Wacław Wilniewczyc

Wacław Wilniewczyc

Willi

pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	20 marca 1890 Kimiltiej
Data i miejsce śmierci	31 lipca 1944 Zielonka
Przebieg służby
Lata służby	1911–1944
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	74 pułk piechoty
Stanowiska	dowódca pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa
Odznaczenia

Grób Wacława Wilniewczyca na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Wacław Wilniewczyc, ps. „Willi” (ur. 20 marca 1890 w Kimiltiej zm. 31 lipca 1944 w Zielonce) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 20 marca 1890 we wsi Kimiltiej, w ówczesnej guberni irkuckiej Imperium Rosyjskiego, w rodzinie Piotra, zesłańca, i Anny z Rewieńskich. Był młodszym bratem Piotra (1887–1960), inżyniera i znanego konstruktora broni.

W 1896 wraz z rodziną przeniósł się do Wilna, gdzie od 1901 do 1911 uczył się w 2 Rządowym Gimnazjum Klasycznym. We wrześniu 1911, po ukończeniu siódmej klasy gimnazjum, wstąpił do Wileńskiej Szkoły Wojskowej. W lipcu 1914, po ukończeniu szkoły, został mianowany podporucznikiem i wcielony do rosyjskiego 112 uralskiego pułk piechoty w Wilnie. W sierpniu tego roku razem z pułkiem został wysłany na front. W walkach w Prusach Wschodnich dostał się do niewoli niemieckiej, w której przebywał od 20 sierpnia 1914 do 1 grudnia 1918.

3 grudnia 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, dowodził 2. kompanią IV batalionu Samoobrony Wileńskiej w czasie walk o Wilno. W połowie stycznia 1919 został wcielony do suwalskiego pułku strzelców, późniejszego 41 pułku piechoty, początkowo jako młodszy oficer 2. kompanii, a następnie dowódca tej kompanii i dowódca batalionu.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku jako oficer zawodowy i kontynuował służbę w 41 pp w garnizonie Suwałki. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 491. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 10 lipca 1922 został zatwierdzony na stanowisku dowódcy batalionu w 27 pułku piechoty w Częstochowie. W kolejnych latach był wykazywany na stanowisku dowódcy III batalionu 27 pp. 23 stycznia 1928 prezydent RP nadał mu stopień podpułkownika z dniem 1 stycznia 1928 w korpusie oficerów piechoty i 54. lokatą. W maju 1928 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 9 batalionu granicznego w Klecku. W styczniu 1931 został przeniesiony z KOP do 9 pułku piechoty Legionów w Zamościu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. W czerwcu 1932 został przeniesiony do 74 pułku piechoty w Lublińcu na stanowisko dowódcy pułku. Na stopień pułkownika został awansowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 8. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Pułkiem z Lublińca dowodził przez kolejnych siedem lat.

W czasie kampanii wrześniowej na czele pułku walczył w składzie macierzystej 7 Dywizji Piechoty. 4 września po okrążeniu pułku przekazał dowodzenie mjr. Józefowi Pelcowi i przedostał się do Kielc, gdzie 5 września z zebranych żołnierzy zorganizował doraźną obronę zachodnich Kielc na trasie prowadzącej do Częstochowy i Krakowa. Uniknął niewoli, działał w konspiracji, pełniąc m.in. funkcję inspektora Komendy Głównej AK. Zginął tragicznie 31 lipca 1944 śmiertelnie raniony sowieckim odłamkiem artyleryjskim.

Po ekshumacji, pochowany 11 listopada 1957 na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A30, rząd 7, grób 19).

Był żonaty z Marią z Kowalskich, z którą miał córkę Annę (ur. 1922), po mężu Żmigrodzką.

Pod koniec 1942 do rodziny Wilniewczyców przyjechała ze Lwowa Władysława Chomsowa i przywiozła ze sobą Ludmiłę Bogdanowicz i jej siostrę dr Irenę Begleiter – Żydówki, które uciekły z transportu we Lwowie i potrzebowały schronienia. Wilniewczycowie od razu zgodzili się na ich umieszczenie i zatrzymali obie kobiety w swoim mieszkaniu przez dwa miesiące. Później przenieśli kobiety do pustego mieszkania obok, gdzie zorganizowali specjalną kryjówkę. Siostry ukrywały się pod opieką Wilniewczyców aż do wyzwolenia w styczniu 1945. Przez cały ten czas cała rodzina Wilniewczyców opiekowała się uciekinierkami, dostarczając im żywność i zaspokajając wszystkie ich potrzeby. Robili to wszystko bezinteresownie, kierując się jedynie pobudkami humanitarnymi. Po wojnie ocalałe siostry wyemigrowały do ​​Izraela. 12 grudnia 1985 Jad Waszem uznał Wacława Wilniewczyca, jego żonę Marię i ich córkę Annę za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Tablica w Kielcach poświęcona płk. Wacławowi Wilniewczycowi i jego podkomendnym.

W. Wilniewicza i jego podkomendnych broniących we wrześniu 1939 Kielc uhonorowano w tym mieście tablicą odsłoniętą na skwerze Edmunda Niziurskiego dnia 4 września 2021 r..

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 709 – 16 lutego 1921
• Krzyż Niepodległości – 7 lipca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1935 „za zasługi w służbie wojskowej”
• Krzyż Walecznych czterokrotnie
• Sprawiedliwy wśród Narodów Świata –12 grudnia 1985

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Adam Kurus: 7 Dywizja Piechoty. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2016, seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7945-599-7.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.