Turzyca ściśniona

Turzyca ściśniona
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca ściśniona
	Nazwa systematyczna
	Carex spicata Huds.; Fl. Angl.: 349 (1762)
Synonimy
	Vignea spicata (Huds.) Soják;
	Vignea spicata (Huds.) Soják;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca ściśniona (Carex spicata Huds.) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych. Zasięg obejmuje niemal całą Europę od Portugalii po Ural, a poza tym rejon Kaukazu, wraz z Iranem i Azją Mniejszą, oraz Ałtaj^[3]. Jako gatunek introdukowany rośnie w północno-wschodniej części Ameryki Północnej, na Rosyjskim Dalekim Wschodzie i w Nowej Zelandii^[3]. W Polsce gatunek jest rozpowszechniony, choć lokalnie bywa rzadki np. w łódzkim, na południu lubuskiego, na Podhalu^[4]. W Tatrach nie występuje^[4]^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina trwała, kępkowa lub darniowa, z łodygami do 60 cm wysokości, na przekroju owalnymi^[5] lub trójkątnymi^[6], ale bez wyraźnych, oskrzydlonych krawędzi, o średnicy do 2 mm^[7]. Łodygi są gładkie w dolnej części i szorstkie w górnej^[7]^[5]. Korzenie, dolne części łodyg i pochew liściowych często purpurowo^[7] lub ciemnofioletowo^[6] nabiegłe, poza tym rośliny jasnozielone^[5].
Liście: Krótsze od łodyg, o blaszkach płaskich lub rynienkowatych (na przekroju V-kształtnych)^[5], szerokości 2–3 mm^[7]. Języczek liściowy białawy, wyraźnie dłuższy niż szerszy (ponad 2-krotnie)^[5]^[7].
Kwiaty: Zebrane w 5–9 gęsto skupionych kłosów tworzących kłos złożony na szczycie łodygi^[5]. Czasem, zwłaszcza u roślin ocienionych, dolne kłoski są nieco oddalone od reszty, ale przerwy między kłoskami nie są dłuższe od nich samych^[7]. Cały kłos złożony ma 2–3, rzadziej do 4 cm długości^[6]. Podsadki pod kwiatostanem złożonym brak lub jest krótka^[5] i szczeciniasta^[6]. W poszczególnych kłoskach kwiaty żeńskie znajdują się w dolnej części, a męskie w górnej^[5]. Przysadki są jajowate, zaostrzone, blado- do ciemnobrązowych, rzadko zielone, podobnej długości jak pęcherzyki^[6].
Owoce: Orzeszek otoczony pęcherzykiem. Pęcherzyk długości 4,5 do 6 mm^[7], zielony lub jasnobrązowy^[5], w dolnej 1/3 długości wypełniony gąbczastą tkanką, stąd w tym miejscu nieco nabrzmiały i jaśniejszy^[5]^[7]. W górze zwężający się równomiernie w dzióbek długości ok. 1,5 mm^[7], na brzegach szorstki^[5], na szczycie dwudzielny^[6].
Gatunki podobne: Turzyca rozsunięta C. divulsa ma 3–4 dolne kłoski wyraźnie odsunięte od pozostałych o długość większą od długości kłosków. Turzyca lisia C. vulpina i nibylisia C. otrubae mają tęgie łodygi o ponad 2 mm średnicy, wyraźnie trójkanciaste i szorstkie na całej długości^[7]. Turzyca najeżona C. pairae ma języczek liściowy szerszy niż dłuższy, pędy u nasady nie są purpurowo nabiegłe. Żaden z wymienionych gatunków nie ma białej, gąbczastej tkanki u nasady pęcherzyków^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w maju i czerwcu^[7]. Występuje w szerokim spektrum siedlisk – w wilgotnych i świeżych lasach liściastych (łęgach i grądach), na obrzeżach lasów, na łąkach, w murawach, trawnikach i na siedliskach ruderalnych^[5].

Liczba chromosomów 2n = 58^[7].

Zmienność i mieszańce

W ramach całego zasięgu występuje podgatunek nominatywny (subsp. spicata). Na półwyspie Iberyjskim wyróżniany jest podgatunek subsp. andresii Molina Gonz., Acedo & Llamas^[3].

Tworzy mieszańce z następującymi gatunkami turzyc: drżączkowatą C. brizoides, rozsuniętą C. divulsa, rzadkokłosą C. remota, nibylisią C. otrubae i lisią C. vulpina^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-12-30] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-12-30] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Carex spicata Huds., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-30] .
↑ ^a ^b Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 138, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ PiotrP. Sikorski PiotrP. i inni, Atlas turzyc z kluczami do oznaczania gatunków, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2020, s. 128-129, ISBN 978-83-7763-460-8, OCLC 1192549889 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Carex spicata, [w:] Flora Iberica, t. 18, 2008, s. 127 [dostęp 2023-12-30] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 625. ISBN 83-01-14342-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-12-30] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-12-30] (ang.).

[powo-3] Carex spicata Huds., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-30] .

[atlas-4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 138, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[turzyce-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ PiotrP. Sikorski PiotrP. i inni, Atlas turzyc z kluczami do oznaczania gatunków, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2020, s. 128-129, ISBN 978-83-7763-460-8, OCLC 1192549889 .

[iberica-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Carex spicata, [w:] Flora Iberica, t. 18, 2008, s. 127 [dostęp 2023-12-30] .

[rutkowski-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 625. ISBN 83-01-14342-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]