Przejdź do zawartości

Turany

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Turany
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Słowacja

Kraj

 żyliński

Powiat

Martin

Burmistrz

Miroslav Blahušiak[1]

Powierzchnia

46,75[2] km²

Wysokość

401[3] m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


4 107[4]
88,21[5] os./km²

Nr kierunkowy

+421 43[3]

Kod pocztowy

038 53[3]

Tablice rejestracyjne

MT

Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa konturowa kraju żylińskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Turany”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Turany”
Ziemia49°07′00″N 19°02′11″E/49,116667 19,036389
Strona internetowa

Turany – miasto w powiecie Martin w kraju żylińskim na Słowacji. Liczy ok. 4,3 tys. mieszkańców.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Leży w północno-wschodniej części Kotliny Turczańskiej, pomiędzy Wagiem a Kanałem Krpeľańskim, na wysokości ok. 405 m n.p.m., ok. 12 km na północny wschód od Martina.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wspominane po raz pierwszy w 1361 r., w 1397 r. uzyskało od króla Zygmunta Luksemburskiego prawa miejskie na wzór Krupiny, zaś w 1405 r. została uwolniona przez tego samego władcę od podatków. Należąc do feudalnego „państwa” Sklabinia, Turany rozwijały się jako prywatne miasteczko, którego obywatele, zwłaszcza w XVII i XVIII w., musieli stale walczyć ze zwierzchnością o swoje prawa. Mieszkańcy, poza rozmaitymi rzemiosłami, trudnili się m.in. pracą w lasach oraz flisactwem na Wagu, a od XIX w. pracowali również w miejscowym tartaku i cegielni. W tej ostatniej oprócz cegieł produkowano również dachówki i znane kafle do budowy pieców. Obecnie największe znaczenie mają zakłady przemysłu drzewnego.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
  • Kościół katolicki z końca XIII w., wczesnogotycki, odbudowany po pożarze z 1636 r. W pierwszej połowie XVIII w. wnętrze kościoła przebudowano w stylu barokowym. Najcenniejszym elementem wyposażenia jest późnogotycki, skrzydłowy ołtarz główny św. Katarzyny z końca XV w., pochodzący z kościoła w Spiskim Czwartku. Zainstalowany tu w 1806 r., stanowił dar pochodzącego z Turca spiskiego biskupa Jána Révaya.
  • Dzwonnica koło kościoła z połowy XVII w., wolnostojąca, renesansowa, ze sgraffitową dekoracją (i – pierwotnie – z renesansową attyką).
  • Kościół ewangelicki, tzw. „tolerancyjny” z 1786 r., w 1924 r. gruntownie zmodernizowany.
  • Plebania z początków XIX w. koło kościoła ewangelickiego, klasycystyczna.

Postacie związane z miejscowością

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-06]. (słow.).
  2. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 46,75S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
  3. a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
  4. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
  5. Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Vavrík Bartolomej a kolektív: Turiec. Turistický sprievodca, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratysława 1986.