Tymalczyk saharyjski
| Argya fulva[1] | |||
| (Desfontaines, 1789) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
tymalczyk saharyjski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Tymalczyk saharyjski[4], dżunglotymal saharyjski[5], tymal saharyjski[6] (Argya fulva) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny pekińczyków (Leiothrichidae). Zasiedla północną i saharyjską Afrykę. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek opisał po raz pierwszy René Louiche Desfontaines w roku 1789 pod nazwą Turdus fulvus. Holotyp pochodził z Kafsy (Tunezja). Możliwe, że tworzy nadgatunek z tymalczykiem rdzawym (A. rubiginosa). Wyróżnia się 4 podgatunki[7][8].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Wyróżnia się następujące podgatunki[8]:
- A. f. maroccana – południowe Maroko, północno-zachodnia Algieria
- A. f. fulva – północna Algieria, Tunezja i północno-zachodnia Libia
- A. f. buchanani – zachodnio-centralna Mauretania, północny Senegal do centralnego Czadu
- A. f. acaciae – północny i wschodni Czad do Erytrei i północnej Etiopii; także skrajnie południowe części Egiptu[7]
W Algierii spotykany do wysokości około 2200 m n.p.m. (w masywie Ahaggar)[9]. Środowisko życia stanowią pustynie, niekiedy obszary trawiaste[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Całkowita długość ciała wynosi około 25,4 cm, z czego 2,4–2,5 cm przypada na dziób, zaś 12,7 cm na ogon. Skrzydła mierzą 9,3–9,5 cm, skok 3,2–3,3 cm. Wierzch ciała piaskowobrązowy, stosiny pozostają niewidoczne. Niższa część grzbietu, kuper i pokrywy podogonowe jaśniejsze, o bardziej płowym kolorze. Głowa płoworuda, występują ciemniejsze stosiny. Pokrywy skrzydłowe i lotki bardzo jasne, płowe, lotki szarobrązowe na wewnętrznych chorągiewkach. Sterówki jasnobrązowe z szarawymi paskami, jaśniejsze na obrzeżu. Obszar pod okiem i kantarek szarawe. Policzki i pokrywy uszne jasne, piaskoworude. Występują biały wąs i gardło, którego barwa przechodzi niżej w jasnopłową i pokrywa cały spód ciała. Dziób czarny, nogi i stopy żółtobrązowe, pazury brązowe, tęczówka orzechowa[2]. Masa ciała wynosi około 61,4 g[11].
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Potrafi przemieszczać się z krzewu do krzewu tak, by nie zostać wykrytym. Lata jedynie na krótkie dystanse. Dobrze biega. Zawołanie stanowi głos piiah, piiah, piiah, zaś głos alarmujący jest warkoczący, wibrujący lub zgrzytliwie płaczliwy. Przebywa w grupach do 12 osobników[12].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
W Tunezji okres lęgowy rozpoczyna się na początku kwietnia; autor The Birds of Tunesia znalazł jajo najwcześniej 9 kwietnia. Gniazdo mieści się w ciernistym krzewie; budulec stanowią trawy. Dżunglotymal saharyjski wyścieła gniazdo miękkim materiałem, jak puch roślinny, wełna czy włosie, blisko osad Arabów także i materiałem. Zniesienie liczy 4–6 jaj, o barwnie niebieskozielonej; wykazują połysk. Ich wymiary to około 24×18 mm[12].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Przez IUCN gatunek klasyfikowany jest jako najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3]. Z powodu ograniczenia do jednego biomu (pustynnego) jest wyznacznikiem do tworzenia Important Bird Area. Spośród IBA połączonych z obszarem chronionym wymienić można Park Narodowy Ahaggaru oraz Park Narodowy Tasili Wan Ahdżar (Algieria) i Park Narodowy Souss-Massa (Maroko). Do niechronionych należy m.in. sezonowe jezioro Umm Badr (Sudan) i masyw Tibesti[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Turdoides fulva, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2016-03-26] (ang.).
- ↑ a b Richard Bowdler Sharpe: Catalogue of Birds in the British Museum. T. 7. Cichlomorphae. 1883, s. 397.
- ↑ a b Argya fulva, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Leiothrichidae Swainson, 1831 - pekińczyki - Babblers, laughing-thrushes and allies (wersja: 2023-10-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-10-17].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Uaktualnienia strony. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-10-17].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 294, 1999. ISSN 0550-0842.
- ↑ a b del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 12. Picathartes to Tits and Chickadees. Lynx Edicions, 2007, s. 216. ISBN 978-84-96553-42-2.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Laughingthrushes and allies. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-11]. (ang.).
- ↑ Birds in the Central Sahara in Winter. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. 90 (2), s. 58, 1970.
- ↑ a b Fulvous Chatterer Turdoides fulva. BirdLife International. [dostęp 2014-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 lutego 2014)].
- ↑ John B. Dunning: CRC Handbook of Avian Body Masses. CRC Press, 2007, s. 423. ISBN 978-1-4200-6445-2.
- ↑ a b J.I.S. Whitaker: The birds of Tunisia; being a history of the birds found in the regency of Tunis. T. 1. 1905, s. 128–130.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).