Wólka Konopna

Wólka Konopna

wieś
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	łukowski
Gmina	Trzebieszów
Liczba ludności (2021)	138
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	21-404
Tablice rejestracyjne	LLU
SIMC	0693279
Położenie na mapie Polski Wólka Konopna
Położenie na mapie województwa lubelskiego Wólka Konopna
Położenie na mapie powiatu łukowskiego Wólka Konopna
Położenie na mapie gminy Trzebieszów Wólka Konopna
52°02′16″N 22°28′12″E

Wólka Konopna – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie łukowskim, w gminie Trzebieszów.

Integralne części wsi Wólka Konopna

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0693285	Zabiałcze-Kolonia	kolonia

Do 1927 roku istniała gmina Krasusy, której Wólka Konopna była siedzibą. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Wieś stanowi sołectwo w gminie Trzebieszów. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 155 mieszkańców.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Zembrach.

Historia

"Obowiązkiem naszym jest uchronić od zapomnienia dzieje rodów naszej szlachty zagrodowej, tych rodów rycerskich, które przez tyle wieków stanowiły siłę obronną i chlubę narodu polskiego. Nie wolno nam zapominać i przechodzić obojętnie obok grobów dziadów i pradziadów naszych, którzy swe życie złożyli w walkach o byt i wolność Polski" (WŁ.Pulnarowicz)

''Krasusze, albo Krasuse, okolica szlachecka, powiat łukowski, gmina Krasusze, parafia Trzebieszów. W obrębie jej leżą wsie: Krasuse Gołowierzchy, Krasuse Łęcznowola, Krasuse Mikłusze, Krasuse Smolanka, Krasuse Wólka Konopczana (tak jest w oryginale -przyp. S. Zalewski), Krasuse Zaolszynie, Krasuse Zembry. Wspólna ogólna nazwa: Krasuse (Krasusze), zatrzymana jeszcze w spisie wsi z 1827 roku, dziś wyszła z użycia, a utrzymała się tylko w nazwie gminy mającej ten sam obszar co dawna okolica szlachecka. Znaleźliśmy też w księgach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego folwark Krasuse Łęcznowola z wsią Łęcznowola rozległy mórg 276. Wieś Łęcznowola osad 13, z gruntem mórg 54. Gmina Krasusze albo Krasuse graniczy z gminami: Jakusze, Celiny, i Trzebieszów, ma 2010 mieszkańców, rozległa 8082 mórg, sąd gminny okręg III Trzebieszów o siedem i pół wiorsty, urząd gminy w Wólce Konopnej o 12 i pół wiorsty od Łukowa, a 22 i pół wiorsty od Siedlec odległy, stacja pocztowa Łuków. W skład gminy wchodzą: Gołowierzchy, Konopna Wólka, Łącznowola (tak w oryginale), Mikłusze (tak w oryginale), Smolanka, Zaolszynie i Zembry. W 1827 roku wsie te miały 228 domów i 1261 mieszkańców.

(Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom IV, str. 647)

Wydany w 1418 r., przez biskupa krakowskiego Wojciecha Jastrzębca, akt erekcyjny parafii Zbuczyn wymienia wieś Krasuszę jako zamieszkaną przez czterech chłopów, zaś w roku 1564 mieszkało tam dwadzieścia pięć rodzin szlacheckich w sześciu wioskach o tej samej nazwie.

Cytowany powyżej Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego wydany został w Warszawie w 1880 roku nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego. Zawiera więc dane nie późniejsze, niż z końca lat siedemdziesiątych XIX w. Zawarte w słowniku wcześniejsze dane pochodzą ze spisu wsi dokonanego w 1827 roku.

Jeszcze na początku XIX w. używano dla całej okolicy nazwy Krasuse. Był to zaścianek (okolica szlachecka, jak się wówczas mówiło), w skład którego wchodziły osady: Zembry, Mikłusze (obecnie Mikłusy), Wólka Konopczana (w latach 70. XIX w. nazywana już Wólką Konopną), Zaolszynie, Łącznowola (Łęcznowola), Gołowierzchy, Smolanka. Centralne położenie w zaścianku miała niewątpliwie Wólka Konopna. Z tego też zapewne powodu została w 1875 roku siedzibą gminy, noszącej nazwę Krasuse. Gmina została zniesiona w 1927 roku. Akta gminy Krasusy znajdują się w Państwowym Archiwum w Siedlcach pod nazwą "Akta gminy Krasusy powiat Łuków", Nr zespołu 236/0. Akta obejmują lata 1875-1933 i zawierają 107 jednostek archiwalnych, wszystkie opracowane.

Wólka Konopna

Widok na budynek Szkoły Podstawowej w Wólce Konopnej od strony drogi do Gołowierzchów

Tak wyglądała szkoła w Wólce Konopnej w 1958 roku

Miejsce potyczki partyzanckiej przy drodze prowadzącej z Wólki Konopnej do Gołowierzchów

Kaplica zbudowana przez mieszkańców Wólki Konopnej

Wólka Konopna-droga przez wieś

Wjazd do Gołowierzchów od strony Wólki Konopnej

Dz.U. 1927 nr 31 poz. 281 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 marca 1927 r. o zniesieniu gmin wiejskich Krasusy, Jakusze i Skrzyszew oraz o zmianie granic gmin na terenie powiatu łukowskiego w województwie lubelskiem: par.1. Gminę wiejską Krasusy w powiecie łukowskim, województwie lubelskiem, znosi się. Należące do zniesionej gminy miejscowości: wsie Gołowierzchy, Łęcznowolę, Smolankę, Wólkę Konopną oraz kolonję Smolankę włącza się do gminy Celiny, zaś wsie: Mikłusy, Zembry i Zaolszynie do gminy Trzebieszów w tymże powiecie i województwie. (...). Par. 8. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 1927 roku. Minister Spraw Wewnętrznych: Sławoj Składkowski Rozporządzenie MSW

Mieszkańcy Wólki Konopnej znają legendę o pochodzeniu nazwy Krasusy. Mówi ona o jakimś królu, który wyprawił się na Jaćwingów i w czasie walk, gdy znalazł się w niebezpieczeństwie, został wyratowany przez swego giermka o imieniu Kraska, który broniąc króla, stracił nogę. Po zwycięskiej bitwie król nadał wiernemu giermkowi znaczny obszar ziemi oraz obdarował go odlaną złotą nogą.

Jeśli założyć, że w legendzie tej przetrwał jakiś fakt historyczny, to może tutaj chodzić o krwawą bitwę, jaką stoczył pod Łukowem z Jaćwingami w 1264 roku Bolesław Wstydliwy. Historycy do dzisiaj nie mogą ustalić dokładnego miejsca tej bitwy, ale wiele wskazuje na to, że bitwę tę stoczono na terenie leżącym pomiędzy dzisiejszą Smolanką i Wólką Konopną. Wśród ówczesnych puszczańskich mokradeł był to jedyny w tej okolicy bardziej wyniosły i suchy teren nadający się do stoczenia bitwy. Po zwycięskiej bitwie woje Bolesława w pościgu za pokonanymi zapuścili się pod dzisiejsze Mordy, gdzie wycięto w pień resztki jaćwieskich niedobitków (stąd późniejsza nazwa Mordy), a niedaleko tego miejsca odpoczywali strudzeni po krwawym boju, opatrując rannych i obmywając zakrwawione czoła (Czołomyje). Onże Kraska nadał swojej posiadłości nazwę Krasusze, zaś złotą nogę przyjął jako herb szlachecki Złotogoleńczyk (Nowina). Herb ten wymieniany jest w herbarzu Bartosza Paprockiego Herby rycerstwa polskiego z 1584 r., jako jeden z najstarszych herbów polskich, znany już za panowania Leszka Białego. "(...) ma być ucho kotłowe białe w polu błękitnym, miecz w pośrodku otłuczony, na koronie w hełmie noga zbrojna". (Bartosz Paprocki, Herby, s. 306).

Wśród herbownych wymienieni są Krasuscy z łukowskiego powiatu.

Rzecz ciekawa, że miejsce pomiędzy Smolanką i Wólką Konopną było także terenem innej bitwy, już w czasach nowszych, bo w okresie powstania styczniowego.

"9 lutego 1864 roku połączone oddziały konne P. Landowskiego i J. Lenieckiego /prawdopodobnie ponad 100 powstańców/ zostały pod Wólką Konopną zaatakowane przez przeważające siły carskich ułanów i kozaków. Kawaleria powstańcza przez jakiś czas broniła się skutecznie, jednak wobec przewagi nieprzyjaciela musiała opuścić plac boju, tracąc 30 zabitych i rannych, oraz 2 wziętych do niewoli. Ponadto powstańcy stracili broń i 8 koni. (...) Część jazdy uszła na północ, w stronę Zdan, Modrzewia i Radzikowa. Wększość oddziału skierowała się natomiast na południe, zatrzymując się w Smolance. Tutaj 10 lutego, powstańcy ponownie zostali zaatakowani przez wojska carskie i zmuszeni do ucieczki, tracąc 2 poległych, 10 sztucerów i 3 konie. Do niewoli dostał się P. Landowski /pod Wólką Konopną lub Smolanką/.

(Jerzy Strychalski,,Powstanie Styczniowe 1863-1865. Bitwy i potyczki na terenie województwa siedleckiego")

Rejestr Pomiarowy sporządzony przez mierniczego przysięgłego Tadeusza Chrupka w 1937 roku podaje, że grunty wsi Wólka Konopna liczyły 511,2 ha. Należały one do 117 właścicieli lub ich spadkobierców. Wśród nich największą ilość gruntów posiadali: spadkobiercy Mateusza Chromińskiego 23,9 ha, Baltazar i Marianna Wysokińscy 18,0 ha, Marianna i Jan Krasuscy 16,1 ha, Roman i Feliksa Krasuscy 15,8 ha, Wacław i Marianna brat i siostra Karwowscy 14,6 ha, spadkobiercy Andrzeja Krasuskiego 14,4 ha. Wieś posiadała także grunty użyteczności publicznej o łącznej powierzchni 4,9 ha, takie jak boisko sportowe, miejsce na moczenie lnu, kopalnia gliny, kopalnia piasku i plac pod szkołą.

Obecnie granica między województwem lubelskim, do którego należy Wólka Konopna, a województwem mazowieckim przebiega około 200 m w kierunku północno-zachodnim od skraju wsi, przecinając drogę pomiędzy Łęcznowolą a Wólką Konopną. Wólka Konopna należy do parafii Zembry, ale posiada własną kaplicę (jest to już druga kaplica wybudowana w tej wsi staraniem mieszkańców ). O tym, że Wólka Konopna stanowiła główną osadę zaścianka szlacheckiego Krasuse świadczyć może fakt, że jeszcze do lat pięćdziesiątych XX w. najwięcej mieszkańców noszących nazwisko Krasuski zamieszkiwało właśnie w Wólce Konopnej. Do dzisiaj jeśli spotyka się osoby noszące nazwisko Krasuski, niezależnie od tego gdzie zamieszkują, można założyć z bardzo dużym prawdopodobieństwem, że ich rodowód wywodzi się z okolic dawnej gminy Krasuse, lub obecnej gminy Trzebieszów.

Budynek Szkoły Podstawowej w Wólce Konopnej położony na wschodnim skraju wsi i otoczony pięknymi lipami został wybudowany na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX w. w przeważającej mierze dzięki społecznej pracy mieszkańców wsi i oddany do użytku 1 września 1951 r. Na czele Społecznego Komitetu Budowy Szkoły stał Eugeniusz Zalewski, który położył bardzo duże zasługi dla tego przedsięwzięcia. Poprzednio, tj. do 1951 roku Szkoła Podstawowa w Wólce Konopnej mieściła się w starym, drewnianym budynku, położonym na zachodnim skraju wsi, przy drodze do wsi Dziewule. Wcześniej budynek ten był siedzibą Urzędu Gminy Krasusy. Budynek "starej szkoły" został zaadaptowany na siedzibę Gromadzkiej Rady Narodowej, a w latach siedemdziesiątych poprzedniego wieku rozebrany. Mniej więcej w tym samym miejscu, nieco bliżej drogi, pobudowano zlewnię mleka.