Gwinea Bissau
| República da Guiné-Bissau Republika Gwinei Bissau |
|||||
|
|||||
| Dewiza: (port.) Unidade, Luta, Progresso (Jedność, Walka, Postęp) |
|||||
| Hymn: Esta é a Nossa Pátria Bem Amada | |||||
 |
|||||
| Język urzędowy | portugalski | ||||
| Stolica | Bissau | ||||
| Ustrój polityczny | republika | ||||
| Głowa państwa | prezydent José Mário Vaz | ||||
| Szef rządu | premier Domingos Simoes Pereira | ||||
| Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
134. na świecie 36 120 km² 12% |
||||
| Liczba ludności (2010) • całkowita • gęstość zaludnienia |
149. na świecie 1 578 012 43,6 osób/km² |
||||
| Jednostka monetarna | frank CFA (XOF) | ||||
| Niepodległość • proklamowana • uznana |
od  Portugalii24 września 1973 10 września 1974 |
||||
| Strefa czasowa | UTC ±0 | ||||
| Kod ISO 3166 | GW | ||||
| Domena internetowa | .gw | ||||
| Kod samochodowy | GNB | ||||
| Kod samolotowy | J5 | ||||
| Kod telefoniczny | +245 | ||||
 |
|||||
Gwinea Bissau (Guiné-Bissau; Republika Gwinei Bissau – República da Guiné-Bissau, wym. [ʁeˈpublikɐ dɐ ɡiˈnɛ biˈsaw]) – państwo w zachodniej Afryce, nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy z Senegalem i Gwineą. Do Gwinei Bissau należą również liczne przybrzeżne wyspy, z których największe skupione są w Archipelagu Bijagós.
Spis treści
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Osobny artykuł: Kraj nizinny. Najwyższy punkt sięga 300 m n.p.m. Obszary przybrzeżne o charakterze bagiennym, wnętrze kraju zajmuje sawanna. U wybrzeży położona jest grupa wysp Bijagos.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W czasach średniowiecza na terytorium dzisiejszej Gwinei Bissau znajdowało się królestwo Gabu, będące częścią Imperium Mali. Królestwo przetrwało częściowo aż do XVIII w. Wybrzeże Gwinei Bissau i okoliczne wyspy należały do pierwszych skolonizowanych przez Europejczyków obszarów. Portugalczycy dotarli tu już w 1446. W XVII wieku ziemie te stały się ośrodkiem ożywionego handlu niewolnikami. Obszar Gwinei Bissau znalazł się w kręgu wpływów portugalskich, ale pretensje do niego rościły w różnych okresach także Francja i Wielka Brytania. W latach 1908-1915 został stłumiony bunt miejscowej ludności. W 1954 Gwinea Bissau otrzymała status prowincji zamorskiej Portugalii. W rezultacie ostrej polityki kolonizatorów była najsłabiej rozwiniętą kolonią Portugalii w Afryce[1].
Rebelia, którą w 1963 roku rozpoczęła Afrykańska Partia Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka (PAIGC)[1] doprowadziła do jednostronnego ogłoszenia niepodległości 24 września 1973, potwierdzonej na fali przemian w Portugalii 10 września 1974. Lata 1980-1984 to okres rządów Rady Rewolucyjnej. Pierwsze wybory wielopartyjne przeprowadzone zostały w 1994 roku. Powstanie wojskowych w 1998 roku zburzyło kruchy porządek w państwie, doprowadzając do tragicznej w skutkach wojny domowej. Kolejne wybory przeprowadzono w 2000 roku. Prezydentem został Kumba Ialá.
We wrześniu 2003 przeprowadzono wojskowy zamach stanu, a Ialá został aresztowany. Przywódcy zamachu argumentowali ten krok koniecznością przywrócenia porządku konstytucyjnego. Kilkakrotnie przekładane wybory odbyły się w kwietniu 2004 roku. W październiku 2004 roku wybuchł kolejny bunt wojskowych. 2 marca 2009 prezydent Gwinei Bissau João Bernardo Vieira zginął w wyniku ataku na jego rezydencję. W wyborach prezydenckich 28 lipca 2009 roku zwyciężył Malam Bacai Sanhá. Na stanowisku pozostał do śmierci 9 stycznia 2012 roku.
Pełniący obowiązki prezydenta Raimundo Pereira i były premier Carlos Gomes Júnior zostali 12 kwietnia 2012 roku uprowadzeni przez zbuntowaną armię, która podjęła próbę zamachu stanu[2].
Ustrój polityczny[edytuj | edytuj kod]
Republika wielopartyjna. Prezydent kraju wybierany jest w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję. W porozumieniu z przedstawicielami rządzących partii mianuje premiera. Władzę ustawodawczą sprawuje stuosobowy jednoizbowy parlament – Narodowe Zgromadzenie Ludowe (Assembleia Nacional Popular).
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Państwo podzielone jest na dziewięć regionów (port. regiões):
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Gwinea Bissau należy do grona najbiedniejszych państw świata. Oparta na rolnictwie i rybołówstwie gospodarka została zniszczona przez trwającą w latach 1998-1999 wojnę domową. Gwinea Bissau, z długiem zagranicznym sięgającym prawie miliarda dolarów, korzysta z programu dostosowania strukturalnego Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Najważniejszymi produktami eksportowymi są orzechy nerkowca (6 miejsce na świecie) i orzeszki ziemne. Pewne znaczenie ma również przemysł drzewny. Od kilkunastu miesięcy Gwinea Bissau jest miejscem działania kokainowych karteli kolumbijskich. Sprzyja temu dogodne położenie a przede wszystkim powszechna korupcja i związana z tym bieda.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane można znaleźć na w CIA Factbook
- Język:
Językiem urzędowym jest portugalski ale w powszechnym użyciu dominują języki lokalne. W przeciwieństwie do innych byłych posiadłości Lizbony takich jak Angola czy Mozambik, tylko 13% społeczeństwa potrafi biegle mówić po portugalsku. 1,55% ludności stanowią portugalczycy.
Religia[edytuj | edytuj kod]
Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[3][4]:
- islam – 45,1%
- tradycyjne religie plemienne – 30,9%
- katolicyzm – 17,9%
- brak religii – 4,3%
- protestantyzm – 2,1% (głównie: Kościół Ewangeliczny, Zbory Boże, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Uwagi
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 1,0 1,1 Cabral: Komunizm i internacjonalizm (pol.). 2012-11-20.
- ↑ http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/585235,Zamach-stanu-Wojsko-uprowadzilo-prezydenta Zamach stanu. Wojsko uprowadziło prezydenta, Polskieradio.pl, 13 kwietnia
- ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].
- ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-30].
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
