Dziobowal europejski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Wal europejski)
Dziobowal europejski
Mesoplodon europaeus[1]
(Gervais, 1855)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Rząd

Cetartiodactyla

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

zębowce

Nadrodzina

Ziphioidea

Rodzina

zyfiowate

Rodzaj

dziobowal

Gatunek

dziobowal europejski

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Dziobowal europejski[12], wal europejski[13] (Mesoplodon europaeus) – gatunek ssaka morskiego z rodziny zyfiowatych (Ziphiidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1855 francuski paleontolog Paul Gervais nadając mu nazwę Dioplodon europæus[3] (Gervais użył tej nazwy wcześniej, lecz nie podał diagnozy[2] dlatego stanowiła nomen nudum[14]). Holotyp pochodził z kanału La Manche[15][16]. Okazem typowym była czaszka pochodząca od osobnika unoszącego się na wodzie zabitego wcześniej harpunem i odzyskana przez kapitana; została zdeponowana w muzeum w Caen przez Eugène’a Eudes-Deslongchampsa[3][16].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[17].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Mesoplodon: gr. μεσος mesos „środkowy”; oπλα opla „uzbrojenie”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[18].
  • europaeus: łac. Europaeus „europejski”, od Europa lub Europe „Europa”[19].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Dziobowal europejski występuje w podzwrotnikowych i tropikalnych wodach Oceanu Atlantyckiego od północnych Stanów Zjednoczonych do Brazylii i od Irlandii do Gwinei Bissau; być może aż do Urugwaju na zachodzie i być może aż do Angoli na wschodzie[17]. Sporadyczne obserwacje w wodach umiarkowanych mogą reprezentować zabłąkane osobniki[17].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 420–485 cm; oczekiwana masa ciała około 800 kg[20]. Dziobowal europejski jest jednym z niewielu gatunków zyfiowatych, w których samice są większe od samców, chociaż różnica ta jest stosunkowo niewielka: samice są tylko o 6% dłuższe od samców[20]. Średniej wielkości przedstawiciel rodzaju Mesoplodon. Zarówno u samców jak i samic, schowane w dziąsłach zęby w regularnie prostych szczękach są prawie niewidoczne[21]. Stosunkowo mała głowa, zakończona długim dziobem. Niewielki garb tłuszczowy oraz lekko zakrzywiona płetwa grzbietowa. Grzbiet koloru ciemnoszarego lub nawet matowoczarnego. Podbrzusze jaśniejsze, od białego po jaśniejsze odcienie szarości[22]. Samice mają charakterystyczne jaśniejsze okolice genitaliów oraz ciemne obwódki wokół oczu. Młode tuż po porodzie są szarawe, gdyż zwierzęta te ciemnieją w miarę upływu lat, aż do osiągnięcia dojrzałości płciowej. Często na ciele samców wali europejskich widoczne są jasne blizny, prawdopodobnie spowodowane atakami rekinów lub starciami z innymi osobnikami tej samej płci[23].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Potomstwo tuż po porodzie mierzy około 2,1 metra. Najstarszy osobnik wyrzucony na brzeg miał ponad 48 lat, dlatego górną granicę wieku określa się na około 45-50 lat[24].

Zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na rzadkość tego walenia mało wiadomo na temat jego zachowania i trybu życia. Zazwyczaj nie schodzi poniżej 80-100 m pod powierzchnię, choć według niektórych badań preferuje głębokie wody. Hipoteza ta nie jest jednak potwierdzona obserwacjami[25]. Żyje w małych stadach lub w parach. Niekiedy wale europejskie zaplątują się w sieci rybackie, co najczęściej prowadzi do ich śmierci[26]. Głównym składnikiem pokarmu są kałamarnice[27].

Stan zagrożenia i wielkość populacji[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[11]. Zwierzę to jest stosunkowo rzadkie. Ze względu na brak danych, nie ustalono stopnia zagrożenia. Od 1998 roku nie zaobserwowano żadnego żywego osobnika, poza 10 zwierzętami wyrzuconymi na ląd[28].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nomen nudum.
  2. ↑ a b c d e Kombinacja nazw.
  3. ↑ Nie Delphinus densirostris Blainville, 1817.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Mesoplodon europaeus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b P. Gervais: Zoologie et paléontologie françaises (animaux vertébrés): ou nouvelles recherches sur les animaux vivants et fossiles de la France. Paris: Arthus Bertrand, 1848–1852, s. 12. (fr.).
  3. ↑ a b c P. Gervais: Histoire naturelle des mammifères avec l’indication de leurs moeurs et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l’agriculture. Cz. 2. Paris: L. Curmer, 1855, s. 320. (fr.).
  4. ↑ É. Eudes-Deslongchamps. Observations sur quelques dauphins appartenant à la section des zyphidés et description de la tête d'une espèce de cette section nouvelle pour la faune française. „Bulletin de la Société Linnéenne de Normandie”. 10, s. 176, 1866. (fr.). 
  5. ↑ J.E. Gray: Catalogue of seals and whales in the British museum. Supplement. London: The Trustees, 1871, s. 101. (ang.).
  6. ↑ W.H. Flower. A further Contribution to our Knowledge of the existing Ziphioid Whales, of the Genus Mesoplodon. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1877 (2), s. 684, 1878. (ang.). 
  7. ↑ F.W. True. An account of the beaked whales of the family Ziphhdæ in the collection of the United States National Museum, with remarks on some specimens in other american museums. „Bulletin”. 73, s. 11, 1910. (ang.). 
  8. ↑ J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1951, s. 725. (ang.).
  9. ↑ G. Gunter. Blainville’s Beaked Whale, Mesoplodon densirostris, on the Texas Coast. „Journal of Mammalogy”. 36 (4), 1955. DOI: 10.2307/1375826. (ang.). 
  10. ↑ P. Hershkovitz. On the Nomenclature of Certain Whales. „Fieldiana Zoology”. 39, s. 559, 1961. (ang.). 
  11. ↑ a b R.L. Pitman & R.L. Brownell jr., Mesoplodon europaeus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-03] (ang.).
  12. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 191. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  13. ↑ Polskie i łacińskie nazwy waleni. Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. [dostęp 2020-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-23)].
  14. ↑ Hershkovitz 1966 ↓, s. 129.
  15. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Mesoplodon europaeus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-03].
  16. ↑ a b Hershkovitz 1966 ↓, s. 130.
  17. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 286. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  18. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 415, 1904. (ang.). 
  19. ↑ europaeus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-03] (ang.).
  20. ↑ a b C. MacLeod: Family Ziphiidae (Beaked Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 357. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
  21. ↑ Lynn, S., D. Reiss.. Pulse sequence and whistle production by two captive beaked whales, *Mesoplodon* species. „Marine Mammal Science”. 3 (8), s. 299-305, 1992. 
  22. ↑ McLeod, C.. Review of the distribution of *Mesoplodon* species (Order Cetacea, family Ziphiidae) in the North Atlantic. „Mammal Review”. 1 (30), s. 1-8, 2000. 
  23. ↑ Pitman, R.. "Mesoplodont whales". „Encyclopedia of Marine Mammals”, s. 738-742, 2001. San Diego Academic Press.. 
  24. ↑ Robineau, D., M. Vely.. Stranding of a specimen of Gervais' beaked whale (*Mesoplodon europaeus*) on the coast of West Africa (Mauritania).. „Marine Mammal Science”. 4 (9), s. 438-440, 1993. 
  25. ↑ Mead, J.G.. Beaked Whales of the Genus Mesoplodon. „Handbook of Marine Mammals”. 4, s. 349-430, 1989. Academic Press, London. 
  26. ↑ Mesoplodon europaeus (Gervais, 1855). Convention of Migratory Species, 2007. [dostęp 2009-11-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-12)].
  27. ↑ Jefferson, T.A., S. Leatherwood & M.A. Webber. FAO species identification guide. „Marine Mammals of the World”, s. 93, 1993. 
  28. ↑ Taylor, B.L., Baird, R., Barlow, J., Dawson, S.M., Ford, J., Mead, J.G. Mesoplodon europaeus. „IUCN Red List of Threatened Species”, 2008. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 1–246, 1966. (ang.). 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dziobowal_europejski&oldid=68344659”