Wezuwian
 Krzyształki wezuwianu | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Inne nazwy |
idokraz |
|---|---|
| Skład chemiczny |
krzemian wapnia, magnezu, żelaza i glinu |
| Twardość w skali Mohsa |
6,5[1] |
| Przełam | |
| Łupliwość |
niewyraźna[1], brak |
| Pokrój kryształu |
słupowy, pręcikowy, igiełkowy[1] |
| Układ krystalograficzny |
tetragonalny[3] |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy[1] |
| Gęstość |
3,27 – 3,45 g/cm³[1] |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
ciemnozielona, oliwkowa, żółtobrązowa, niekiedy niebieska, czerwona, różowa, bywa też bezbarwny |
| Rysa |
biała[1] |
| Połysk |
szklisty, tłusty[1], żywiczny, woskowy |
| Współczynnik załamania |
1.698 - 1.742 (jednoosiowy)[4] |
| Inne |
|
_-_Alchuri,_Shigar_Valley,_Gilgit-Baltistan,_Pakistan.jpg)
Wezuwian (idokraz) – minerał z gromady krzemianów wyspowych[3], należy do minerałów szeroko rozpowszechnionych, występuje w bardzo wielu regionach Ziemi.
Nazwa pochodzi od Wezuwiusza, minerał odkryto bowiem w produktach erupcyjnych tego włoskiego wulkanu (A.G. Werner, 1795 r.)[1].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Często tworzy dobrze wykształcone kryształy słupkowe, tabliczkowe, wrosłe i narosłe[5]. Ściany słupów wykazują niekiedy prążkowanie. Występuje w formie skupień ziarnistych, zbitych, promienistych, igiełkowych[1][2]. Jest przeświecający, przezroczysty do nieprzezroczystego[5]. Nierozpuszczalny w kwasach[3].
Niektóre barwne odmiany mają swoje odrębne nazwy (mineralogiczne, gemmologiczne)[5]:
- wiluit – ciemnozielony, czarnozielony
- egeran – brązowy, często tworzy promieniste skupienia
- cypryn – jasnoniebieski
- ksantyt – żółty, żółtozielony, żółtobrązowy
- kalifornit – jasnozielony, tworzący zbite skupienia[5]
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Występuje głównie w skałach metamorficznych, najczęściej w marmurach i skarnach, żyłach typu alpejskiego, porwakach wulkanicznych, skałach zmienionych metasomatycznie (rodingity)[1] a także w obrębie masywów serpentynowych[2], również skały wezuwianowo-grossularowe[5]. Znaczne rzadziej w syenitach nefelinowych. Towarzyszą mu grossular, andradyt, epidot, zoisyt, klinochlor, kalcyt wollastonit, diopsyd i forsteryt[1][6].
Miejsca występowania na świecie: USA – Kalifornia, Oregon, Arkansas, Montana, Pensylwania; Meksyk, Brazylia, Kenia, Pakistan, Rosja, Norwegia, Szwajcaria, Rumunia, Czechy, Austria, Niemcy, Australia, Chiny, Włochy[6][3][5].
W Polsce stwierdzony w okolicach Strzegomia i Strzelina, na Pogórzu Kaczawskim, w Górach Izerskich i Rudawach Janowickich[1].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie[1].
- niektóre odmiany (kalifornit) bywają stosowane w jubilerstwie (kamień półszlachetny) do wyrobu biżuterii (kaboszony, paciorki). Kryształy jubilerskie pochodzą z Brazylii, Kanady, Meksyku.
- kamień szlachetny[1].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- G.G. Gormaz, J.J. Casanovas: Atlas mineralogii, „Wiedza i życie” 1992 r.
- O. Medenbach, C. Sussieck-Fornefeld: Minerały, „Świat Książki” – 1996 r.
- W. Heflik, L. Natkaniec-Nowak: Minerały Polski, Wyd. „Antykwa” – 1998 r.
- J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II Sp. z o. o – 2003 r.
- W. Schumann: Minerały świata, O. Wyd. „Alma- Press” 2003 r.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Eligiusz Szełęg: Minerały i skały Polski. Multico Oficyna Wydawnicza, 2023, s. 216. ISBN 978-83-7073-816-7.
- ↑ a b c Rupert Hochleitner: Minerały, kamienie szlachetne skały. Multico Oficyna Wydawnicza, 2022, s. 316. ISBN 978-83-7073-816-7.
- ↑ a b c d Jan Parafiniuk: Atlas Minerałów. Multico Oficyna Wydawnicza, 2019, s. 226. ISBN 978-83-7073-845-7.
- ↑ a b c d Vesuvianite (Idocrase).
- ↑ a b c d e f Jerzy Żaba: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 481. ISBN 978-83-8293-231-7.
- ↑ a b Vesuvianite [online], www.mindat.org [dostęp 2025-02-10].