski. Jednostki wojska Polski Lubelskiej formowane na Ziemi Siedleckiej w 1944. „Szkice Podlaskie”, s. 55, Nr 4 z 1994. 
  4. ↑ Ósma Dywizja Piechoty im. Bartosza Głowackiego. dws-xip.pl. [dostęp 2014-10-22].
  5. ↑ Romaniak. Oddział NSZ ↓, s. 348.
  6. ↑ Romaniak. Oddział NSZ ↓, s. 349.
  7. ↑ Dariusz Byszuk: Komenda Powiatowa Policji Obywatelskiej w Sanoku w latach 1944–1954. W: Powiat sanocki w latach 1944–1956. Sanok – Rzeszów: Muzeum Historyczne w Sanoku / Instytut Pamięci Narodowej / Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Rzeszowie, 2007, s. 132. ISBN 978-83-60380-13-0.
  8. ↑ Romaniak. Oddział NSZ ↓, s. 347.
  9. ↑ Tadeusz Płużański, Na usługach komuny [online], Antysocjalistyczna Mazowsze, 28 lutego 2012 [zarchiwizowane z adresu 2012-05-11].
  10. ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (VIII). „Podkarpacie”, s. 9, Nr 9 z 26 lutego 1987. 
  11. ↑ Edward Zając. Pomnik Wdzięczności dla Żołnierzy Armii Radzieckiej. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, Nr 17 (62) z 1-30 września 1976. 
  12. ↑ Garlicki 1985 ↓, s. 3.
  13. ↑ Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego. radaopwim.gov.pl. [dostęp 2015-02-15].
  14. ↑ Jan Gerhard. Łuny w Bieszczadach. „Nowiny”, s. 5, Nr 101 z 29 kwietnia 1960. 
  15. ↑ Alfred Andrzej Burnatowski: Dziennik młodzieńca. Sanok: Exodus, 1992, s. 50.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teodor_Rajewski_(podpułkownik)&oldid=74571569”